27

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 lutego – 15 marca 2012 nr 4 (152)

Jan zeh – pierwszy

żynier architekt, rektor Politechniki

rolniczych. Dało to impuls dla wydo-

Lwowskiej, profesor

bycia ropy oraz rozwoju przemysłu

Henryk Mikolasch – polski foto-

przetwórczego.

certyfikowany nafciarz Galicji

graf i artysta malarz

W sprawozdaniach z 1859 roku

Ignacy Mościcki – polski che-

jest podane, że „Cesarsko-królew-

mik, prezydent Polski, rektor Poli-

ska Kamfinfabryka Jana Zeha” z

techniki Lwowskiej, profesor

Odkrycie zawsze jest drogą do fortuny – jeżeli ma się do tego głowę,

dwoma destylatorami i czterema

Władysław Nikliborc – polski

pracownikami produkowała nastę-

matematyk, kierownik Katedry Me-

lub do zapomnienia – jeżeli wrodzona skromność weźmie górę. Tak po-

pujące produkty: Asphalt (bitum

chaniki Teoretycznej Politechniki

naftowy),

Rectificirtes Brennöl

toczyło się życie pioniera przemysłu naftowego, jedynego posiadacza

Lwowskiej, profesor

(rektyfikowaną naftę oświetlenio-

Tadeusz Obmiński – polski ar-

wą), „Steinöl” (olej kamienny), „Wa-

uprawnień CK Austro-Węgier do przetwarzania ropy naftowej w Galicji.

chitekt, rektor Politechniki Lwow-

genschmiere” (smar do wagonów)

skiej, profesor

i „Goudron” (gudron). Surowiec do

Jan Henryk Rosen – polski ma-

tej produkcji wydobywano w Bo-

kRZySZTOF SZyMaŃSki

larz, profesor

ryslawiu, w powiecie samborskim

opracował

Jan Sas–Zubrzycki – polski ar-

oraz Kołomyi i Bohorodczanach,

ilustracje archiwum

chitekt, teoretyk architektury, kon-

w powiecie stanisławowskim. Te

serwator sztuki, profesor

„…Ten płyn to przyszłe bogactwo

miejscowości stały się centrum

Gabriel Sokolnicki – polski inży-

kraju, to dobrobyt i pomyślność

naftowym i rozwijano tu intensywne

nier elektryk, przedsiębiorca, dzia-

dla jego mieszkańców, to nowe

wydobycie roby.

łacz polityczny i społeczny, rektor

źródło zarobków dla biednego

Od1854 roku naftę oświetle-

Politechniki Lwowskiej, profesor

ludu i nowa gałąź przemysłu, która

niową, jako tani produkt, wykorzy-

Włodzimierz Stożek – polski

obfite zrodzi owoce…”

stywała kolej imperium, a poczta

matematyk, jeden z przedstawicieli

Ignacy Łukasiewicz, 1854 rok

cesarska wykorzystywała smar do

lwowskiej szkoły matematycznej,

powozów pocztowych w kształcie

kierownik Katedry Matematyki Wy-

Jan Zeh urodził się 2 lipca 1817 w

kostek mydła. Od 1858 roku z za-

działu Inżynierii Lądowej i Wodnej

Łańcucie w rodzinie Joachima i Kry-

kładu Zeha szły dostawy nafty do

Politechniki Lwowskiej, profesor

styny, miejscowego aptekarza. Ro-

Wiednia, dostateczne do oświetle-

Teodor Talowski – polski ar-

dzina prawdopodobnie była niemiec-

nia miasta. Zeh marzył o rozsze-

chitekt i malarz, kierownik katedry

kiego bądź czeskiego pochodzenia.

rzeniu wykorzystania swego wyna-

Po ukończeniu gimnazjum i odbyciu

rysunku Politechniki Lwowskiej,

lazku.

praktyki aptekarskiej w Samborze

Osiągnięcia na niwie naftowej

profesor

studiował na Uniwersytecie Wie-

opublikował w relacji „Pierwsze obja-

Kasper Weigel – polski geode-

deńskim, uzyskując 8 sierpnia 1846

wy przemysłu naftowego w Galicji”.

ta, kierownik Katedry Miernictwa,

tytuł magistra farmacji. Podjął pracę

Dotknęła go jednak osobista trage-

dziekan Wydziału Inżynierii Lądo-

w aptece Piotra Mikolascha „Pod

dia: 12 lutego 1858 w pożarze skle-

wej, następnie rektor Politechniki

Złotą Gwiazdą” we Lwowie, która

pu z produktami naftowymi zginęła

Lwowskiej, profesor

była w tamtym czasie największą

jego żona Dorota z Obłoczynskich

Maksymilian Thullie – polski in-

na Galicji. W 1852 roku Mikolasch

(l. 21) i jej siostra Hermina (l. 17).

