14

okruchy historii

Kurier galicyjski * 27 kwietnia – 14 maja 2012 nr 8 (156) * www.kuriergalicyjski.com

Trybunał w Strasburgu o Katyniu

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu potwierdził 16 kwietnia zarzuty stawiane Federacji Rosyj-

skiej przez rodziny katyńskie. Choć od zbrodni w Katyniu minęło wiele lat i rosyjskie władze mogły odciąć się

od niej poprzez rehabilitację zamordowanych i właściwe potraktowanie ich rodzin, nigdy tego nie zrobiły.

się na art. 3 konwencji podnosząc,

W 1991 r. Federacja Rosyjska

że wobec braku informacji o losach

formalnie uznała, że jest sukceso-

rem Związku Sowieckiego. Przyznała

ich krewnych i lekceważącego sto-

sunku władz rosyjskich do ich wnio-

tym samym, że jest odpowiedzialna

za zadośćuczynienie jego zbrodni.

sków o te informacje, zostali oni

poddani traktowaniu nieludzkiemu

Traktując jednakże w skandaliczny

i poniżającemu. Artykuł ten głosi, że

sposób wnioski rodzin katyńskich,

pokazała całemu światu, iż jest nie

„nikt nie może być poddany torturom

ani nieludzkiemu lub poniżającemu

tylko formalnie odpowiedzialna za tę

traktowaniu albo karaniu”.

zbrodnię, ale również moralnie nie

chce jej zadośćuczynić.

Rosja dopuściła się poniżające-

Rosja odmówiła skarżącym

go traktowania krewnych ofiar zbrod-

prawnej rehabilitacji

ni katyńskiej – ogłosił Europejski Try-

ofiar Katynia

Rosyjskie władze odmówiły tak-

bunał Praw Człowieka. W orzeczeniu

że skarżącym prawnej rehabilitacji

zaznaczył, że Moskwa nie wywiązała

ofiar Katynia. Jej wartość polega na

się ze współpracy z Trybunałem. Jed-

tym, że krewni ofiar mogliby mieć

nocześnie zaznaczył, że nie może

dostęp do dokumentów dotyczących

ocenić rosyjskiego śledztwa. Skarżą-

cy odwołają się od decyzji Trybunału

ich bliskich, znajdujących się np. w

nadal utajnionych 35 ze 183 tomów

do Wielkiej Izby.

akt rosyjskiego śledztwa ws. Katynia.

Trybunał w Strasburgu uznał, że

Prawna rehabilitacja oznacza uzna-

Rosja dwukrotnie złamała Konwencję

nie także przez samych Rosjan, że

Praw Człowieka. Według nich rosyj-

zamordowani przez NKWD polscy

skie władze dopuściły się nieludzkie-

go i poniżającego traktowania krew-

obywatele nie są przestępcami.

nych ofiar zbrodni katyńskiej, którzy

żądali rzetelnego śledztwa. Miało to

Przed Trybunałem Rosjanie

miejsce w odniesieniu do dziesięciu

mówili nie o mordzie, a

z piętnastu skarżących. Nastąpiło tu

kiego i poniżającego traktowania. W

Rosji przy Radzie Europy. Jest za

Trybunału w tej sprawie, która odbyła

„wydarzeniach katyńskich”

naruszenie artykułu 3 konwencji.

Na rozprawie w Strasburgu wła-

skargach katyńskich zwrócono Try-

wcześnie, by wyciągać ostateczne

się 6 października 2011 r.

dze Rosji broniły się utrzymując, że

Moskwa nie wywiązała się rów-

wnioski – dodał.

