21

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 27 kwietnia – 14 maja 2012 nr 8 (156)

Polska pomoże

pozycji znacznie przekraczającej

efekcie tego AZ-5, zamiast wygasić

przyjęte normy.

reaktor, spowodował nagły wzrost

Reaktor powoli zwiększył moc

mocy. Wypowiedzi Diatłowa wska-

do 200 MW, czyli poziomu trzy-

zują, że się tego domyślał. Dlatego

w odnowieniu

krotnie niższego niż wymagany

nie chciał włączyć AZ-5; jednakże

do eksperymentu. Mimo tego, nie

po pierwsze Akimow postąpił zgod-

przerwano go – na jego kontynu-

nie z obowiązującymi procedurami,

ację nalegał Diatłow, który lekce-

a po drugie Diatłow nie miał w zwy-

kościoła jezuitów

ważył zastrzeżenia operatorów,

czaju objaśniać motywów swoich

nie dorównujących mu ani pozycją

działań, a tylko oczekiwał od pod-

ani doświadczeniem zawodowym.

władnych ślepego posłuszeństwa.

Zgodnie z planem, 26 kwietnia o

Przegrzanie rdzenia sprawiło, że

godzinie 1:05 zwiększono obieg

kanały paliwowe popękały, blokując

W połowie kwietnia Lwów odwiedziła grupa studentów Uniwersytetu

wody chłodzącej. Przepływ chło-

pręty kontrolne. W ciągu trzech se-

Jagiellońskiego z Krakowa pod kierownictwem dr. hab. Andrzeja Be-

dziwa przekroczył górny limit o go-

kund moc reaktora wzrosła do 530

dzinie 1:16. Zwiększone chłodzenie

MW. O godzinie 01:23:47, w siedem

tleja. Studenci z kierunku historii sztuki odbyli zajęcia praktyczne na

obniżyło temperaturę rdzenia reak-

sekund po rozpoczęciu AZ-5, moc

terenie starówki, pogłębiając swoją wiedzę o lwowskiej architekturze.

tora, a co za tym idzie – ilość pary

cieplna osiągnęła 30 GW, niemal

wodnej. Woda w stanie ciekłym po-

dziesięciokrotnie przekraczając nor-

Takie podejście świadczy o znaczeniu dziedzictwa architektury i jej

chłania więcej neutronów niż para,

malny poziom. Gwałtowny wzrost

miejscu w ogólnej tendencji rozwoju sztuki polskiej. Trudno wyobra-

w efekcie czego moc reaktora po-

ciśnienia zniszczył kanały paliwowe

nownie spadła. Zrekompensowano

i rozerwał rury z wodą chłodzącą.

zić sobie historię architektury polskiej bez takich zabytków lwowskich

to jeszcze dalszym wysunięciem

Paliwo zaczęło się topić i wpadać

jak, kaplica Boimów, katedra łacińska, kościoły dominikanów, bernar-

prętów kontrolnych.

do zalegającej na dnie wody.

W wyniku tych działań reaktor

W 20 sekund po rozpoczęciu

dynów, jezuitów…

został doprowadzony do skrajnie

AZ-5, wzrost ciśnienia znajdującej

niestabilnego stanu i pozbawiony

się w reaktorze pary wodnej dopro-

zupełnie kontroli. Jedynym czyn-

wadził do pierwszej eksplozji pary,

nikiem hamującym pracę reakto-

która wysadziła ważącą 1200 ton

ra był wysoki poziom ksenonu w

osłonę biologiczną (antyradiacyjną)

paliwie jądrowym. W tej sytuacji

pokrywającą reaktor. Kompletnie

automatyczny system bezpieczeń-

zniszczony rdzeń reaktora wszedł w

stwa powinien całkowicie wygasić

kontakt z chłodziwem, co spowodo-

reaktor, jednakże operatorzy zade-

wało reakcję cyrkonowych wyściółek

cydowali o wyłączeniu tego zabez-

kanałów paliwowych z wodą, która

pieczenia.

zaczęła rozkładać się z wydzie-

laniem wodoru, a po zniszczeniu

cyrkonowych osłon bezpośrednio

Pierwszy wybuch

O godzinie 01:23:04 rozpoczął

zetknęła się z rozżarzonym grafitem

się niedopracowany eksperyment.