żynier, senator, kierownik Katedry

organizuje przy swojej aptece la-

Do sklepu dostarczono beczkę nafty

Budowy Mostów, dziekan Wydziału

boratorium  chemiczno-farmaceu-

oświetleniowej, która prawdopodob-

Inżynierii i Wydziału Inżynierii Wod-

tyczne i odkupuje od mieszkańca

nie była uszkodzona i przeciekała.

nej, a następnie rektor Politechniki

Borysławia Abrahama Schraynera

Przypadkowy przechodzień podpalił

Lwowskiej, profesor

cetnar (100 kg) niedoskonałego

kałużę z naftą przed sklepem. Tak

Julian Zachariewicz – polski

destylatu „górskiego oleju”. Olej

wybuchł tragiczny w skutkach pożar.

architekt, konserwator zabytków,

był bardzo zanieczyszczony i miał

W latach 60. XIX w. Zeh wyco-

kierownik Katedry Budownictwa,

nieprzyjemny  zapach.  Mikolasz

fał się z dalszej działalności zwią-

Jan Zeh w 1867 roku

dziekan Wydziału Budownictwa, a

zlecił swoim asystentom Janowi

zanej z nafta, nie zadbał o rozgłos

następnie rektor Politechniki Lwow-

Zehowi i Ignacemu Łukasiewiczowi

widząc praktycznego zastosowania

Yale Beniamina Sillymana dopiero

i sławę, lecz pogrążony w żałobie

skiej, profesor.

destylację tego produktu. Pragnął

nowych destylatów jako lekarstw. W

w 1855 roku.

powrócił do wyuczonej profesji far-

Absolwentami Politechniki byli:

otrzymać drogi, bo sprowadzany z

maju 1853 roku Zeh złożył wniosek

W międzyczasie, 31 lipca 1853

maceuty. W r. 1861 poślubił Marię

Józef Beck – Minister Spraw

Włoch tzn. „Oleum petrae album”,

do Namiestnictwa o nadanie przywi-

roku, w szpitalu miejskim przy ul.

z Obłoczyńskich (trzecią z sióstr).

Zagranicznych  Rzeczypospolitej

zwany też „Petreoleum”. Po długich

leju pierwszeństwa w zakresie prze-

Łyczakowskiej po raz pierwszy

21 sierpnia 1875 otrzymał koncesję

Polskiej

tygodniach prac laboratoryjnych,

twarzania ropy naftowej. Do podania

oświetlono lampami naftowymi salę

starostwa drohobyckiego na otwar-

Tadeusz Bór-Komorowski – do-

badań i niepowodzeń asystentom

dodano opis wynalazku i prośbę o

operacyjną i doktor Zaorski prze-

cie apteki w Borysławiu. W marcu

wódca AK (1943-1944), Naczelny

udało się wydestylować z „oleju” po-

zachowanie tajemnicy i kwit opła-

prowadził pierwszą operacje po

1876 r. otworzył aptekę przybraw-

Wódz Wojska Polskiego (1944-

szczególne frakcje. Najefektywniej-

ty skarbowej na sumę 40 florenów.

zmroku.

szy za jej godło „gwiazdę”. Pierw-

1946)

szą metodą było zastosowanie przy

Przywilej został wydany w Wiedniu

Na początku 1854 roku Łuka-

sze małżeństwo J. Zeha było bez-

Władysław Sikorski – Naczelny

tym procesie skoncentrowanego

2 grudnia 1853 na nazwisko Jana

siewicz przeniósł się do Gorlic, aby

dzietne. Z drugiego miał dwie córki;

Wódz Polskich Sił Zbrojnych na Za-

kwasu siarkowego i roztworu sody.