bunałowi uwagę, że rosyjskie sądy

W ocenie prawników reprezen-

Trybunał nie ma jurysdykcji czaso-

nież z obowiązku pełnej współpracy

uznawały, iż nie można stwierdzić,

Dwie godziny później resort spra-

tujących rodziny, zarzut naruszenia

ze strasburską instancją. Odmówiła

wej w związku z tym, że śledztwo

że polscy jeńcy – najbliżsi krewni

wiedliwości Rosji oficjalnie ogłosił, że

przez Rosję art. 2 konwencji był

rosyjskiej prokuratury ws. Katynia

mu bowiem przekazania kopii po-

nie widzi podstaw do zaskarżenia wy-

skarżących zostali zamordowani, a

najważniejszy. Chociaż zbrodnię

było prowadzone od 1990 r., czyli

stanowienia o umorzeniu śledztwa.

nawet poddani represjom ze strony

roku. Orzeczenie odpowiada intere-

katyńską popełniono na długo przed

Uznał zatem, że władze Rosji naru-

na osiem lat przed przyjęciem przez

sowieckiego państwa.

som naszego kraju – oznajmił przed-

1998 r., to znacząca część postępo-

szyły art. 38 Europejskiej Konwencji

Rosję Europejskiej Konwencji Praw

stawiciel rosyjskiego ministerstwa.

Krewni, którzy przez długie powo-

wań prawnych, których skuteczność

Człowieka.

Praw Człowieka.

jenne lata nie mogli otwarcie mówić

Polski resort spraw zagranicz-

kwestionują skarżący, miała miejsce

Rosjanie przypomnieli także,

Jednocześnie jednak strasbur-

o prawdziwym losie swoich najbliż-

nych na razie orzeczenie Trybunału

już po przyjęciu przez Rosję kon-

scy sędziowie uznali, że nie mogą

że „tragedia katyńska” wydarzyła

skomentował jedynie na Twitterze.

szych, dowiadywali się zatem od ro-

wencji.

się ponad 70 lat temu. W związku z

oceniać przebiegu samego katyń-

Wiceszef ministerstwa napisał: „Try-

syjskich władz, że w ogóle nie doszło

Potrzebę przeprowadzenia przez

tym Rosja nie ma obowiązku jej wy-

skiego śledztwa i stwierdzić, czy było

do zbrodni katyńskiej. Tego rodzaju

bunał uznał, że mord dokonany na

Rosję rzetelnego śledztwa prawnicy

ono rzetelne czy nie. To artykuł art.

jaśniania, bo w 1940 r. nie było jesz-

negowanie zbrodni katyńskiej jako

polskich więźniach można trakto-

uzasadniają tym, że zbrodnia katyń-

cze Europejskiej Konwencji Praw

2 Europejskiej Konwencji Praw Czło-

wać jako zbrodnię wojenną. Wyrazy

historycznego faktu jest – zdaniem

ska była zbrodnią prawa międzyna-

Człowieka, a to na jej podstawie wy-

wieka. W tym punkcie wygrała na

prawników – analogiczne do negowa-

uznania dla skarżących i pełnomoc-

rodowego. W ich ocenie, była to przy-

razie Moskwa. Ale polska strona za-

daje wyroki Trybunał w Strasburgu.

nia np. Holokaustu lub innych zbrodni

ników”.

najmniej zbrodnia wojenna i przeciwko

W postępowaniu przed strasbur-

powiedziała już, że odwoła się od tej

nazistowskich.

ludzkości.

decyzji do Wielkiej Izby, której wyroki

skim Trybunałem Rosjanie negowali

W postępowaniu przed strasbur-

Trybunał zajmował się także art.

