6

przegląd wydarzeń

Kurier galicyjski * 27 kwietnia – 14 maja 2012 nr 8 (156) * www.kuriergalicyjski.com

odbudowa polskiej inteligencji

na wschodzie – czy, co i jak?

W artykule pt. „Studia w Polsce – obiecujące perspektywy i nieuświadamiane konsekwencje”, który został opublikowany

w 5 (153) numerze Kuriera Galicyjskiego, została podjęta próba przedstawienia problematyki kształcenia obywateli państw

byłego ZSRR na studiach w Polsce, która jest aktualna nie tylko w kręgach akademickich w kraju, ale także przede wszyst-

kim wśród społeczności Polaków na Ukrainie, Białorusi, Rosji i w Kazachstanie. Wspomniana publikacja dotyczyła proble-

mów, z którymi borykają się studenci ze Wschodu na studiach w Polsce, natomiast w niniejszym artykule znajdą Państwo

odpowiedzi na następujące pytania: w jakim celu polski rząd funduje stypendia dla Polaków zza granicy, a także jakie są

tego efekty?

z polskimi korzeniami, jako roda-

VADIM GIERKO tekst

ków. Przykre doświadczenia często

www.erasmus.org.pl

zniechęcają młodych studentów do

zdjęcie

myślenia w kategoriach odbudowy

Kształcenie osób polskiego po-

polskości w swoim kraju. Nie mo-

chodzenia ze Wschodu jest ogromną

żemy również zignorować faktu, że

inwestycją dla państwa. Studenci zy-

chociaż część studentów wymienia

skują natomiast doskonałą perspek-

przesłanki patriotyczne, jako jedne z

tywę rozwoju. Możliwość otrzymania

głównych motywów przyjazdu na stu-

dyplomu polskiej uczelni wyższej, a

dia do Polski, jednak częściej wymie-

także przyznawanie im stosunkowo

niają również atrakcyjność i prestiż

wysokiego stypendium nie są cela-

kształcenia w Polsce oraz możliwość

mi samymi w sobie. Są to działania,

uzyskania stypendium.

które w założeniu mają przyczynić

Polska na wiele sposobów dba

się do odbudowy polskiej inteligencji

o Polaków na Wschodzie. Pomijając

na Wschodzie. Co się za tym kryje?

możliwość kształcenia się w Polsce,

Rząd polski i opinia publiczna, a tak-

możemy wymienić takie sprzyjające

że społeczności polskie za granicą

inicjatywy, jak: fundowanie stypen-

mają nadzieję na powrót zagranicz-

diów studentom polskiego pocho-

Stypendyści Fundacji jana Pawła II w Lublinie

nych absolwentów do swoich krajów,

dzenia, którzy kształcą się w krajach

podjęcie przez nich pracy w zawo-

było wypłacane stypendium, a także

kumentowane pochodzenie polskie

Podsumowując wyniki danych ba-

byłego ZSRR, wspieranie organizacji

dzie, przyczynienie się do rozwoju

ilu skończyło studia i uzyskało dy-

i dłuższy pobyt w państwie stwarzają

dań możemy dojść do wniosku, że na

zrzeszających Polaków na Wscho-

polskich środowisk na Wschodzie, a

plom. Nie wiadomo natomiast, gdzie

możliwość ubiegania się w przyszło-

decyzję o pozostaniu w kraju bądź po-

dzie, wprowadzenie Karty Polaka

co za tym idzie proeuropejskiej orien-

obecnie pracują absolwenci. Brak in-

ści o polskie obywatelstwo, dlatego

wrocie w rodzinne strony mają wpływ

i wiele innych. Podsumowując można

tacji społecznej. Zasadność takiego

formacji na temat liczebności powro-

też wielu obcokrajowców ze Wscho-

przede wszystkim inne zewnętrzne

dojść do wniosku, że problematyka

ujęcia odbudowy polskiej inteligencji

tów studentów ze Wschodu utrudnia

du wiąże przyszłość z tym krajem.

czynniki. Warto wymienić tutaj cho-

ta wymaga dokładnej analizy i rze-

niejednokrotnie była przedmiotem

sformułowanie jednoznacznej oceny:

Z badań przeprowadzonych w

ciażby sytuację ekonomiczno-spo-

telnych badań. Takie badania będą

dyskusji. Czy tylko powrót absolwen-

Czy zakładana odbudowa polskiej in-

2005 roku, które objęły dwie ponad

łeczną w krajach, z których pochodzą

możliwe tylko w przypadku dokład-

tów w rodzime strony i przyczynienie

teligencji na Wschodzie przynosi wy-

stuosobowe grupy absolwentów,

studenci, zapotrzebowanie rynków

nego sprecyzowania zakładanych

się tam do odbudowy polskości jest

mierne rezultaty? W obliczu trudno-

którzy powrócili bądź zostali w Pol-

pracy, a także indywidualne aspiracje

celów i oczekiwanych efektów odbu-

jedynym sposobem na rozwój pol-

ści, specjaliści zlecają okresowe spo-

sce, wynika, że jedynie 28 proc. ab-

studentów niekoniecznie powiąza-

dowy polskiej inteligencji za granicą.

skich społeczności poza granicami

rządzanie analiz dotyczących dekla-

solwentów, którzy zostali w Polsce

nych z przesłankami patriotycznymi.

Deklaracje studentów na temat ich

kraju? Przecież pozostanie absol-

rowanych przez obecnych studentów

po studiach, planowali pozostanie w

Jeśli w Polsce absolwent będzie miał

planów na przyszłość z pewnością

wenta w Polsce nie oznacza zerwania

planów na przyszłość. Jest to o wiele

kraju przed podjęciem nauki, nato-

więcej szans na zatrudnienie, niż u

nie są wystarczająco reprezentatyw-

kontaktów z Polakami w swoim pań-

łatwiejszy sposób na oszacowanie

miast 41 proc. z nich nie zamierzało

siebie, to w takim przypadku najpraw-

nym źródłem, na podstawie jakiego

stwie. Taka osoba może być swojego

efektów kształcenia, aczkolwiek nie

zostać w kraju. W badaniach absol-

dopodobniej pozostanie w Polsce po

możemy wnioskować o powodze-

rodzaju „łącznikiem” dwóch regionów,

odzwierciedla stanu rzeczywistego.

wentom zadano także pytanie, czy

studiach. Jeżeli Polacy w miejscowo-

niu określonych działań programu

może udzielić pomocy i cennych rad

Plany na przyszłość mogą ulec zmia-

zachęciliby młodszych kolegów z

ści, z której pochodzi student, są mało

kształcenia cudzoziemców, dlatego

nie tylko tym, którzy nie wyjechali, ale

nie w każdym momencie. Nie mniej

kraju swojego pochodzenia do pod-

aktywni, rozproszeni, bądź są obiek-

też warto byłoby rozważyć zaini-

również tym, którzy zamierzają wy-

jednak, wyniki badań tego rodzaju są

jęcia studiów w Polsce? Ciekawym

tem dyskryminacji i ich potrzeby nie

cjowanie systematycznych badań

brać się do Polski. Jedno jest pewne

jak na razie jedynym źródłem infor-

jest fakt, że 83 proc. absolwentów,

są uwzględniane przez społeczność

losów absolwentów. W takich bada-

– cel jest szczytny, ale definiowany

macji w tym zakresie i służą pomocą

którzy powrócili do siebie, odpowie-

lokalną, to mimo ewidentnej potrzeby

niach nie może być pominięty wpływ

i realizowany może być na wiele

w oszacowaniu zakładanych efektów

dzieli twierdząco na to pytanie, nato-

poprawy tej sytuacji, absolwent może

innych zewnętrznych w stosunku

sposobów. Jakie są zatem efekty

i wskazują na główne tendencje w

miast jedynie 69 proc. absolwentów,

nie podjąć się takiego wyzwania.

do samego programu kształcenia

kształcenia cudzoziemców, biorąc

wyborach i losach absolwentów.

którzy pozostali w Polsce zrobiłoby

Wielu absolwentów, którzy pozostali

czynników. Wyniki przeprowadzo-

pod uwagę realizację zakładanego

Zarówno 15 lat temu, gdy zaczę-

to samo. Mimo, że wyniki tych badań

w Polsce, podjęli się pracy w kraju

nych badań (raczej o charakterze

celu odbudowy polskiej inteligencji

ły pojawiać się pierwsze analizy w

miały charakter jedynie szacunkowy,

bądź też założyli rodziny z obywate-

jakościowym, nie ilościowym) wska-

na Wschodzie?