Zeha, magistra farmacji we Lwowie,

być bliżej terenów roponośnych, a

starszą Amelię i młodszą Stefanię.

chodzie

Pewna frakcja produktu świeciła ja-

i ogłoszony drukiem w gazecie. W

Zeh pracuje nad naftą dalej. Wy-

Amelia poślubiła w r. 1892 Zdzisła-

Eugeniusz Kwiatkowski – mini-

snym światłem. Ponieważ tradycyj-

opisie przywileju wskazano: „Wyna-

korzystując cesarski przywilej we

wa Leopolda Emila Łacnego, który

ster skarbu, przemysłu i handlu II

ne lampy oliwne nie nadawały się

lazek oczyszczanie górskiej nafty w

własnej rafinerii we Lwowie, od

przejął zarząd apteki teścia, a po

Rzeczypospolitej, inicjator budowy

1853 do początku lat 60. XIX w.,

jego śmierci objął ją na własność

portu i miasta w Gdyni

na podstawie zezwolenia władz au-

(zm. śmiercią samobójczą w 1902

Witold Minkiewicz – polski inży-

striackich produkował naftę, smary,

r.). Amelia poślubiła Aleksandra

nier architekt

świece parafinowe, a wytworzone

Chomińskiego, który po jej śmierci

Jędrzej Moraczewski – Prezes

produkty sprzedawał w sklepie

w r. 1918 przejął aptekę (zm. na

Rady Ministrów, Minister robót pu-

przy ul. Krakowskiej we Lwowie.

serce kilka lat po żonie). Chomińscy

blicznych.

Sprzedawał tam dla ludności naftę

nie doczekali się potomstwa, a ap-

dla oświetlenia i jej lżejszą frakcję

tekę nabył od spadkobierców Artur

Jako ciekawostkę można po-

(prawdopodobnie benzynę), jako

Rothenberg, który był w jej posiada-

dać, ze na politechnice studiował

płyn do wywabiania plam. Z cza-

niu jeszcze w 1935 roku.

też Stepan Bandera. We wrześniu

sem rozpoczęto sprzedaż nafty w

Po krótkotrwałej chorobie Jan

1928 zapisał się na Wydział Rol-

całym kraju oraz za granicą. W tym

Zeh zmarł 25 stycznia 1897 roku w

niczo-Leśny Politechniki Lwowskiej.

czasie rząd wydaje ustawę o dział-

Borysławiu i został pochowany na

Pierwsze 2 lata studiował we Lwo-

kach ziemi, służących do wydobycia

starym cmentarzu w tym mieście.

wie, następne dwa w Dublanach,

ropy i oddzielenie ich od areałów

KG

gdzie mieściła się siedziba Wy-

działu Rolniczo-Leśnego. Po 8

sprostowanie

semestrach uzyskał absolutorium,

jednak w związku z ożywioną dzia-

łalnością polityczną nie obronił dy-

plomu. Podczas studiów był przy-

jacielski wobec ludzi myślących jak

Z żalem i przykrością musimy stwierdzić, że nasz redakcyjny chochlik

destylarnia ropy

on, całkiem inny miał jednak stosu-

zredagował nam tekst poświęcony jubileuszowi tak znanej osobistości, jaką

do oświetlania naftą, przy udziale

nek do osób „nieideowych”. Na ich

taki sposób, żeby dzięki temu była

jest aktor Polskiego Teatru Ludowego Pan Jan TySSOn. To właśnie w

lwowskiego blacharza Adama Brat-

temat wypowiadał się pogardliwie:

przydatna do technicznego wyko-

jego nazwisku, w artykule poświęconym temu wydarzeniu z nazwiska wy-

kowskiego, udało się skonstruować

„Ciemny naród. Ni czytaty, ni pysa-

rzystania”. Następnie przedłużono

padła jedna literka s.

mowy typ lampy – lampy naftowej.

ty”, kolegom ze studiów, którzy nie

przywilej do grudnia 1859 roku.

Za to nieumyślne zniekształcenie nazwiska przepraszany serdecznie,

Pierwsze tego typu oświetlenie zo-

interesowali się polityką odmawiał

Warto tu zaznaczyć, że w USA

przede wszystkim samego zainteresowanego – Pana Jana TySSOna

stało zastosowane do oświetlenia

podania ręki.

badanie składu chemicznego nafty

i wszystkich, którzy czytali wyżej wymieniony artykuł.

samej Apteki Mikolascha. Z czasem

zostało wykonane i opublikowane

KG

Mikolasch wycofał się z badań, nie

Redakcja

przez profesora uniwersytetu w