o temperaturze 3000°C. Doszło do

Załoga, nie zdając sobie sprawy z

wydzielenia się mieszanki piorunu-

niestabilności reaktora, wyłączyła

jącej (wodór i tlen w stosunku 2:1).

przepływ pary do turbin. Ponieważ

zwalniająca  turbina  napędzała

Drugi wybuch

pompy, przepływ wody chłodzącej

Następnie doszło do drugiej,

zaczął maleć, a produkcja pary

jeszcze większej eksplozji wodoru

wzrosła, co spowodowało wzrost

i tlenu, która zniszczyła budynek

ilości rozszczepień, a co za tym

czwartego reaktora.

idzie – temperatury. To jeszcze bar-

Eksplozja ta pozwoliła na wnik-

Dr Andrzej Betlej (w centrum) z młodzieżą z Krakowa na lwowskiej starówce

dziej zwiększyło parowanie wody.

nięcie powietrza do wnętrza reak-

Szybko przekroczona została szyb-

tora. Spowodowało to zapłon kilku

kość pracy reaktora, która mogła

ton grafitowych bloków izolujących

jaśnić ich autorstwo. Często jest to

tylko z Polski, ale też z Unii Europej-

juRIj SMIRnOW

być zahamowana przez wydzielony

reaktor, które płonąc przez 9 dni,

tylko tradycyjna atrybutyka, nie po-

skiej. Fotogramy powinni wykonać

tekst i zdjęcia

ksenon. Wzrost mocy i temperatury

uwolniły do atmosfery najwięcej izo-

twierdzona żadną dokumentacją, do

specjaliści z Akademii Górniczo-

reaktora nastąpił lawinowo.

topów promieniotwórczych. Radio-

Dr Andrzej Betlej jest doskona-

której trzeba podchodzić ostrożnie.

Hutniczej i Akademii Sztuk Pięknych

O 01:23:40 Aleksander Akimow

aktywne cząstki wyrzucone przez

łym znawcą architektury lwowskiej

Jako przykład powołał się na słynny

w Krakowie. W 2012 roku powstanie

próbował  uruchomić  procedurę

wybuch do atmosfery i te emitowane

i całego obszaru dawnego woje-

krucyfiks z 1616 roku, powszechnie

dokumentacja, co pozwoli oszaco-

AZ-5, która natychmiastowo wyga-

nadal w wyniku trwającego pożaru

wództwa lwowskiego. Przez wiele

przypisywany Janowi Pfisterowi, ale

wać koszt tych prac. Zajmuję się też

sza reaktor poprzez całkowite wsu-

grafitu, tworzyły pióropusz radioak-

lat pracuje pod kierownictwem prof.

bez żadnych na to wzmianek w źró-

kwestią opracowania historycznego

nięcie prętów kontrolnych, także

tywnych drobin o wysokości 1030

Jana Ostrowskiego, również w pro-

dłach historycznych.

tej świątyni. Przed nami pracy na

tych wyjętych wcześniej ręcznie. Do

m, który następnie przemieścił się w

jekcie opisu kościołów rzymskokato-

Czytelnikom  Kuriera Andrzej

wiele, wiele lat. Ale efekt powinien

dziś niejasne jest, czy było to dzia-

stronę miasta Prypeć. Wiatr jednak

lickich. Tą wieloletnią prace uwieńczą

Betlej powiedział, że jest bardzo za-

być odpowiedni. Koordynatorem

łanie mające zapobiec katastrofie

utrzymywał jakiś czas chmurę radio-

kolejne tomy poświęcone świątyniom

dowolony z faktu zainteresowania

prac ze strony polskiej jest MKiDN.

czy po prostu sposób na zrealizo-

aktywnych cząstek z dala od miasta.

