25

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 27 kwietnia – 14 maja 2012 nr 8 (156)

lano na obrzeżach Czarnego Lasu

Odsieczy Wiedeńskiej przed po-

jego żona Wiktoria z Leszczyńskich

Obecnie (po upadku Związku So-

przed kolegiatą stanisławowską w

(k. Stanisławowa). W ub. roku dzięki

grzebem zostało złożone w kościele

oraz inni członkowie rodu.

wieckiego) funkcjonuje jest tu Mu-

dwudzieścia lat po upadku Związ-

staraniom Rady Ochrony Pamięci

kapucynów w Wiedniu, głównej ne-

W tym samym 1962 r. roku w

zeum (państwowe) Sztuki Sakralnej.

ku Sowieckiego jest co wspominać.

Walk i Męczeństwa oraz dobrej woli

kropolii Habsburgów. W kolegiacie

Republice Federalnej Niemiec aresz-

Wieże kolegiaty pozbawiono krzyży.

Można też modlić się np. o wsta-

lokalnych władz ukraińskich doszło

w 1691 r. pochowany był również

towano Hansa Krügera. Skazano

Jeden z krzyży niedawno… leżał w

wiennictwo św. Wincentego w inten-

do godnego upamiętnienia tego

jego ojciec Andrzej Potocki, a w

go na dożywocie. Za przestępstwa

przedsionku. Po wejściu, żeby pomo-

cji zwrotu świątyni wiernym. Urzędo-

miejsca.

kilka lat później – jego żona Anna

komunistyczne nikt nie poniósł od-

dlić się, nawet ochrzczonym tam np.

we delegacje z Kijowa, od czasu do

Większość pozostałych przy ży-

z Rysińskich. W 1751 r. okazały

powiedzialności…

w latach 1961, 1960, 1959…, trzeba

czasu odwiedzające miasto, temu

ciu miejscowych Polaków opuściła

pogrzeb miał tu drugi syn Andrzeja,

W gmachu kolegiaty urządzo-

zapłacić 3 hrywny.

nie przeszkadzają, omijając swoją

miasto tuż po wojnie (w latach 1945-

Józef Potocki. Spoczęła tutaj też

no najpierw Muzeum Nafty i Gazu.

uwagą tę świątynię. Możliwe, że

1946). Sowiecka władza komuni-

większość delegatów spieszy się

Przed 350. rocznicą

styczna rozpoczęła zaś zacieranie

odpocząć w pobliskich Karpatach,

założenia Stanisławowa

śladów polskości. Faktycznie zlikwi-

Z terminologią obecnie są pro-

gdzie ostatnio zbudowano wiele do-

dowano zabytkowy cmentarz (z 1782

blemy. W 1962 r. nie wszyscy miesz-

mów wypoczynkowych. Wszystkich

r.) przy ul. Sapieżyńskiej. Na grobach

kańcy zgodzili się na zmianę nazwy

można i trzeba zrozumieć (po chrze-

wielu wybitnych Polaków zbudowany

miasta na Iwano-Frankowsk, pomi-

ścijańsku). Trudno też spodziewać

został hotel „Ukraina”, szkoła par-

mo że Polaków prawie już nie było.

się wzajemności, przecież każdy ma

tyjna, teatr i budynek mieszkalny. Z

Nadal, na co dzień często używano

swój wymiar wartości.

części cmentarza urządzono park

nazwę Stanisławów. Tak trwa do

Warto jednak przypomnieć frag-

miejski. Tragedia tego cmentarza

dnia dzisiejszego, możliwe przez to,

ment „Trylogii” Henryka Sienkiewi-

trwała do lat osiemdziesiątych.

że życiorys oraz twórczość Iwana

cza, o pogrzebie Pana Wołodyjow-

Pozamykano i zrabowano

Franki w żadnym stopniu nie były

skiego, który autor umieścił właśnie

wszystkie kościoły. Szczególnej pro-

powiązane ze Stanisławowem.

w  stanisławowskiej  kolegiacie.

fanacji poddano najdostojniejszą

Po upadku Związku Sowieckie-

„Wszystkie dzwony biły w kolegia-

budowlę sakralną – kolegiatę stani-

go częściej przypomina się historię.

cie. Kościół zapełniony był tłumem

sławowską. Stało się to właśnie wraz

Ale czy nie śmiesznie brzmi zdanie:

szlachty i żołnierzy, którzy ostatni raz

ze zmianą nazwy miasta w 1962 r. Był

„W tym roku Iwano-Frankowsk ob-

chcieli rzucić okiem na trumnę Hek-

to znaczący obiekt polskiej pamięci

chodzi swoje 350-lecie…” ?

tora Kamienieckiego i pierwszego

narodowej. Wraz z jego zamknięciem

Jurij Andruchowycz – ukraiński

Rzeczypospolitej kawalera”. Ktoś, w

miejscowych katolików obrządku

intelektualista, poeta i pisarz, znany

innym być może czasie, przypominał

rzymskiego pozbawiono ostatniej

również w Polsce i na Zachodzie,

o ślubie generała Władysława Sikor-

świątyni na całym obszarze obwodu

sam pochodzący z grodu Rewery,

skiego przed ołtarzem tej świątyni…

stanisławowskiego. Bogate wypo-

zaproponował, by centralną, zabyt-

Ktoś pamięta stale o własnym tam

sażenie tej świątyni (obok głównego

kową część miasta znów nazwać

ochrzczeniu. W każdym bądź razie

ołtarza było 12 ołtarzy bocznych) wy-

Stanisławowem,  a  współczesne

w końcu stają się bardziej zrozumiałe

rzucano jako śmiecie. Szczątki dobro-

osiedla na obrzeżach – Iwano-Fran-

słowa proroctwa Zbigniewa Herber-

czyńców miasta również wyrzucono z

kowskiem. Może to i jest nienajgorszy

ta: „(…) w końcu zostanie kamień /

mauzoleum Potockich, które znajdo-

pomysł?