tym zakresie, jak i w chwili obecnej

możemy stwierdzić, że deklarowane

lami Polski.

zują, że mimo zakładanego powrotu

Precyzyjne oszacowanie efektów

studenci z Ukrainy i Białorusi czę-

plany studentów na temat ich chęci

Inną ważną kwestią mającą

absolwentów, wielu absolwentów

kształcenia jest trudne do zrealizowa-

ściej niż studenci z bardziej odległych

pozostania lub nie w Polsce po stu-

wpływ na decyzje absolwentów jest

zamierza pozostać w Polsce, co jest

nia z kilku względów. Po pierwsze,

państw, np. Kazachstanu, deklarują

diach nie zawsze są zgodne z ich

samoidentyfikacja etniczna i poczucie

zgodne z wymienianymi przez nich

ośrodki badawcze mają utrudniony

chęć powrotu w rodzinne strony.

przyszłymi wyborami. Z drugiej zaś

tożsamości narodowej, które również

motywami przyjazdu na studia: lep-

dostęp do osób, które ukończyły

Takie deklaracje zapewne uwarun-

strony, mniejszy odsetek absolwen-

mogą ulec zmianie w trakcie studiów

sze perspektywy odnośnie pracy za-

studia w Polsce ze względu na brak

kowane są bliskością geograficzną

tów, którzy pozostali w Polsce i de-

w Polsce. Studenci często wspomi-

wodowej, chęć osiedlenia się w Pol-

prowadzonych tego typu statystyk –

państw, która sprzyja mobilności.

klarowali gotowość zachęcania mło-

nają o tym, że w domu od lat kulty-

sce i założenia w tym kraju rodziny, a

nie wiadomo dokładnie ile osób wró-

Studenci z Kazachstanu natomiast

dzieży do studiów w kraju, świadczy

wowano polską tradycję, katolicyzm,

także perspektywy dalszego wyjazdu

ciło do kraju, ilu zostało. Konsulaty na

częściej mówią o braku perspektyw

o tym, że zadowolenie ze studiów i

świadomość swojego pochodzenia,

na Zachód. Jednak liczne powroty

Ukrainie, Białorusi i w innych krajach,

na znalezienie pracy w swoim kraju

pobytu w Polsce również nie musi

dlatego też decyzja o podjęciu stu-

absolwentów i ich aktywność zarów-

z których na studia rekrutuje się pol-

i silniej rozważają opcje pozostania w

wskazywać na ich przyszłe plany.

diów w Polsce była w pełni naturalną.

no na polu zawodowym, jak i spo-

ską młodzież, dysponują informacją

Polsce. W ostatnim czasie utrzymuje

Wracając do tezy przyczyniania się

Natomiast w trakcie pobytu w Polsce

łecznym, a także ich zadowolenie

na temat tych obywateli, którzy sami

się tendencja do wydłużania przez

do rozwoju polskich środowisk, wy-

często stają oni przed faktem ko-

ze studiów i deklarowana gotowość

zgłaszali się do nich po ukończe-

cudzoziemców studiów w Polsce, np.

niki tychże badań wskazują na rów-

nieczności obrony swojej polskości.

zachęcania młodzieży do studiów w

niu studiów w Polsce. Są to jednak

przez zmianę kierunku studiów, bądź

nie wysoki poziom zaangażowania

W myśl przepisów prawnych są oni

Polsce napawa optymizmem i świad-

szczątkowe dane. Biuro Uznawalno-

też wybór dodatkowych kursów. Uzy-

w życie społeczności polskiej w kraju

cudzoziemcami, koledzy ze studiów

czy o dużym powodzeniu programu

ści Wykształcenia i Wymiany Między-

skanie w Polsce dyplomu ukończe-

pochodzenia zarówno tych absol-

i członkowie społeczności lokalnych

kształcenia młodzieży polskiego po-

narodowej w Polsce posiada informa-

nia studiów stacjonarnych umożliwia

wentów, którzy powrócili, jak i tych,

również nie postrzegają cudzo-

chodzenia z Kresów.

cje na temat liczby studentów, którym

cudzoziemcowi pracę w kraju; udo-

którzy pozostali w Polsce.

ziemców ze Wschodu, nawet tych

kg