Skarżący:

także fakt popełnionego przez NKWD

są często zupełnie inne niż orzecze-

skim Trybunałem skarżący powołali

3 konwencji, który zakazuje nieludz-

Rosja nie przeprowadziła

w 1940 r. mordu. W piśmie do stras-

nia pierwszej instancji.

skutecznego śledztwa

burskich sędziów z października 2010

Wśród najważniejszych oskar-

r. stwierdzili, że nie mają obowiązku

żeń ze strony rodzin katyńskich,

Katyń można traktować

wyjaśniać losu polskich obywateli,

wspieranych przez polski rząd, było

jako zbrodnię wojenną

którzy – jak to określono – zaginęli w

W komunikacieTrybunału znalazło

to, że Rosja nie przeprowadziła sku-

wyniku „wydarzeń katyńskich”.

się sformułowanie dotyczące kwalifi-

tecznego śledztwa w sprawie zbrod-

Nierzetelne śledztwo zarzuciła

kacji prawnej zbrodni katyńskiej. Euro-

ni katyńskiej. Chodzi o to, że władze

władzom w Moskwie grupa kilkuna-

pejski Trybunał Praw Człowieka uznał,

Rosji nie dokonały należytej kwalifi-

stu krewnych polskich oficerów, za-

że zbrodnię katyńską można trakto-

kacji prawnej tej zbrodni, nie ustaliły

mordowanych przez NKWD w 1940

wać jako zbrodnię wojenną. Oznacza

jej sprawców i nie wyciągnęły wobec

roku. Skargę poparł polski rząd.

to, że nie ulega ona przedawnieniu, a

nich konsekwencji.

Rodziny ofiar Katynia domagają

jej sprawcy mogą być ścigani.

Rosyjskie śledztwo w sprawie

się spełnienia swoich postulatów od

„Trybunał zauważył, że masowy

Katynia prowadziła w latach 1990-

wielu lat. – To już jest 14 lat, czyli my

mord dokonany na polskich więź-

2004 Główna Prokuratura Wojskowa

jesteśmy bardziej w bojach zażarci

niach można traktować jako zbrod-

i umorzyła je z powodu śmierci win-

niż Rosjanie w swoim śledztwie ka-

nię wojenną, jako że obowiązek

nych, utajniając większość akt śledz-

tyńskim – powiedziała Witomiła Woł-

humanitarnego traktowania jeńców

twa, a także postanowienie o jego

k-Jezierska, córka zamordowanego

wojennych i zakaz ich zabijania były

umorzeniu wraz z uzasadnieniem.

oficera. Bartłomiej Sochański, przed-

częścią międzynarodowego prawa

W ocenie rosyjskiej prokuratury

stawiciel rodzin ofiar powiedział, że

zwyczajowego, a jego poszanowa-

zbrodnia katyńska nie była zbrodnią

nawet przed wyrokiem można było

nie było obowiązkiem władz sowiec-

prawa międzynarodowego i uległa

mówić o sukcesie. – Po raz pierwszy

kich” – napisano w komunikacie.

przedawnieniu.

od Norymbergi Rosja została posta-

Tymczasem art. 2 konwencji, któ-

wiona przed trybunałem międzyna-

ry w 1998 r. przyjęła Rosja, zakazuje

rosja zadowolona

rodowym, gdzie rozpatrywana jest

nie tylko „umyślnego pozbawiania

z wyroku Trybunału,

skarga katyńska – dodał.

życia”, ale także – co wynika z do-

MSZ komentuje wyrok

Orzeczenie nie jest ostateczne,

tychczasowego orzecznictwa Trybu-

w twitterze

Na pierwszy rzut oka ten wyrok

każda ze stron będzie mogła się od-

nału – nakazuje przeprowadzenie

wydaje się satysfakcjonujący i zrów-

wołać do Wielkiej Izby Trybunału.

skutecznego śledztwa w przypadku

noważony, ale musimy go dokład-

morderstwa. Na ten aspekt procedu-

nie zbadać – stwierdził chwilę po

ralny powołali się pełnomocnicy praw-

rMF FM/PaP

ogłoszeniu orzeczenia Władisław

ni krewnych ofiar NKWD w skargach

PAP, www.stacja-tluszcz.pl

na zdjęciu archiwalnym z 04.1943 r. ekshumacja zwłok

Jermakow, doradca reprezentacji

katyńskich i na publicznej rozprawie

zdjęcia

polskich oficerów zamordowanych w Katyniu /PAP