na którym mnie rodzono”.

wało się w podziemiach kolegiaty. W

Budowlańców w Iwano-Fran-

W roku jubileuszowym warto

tym Stanisława Potockiego, poległego

kowsku jest pod dostatkiem. Nato-

przypomnieć też inną poezję, au-

12 września 1683 r. pod Wiedniem. To

miast widocznie brakuje rekonstruk-

torstwa Marii Konopnickiej: „(…)

on uzyskał dla kolegiaty w 1680 r. od

torów, oraz konserwatorów Stanisła-

duch będzie nam hetmanił. Tak nam

papieża Innocentego XI relikwie św.

wowa, a może po prostu dobrej woli

dopomóż Bóg”. Tak nam dopomóż

Wincentego. Serce tego bohatera

i miłości ku własnej historii. Stojąc

Bóg!

Pozostałości dzwonnicy na tle wież kolegiaty bez krzyży

Karpackie drewniane cerkwie do dziedzictwa światowego

W Ukraińskim Muzeum Narodowym we Lwowie została otwarta wystawa zdjęć drewnianych świątyń z polskiego i ukraińskiego regionu

Karpat nominowanych do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa. Jeden z organizatorów tego przedsięwzięcia Mariusz Czuba, za-

stępca dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa z Warszawy w wywiadzie dla „Kuriera Galicyjskiego” powiedział:

KOnSTAnTY cZAWAGA

tekst i zdjęcia

„Dzisiaj otwieraliśmy wystawę

poświęconą wspólnemu polsko-

ukraińskiemu projektowi – przygo-

towaniu wniosku o wpis drewnianej

architektury cerkiewnej z obszaru

polskich i ukraińskich Karpat na Listę

Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Pomysł narodził się ponad trzy lata

temu pomiędzy nami a stroną ukra-

ińską – w stworzonym wspólnie Mię-

dzynarodowym Centrum Ochrony

Dziedzictwa Kulturowego. Mówimy

tutaj o wspólnym dziedzictwie Pol-

cerkiew św. Paraskewii w Radrużu

ski i Ukrainy. Szukamy wspólnego

mianownika do dalszych działań,

do współpracy. Pomyśleliśmy o

został oficjalnie złożony w styczniu

obiegowym opiniom o Polakach

architekturze drewnianej w jej sze-

tego roku do Komitetu Światowego

i Ukraińcach, że więcej ich dzieli,

rokim aspekcie. Jest ogromna ilość

Dziedzictwa”.

my pokazujemy, że więcej nas łączy.

architektury wiejskiej na obszarze

Na pytanie „Kuriera”, jaka jest

Pamiętajmy, że w XXI wieku zaczy-

pogranicza

polsko-ukraińskiego.

szansa by działania te zostały uwień-

nają się także liczyć inne wartości.

Kilka lat temu Polska opracowała

czone sukcesem, Mariusz Czuba

Ponadto obok wartości duchowych

wniosek w wpis drewnianych ko-

powiedział: „Mamy nadzieję, że jest

liczymy na działania komercyjne, tu-

ściołów na Listę Światowego Dzie-

bardzo duża szansa, ponieważ

rystykę, i z tym też wiążemy pewną

dzictwa UNESCO. Ten wniosek

wniosek został przyjęty bez uwag, a

szansę. Dlatego pokazujemy, że tu-

został zakończony pewnym sukce-

cerkiew św. jerzego w Drohobyczu

to zdarza się niezwykle rzadko. Bo

taj naprawdę warto przyjechać. Po-

sem i wpis nastąpił w 2003 roku,

pamiętajmy, że obok tych wartości

kazujemy ile tu jest bogactw, skar-

pomyśleliśmy o wspólnym projekcie

itd. I po jednej, i po drugiej stronie

projektem. Projekt realizowany był

historycznych, kulturowych, arty-

bów nieznanych. Jest to wspólne

dotyczącym architektury cerkiewnej,

granicy rozsypane są drewniane

przez trzy lata. Została dokonana

stycznych, które niesie w projekcie

dziedzictwo i coś innego. Oferujemy

ponieważ mamy jakby dwa płuca –

cerkwie karpackie, bardzo do siebie

analiza setek obiektów i z tych setek

są także inne treści. A tą treścią

światu coś, czego poza tym obsza-

Kościół Łaciński i Kościół Wschodni.

podobne. Przecież tworzone w ob-

wyłoniono 16 świątyń po 8 z każ-

jest właśnie wspólnota kulturowa,

rem Europy po prostu nie ma”.

Przez wieki Polska i Ukraina to była

szarze jednego kręgu kulturowego.

dej ze stron. Na bazie tych świątyń

i to, że potrafiliśmy stworzyć coś

kg

jedność kultury, państwa, tradycji

No i zaczęliśmy pracować nad tym

został opracowany wniosek, który

wspólnego, czyli pokazania wbrew