lwowskim. Andrzej Betlej w chwili

strony polskiej i ukraińskiej wspólny-

Przedstawiciel ministerstwa inspek-

wanie planowego wyłączenia reak-

Potem chmura radioaktywna powę-

obecnej zbiera materiały i przygoto-

mi działaniami w sprawie odnowienia

tor Michał Michalski osobiście od-

tora. Diatłow pisze: „Przed godziną

drowała w kierunku północno-za-

wuje opracowanie inwentaryzacyjne

i konserwacji dzieł sztuki, znajdu-

wiedził kościół i wziął udział w usta-

01:23:40 centralny system kontrol-

chodnim. Europa powiadomiła świat

najważniejszych kościołów lwow-

jących się w tym kościele. „Jest to

leniu planu wspólnych działań”.

ny (...) nie zarejestrował żadnych

o katastrofie w ZSRR.

skich, mianowicie dominikanów,

wspólna inicjatywa proboszcza, o.

Obecnie o. Stepan Sus już fak-

zmian parametrów, które usprawie-

bernardynów, karmelitów i jezuitów.

Stepana Susa, – powiedział dr Betlej

tycznie rozpoczął prace konserwa-

dliwiałyby AZ-5. Komisja po prze-

Ostatni z nich szczególnie interesuje

– i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa

torskie. Poddano konserwacji za-

analizowaniu dużej ilości materiału,

lwowskich krajoznawców, przewod-

Narodowego RP, której celem jest

bytkową figurę Chrystusa w grobie,

nie ustaliła przyczyny rozpoczęcia

ników, miłośników sztuki. Dlatego z

ratowanie cennych dzieł sztuki. O.

przywiezioną z Monachium w 1904

AZ-5. Reaktor po prostu miał być

inicjatywy Andrija Saluka, prezesa

Sus jest bardzo zaangażowany w tą

roku. Tą pracę wykonała Halina Skop,

wyłączony na zakończenie ekspe-

Fundacji ochrony historyczno-ar-

sprawę i jest chętny przyjęcia pomo-

lwowski konserwator dzieł sztuki. Fi-

rymentu”.

chitektonicznej spuścizny Lwowa,

cy nie tylko z Polski, ale i ze wszyst-

gurę Chrystusa wystawiono na świę-

Mechanizm wprowadzający prę-

zorganizowano spotkanie dr Betleja

kich możliwych źródeł. Odnowienie

ta wielkanocne jako płaszczenicę

ty kontrolne do rdzenia nie zadziałał.

z dość szerokim gronem osób zain-

fresków Eksteinów jest nie tylko ini-

(płótno, najczęściej zdobione orna-

Powolne tempo wsuwania prętów

teresowanych.

cjatywą Ministerstwa, ale i Sejmiku

mentami i scenami religijnymi, sym-

(około 18-20 sekund na przebycie

Gość z Krakowa dokładnie scha-

województwa małopolskiego, który

bolizujące materiał, w który zostało

całej długości) było jedną z przy-

rakteryzował poziom artystyczny

zaoferował pomoc w przygotowaniu

owinięte ciało Chrystusa, wykładane

czyn. Jeszcze gorsze skutki wywo-

architektury i zdobnictwa świątyni.

bardzo ważnej części – wykonaniu

w cerkwiach w dniu Wielkiego Piąt-

łała wadliwa konstrukcja prętów.

Specjalną uwagę zwrócił na freski –

dokładnej dokumentacji. Chodzi tu

ku – red.) w ołtarzu św. Stanisława

Ich końcówki wykonane były z gra-

dzieło Franciszka i Sebastiana Ekste-

o fotogrametrię wszystkich fresków

Kostki. Rozpoczęto również remont

fitu. Podczas wsuwania wypychały

inów i zespół ołtarzy. Bardzo wysoko

i całego kościoła. Taka dokumentacja

i restaurację drewnianych ram okien-

chłodziwo, a same – będąc mode-

ocenił marmurowy ołtarz główny, po-

może być niewiarygodnie pomocną

nych, które wykonano przed ponad

jedna z tysięcy ofiar kata-

ratorem – wbrew zamierzeniu przy-

mniki, epitafia w kościele. Podkreślił,

w opracowaniu projektów konserwa-

stu laty, jeszcze w XIX wieku.

strofy

spieszały reakcję łańcuchową. W

że nie zawsze można dokładnie wy-

cji i uzyskaniu kolejnych funduszy nie

kg