12

Ziemia wołyńska pamięta

Kurier Galicyjski * 15–28 czerwca 2012 nr 11 (159) * www.kuriergalicyjski.com

Jubileusz Józefa Ignacego Kraszewskiego

„Widziałem wiele ruin zamków, ale żaden nie wydawał mi się tak wspaniały, tak piękny, tak wymowny, jak ten. A może to

imię Witolda dodaje mu uroku?” – te słowa o zamku w Łucku napisał ponad półtorej wieku wstecz w jednym ze swych

utworów polski pisarz, publicysta, badacz historii i etnografii – Józef Ignacy Kraszewski. W tych dniach 200. rocznica

urodzin pisarza jest obchodzona w Polsce, na Ukrainie i Białorusi. Jego twórczość została wniesiona do Księgi rekordów

Guinnessa jako najbardziej „płodnego” autora – liczy bowiem około 600 tomów powieści, szkiców, badań, artykułów. Na

Wołyniu mieszkał ponad 20 lat. Badał tu historię tej ziemi, opisywał przyrodę, ludzi w swoich powieściach, które, jeszcze

za życie autora, tłumaczono na wiele języków.

książka „Sztuka dawnych Słowian”,

która jest w archiwach Wołyńskiego

muzeum krajoznawczego.

Na uwagę zasługuje też kore­

spondencja Kraszewskiego z tego

okresu. Większość jego listów jest

nieocenionym źródłem historii Wo­

łynia. Historyk Aleksander Złatogor­

ski twierdzi, że spuścizna wielkiego

pisarza jest otwarta do dalszego

AGnIESZKA RATnA

opracowania, przekładów i czeka na

tekst i zdjęcia

badaczy.

Spuścizna pisarza –

nieocenione źródło

Obchody jubileuszu

historii Wołynia

„Piewcy Wołynia”

Józef Ignacy Kraszewski

Rusłana Gusiewa (od lewej) i Anna Czobodzińska-

Jak opowiada historyk Aleksan­

Wielki Wołyń stał się drugą ojczy­

Pszybyszewska spotkały się na ziemi wołyńskiej

der Złatogorski, pisarz po raz pierw­

Kraszewskiego mają możliwość pra­

zną pisarza. Tu i dziś pamięta się o

szy zawitał na Wołyń w marcu 1834

cować w polskim muzeum w Roma­

zostały zrobione siłami entuzjastów,

wojną jeden z potomków pisarza

nim, jako o twórcy światowej sławy.

roku do swego przyjaciela Józefa

nowie.

a chciałoby się, żeby więcej uwagi

sprzedał majątek. Chciano sprzedać

W kwietniu br. wojewódzkie obcho­

Stachowskiego do wsi Osowe. Stam­

Obie panie po raz pierwszy są

udzielano postaci Kraszewskiego, w

też i dworek, ale nie zdążyli – spłonął

dy pt. „Skrzydła natchnienia Józefa

tąd odwiedza w Horodcu Antoniego

na Wołyniu. Mają nadzieję odwie­

tym przez lokalne władze.

w czasie działań wojennych”.

Ignacego Kraszewskiego” odbyły się

Urbanowskiego – właściciela chyba

dzić miejscowości, o których pisał

W Polsce rok 2012 został ogło­

Jak opowiada pani Anna, w po­

ma ziemi starokonstantynowskiej w

największej na Wołyniu prywatnej

Kraszewski, nawiązać stosunki z

szony Rokiem Kraszewskiego. Dy­

wojennych latach dworek odbudowa­

Chmielnickiem, gdzie pisarz mieszkał

biblioteki. Tu poznaje Zofię Woroni­

miejscowymi naukowcami badają­

rektor muzeum pisarza w polskim

no, a w 1962 roku otwarto tu muzeum.

trzy lata. Pod koniec lipca uroczysto­

czównę, swą przyszłą małżonkę. W

cymi jego twórczość.

Romanowie Anna Czobodzińska-

W ciągu pół wieku udało się zebrać

ści przeniosą się na Rówieńszczyznę,

1837 roku Kraszewski dzierżawi wieś

W drugim dniu sesji odbyła się

Pszybyszewska mówi, że to święto

wiele eksponatów, związanych z Kra­

a ostatnio w Łucku odbyła się sesja

Omelno (dziś w rejonie kiwereckim).

podróż szlakiem Kraszewskiego

stało się podwójnym dla jej placówki –

szewskimi – książki wydane w XIX

naukowa, zatytułowana „Piewca Wo­

Zakłada tam wspaniały park-ogród,

po Wołyniu. Uczestnicy odwiedzili

w tym roku obchodzą swoje 50-lecie.

wieku, kolekcję jego rysunków, obra­

łynia”.

który był okrasą wioski, dziś – nie­

Młynów, zamek w Dubnie, byli obok

„W Romanowie Józefa wychowy­

zów olejnych i akwareli, przedmiotów

Po Mszy św. w intencji Kraszew­

stety na granicy zniszczenia. W 1840

ruin Tarakanowskiego fortu. Na trzeci

wali jego dziadek i babcia, – opowia­

z rodzinnego archiwum etc.

skiego w katedrze łuckiej p.w. św.

roku Kraszewski kupuje z pieniędzy

da pani Anna. – Było to jego ulubione

Apostołów Piotra i Pawła, uroczyste

żony wieś Gródek pod Łuckiem (ob.

miejsce. Dziadkowie oddali go do

otwarcie sesji odbyło się w bibliote­

rejon łucki).

szkoły, po ukończeniu czterech klas,

ce Wołyńskiego uniwersytetu.

„Życie w Gródku – to najlepsze

kolejne trzy lata nauki odbył w Lubli­

Jak zaznaczył jeden z organi­

lata w twórczości pisarza, – uważa

nie. Tam zaczęły się kłopoty z mate­

zatorów konferencji, dr historii Oleg

pan Złatogorski. – Tu Kraszewski

matyką i ojciec zabrał go do majątku

Sawczuk, jubileusz Kraszewskiego

prowadzi prace archeologiczne, za­

Dołha koło Prużan na Grodzieńsz­

jest dobrą okazją do rozmyślań nad

czyna pisać, wykorzystując tematykę

czyźnie, gdzie mieszkali rodzice.

osobą człowieka, który łączy oba są­

lokalną, powieść „Chata za wsią”.

Szkołę ukończył w Świsłowiczynach.

siednie kraje. Pan Sawczuk uważa,

Jej bohaterka – Cyganka – została

Po śmierci dziadka rodzice przenieśli

że na Wołyniu udziela się zbyt mało

później odtworzona w powieści zna­

się do Romanowa. Rodzina pisarza

uwagi uczczeniu jego pamięci i stu­

nego ukraińskiego pisarza Mychajła

mieszkała tam prawie do początku

diom nad jego twórczością. Dotych­

Staryckiego (historia Kraszewskiego-

II wojny światowej. Na krótko przed

czasowe dokonania, przekonuje on,

Staryckiego legła w podstawę filmu

Grigorija Kochana „Cyganka Aza”).

Prof. Włodzimierz Osadczy wita gości etnofestiwalu

W 1848 roku Kraszewski kupuje

dzień czekała na wszystkich przyjem­

Wieloletnia współpraca łączy

majątek Hubin też w okolicach Łucka.

na niespodzianka – w miejscowości

pracowników tej placówki z kolega­

W 1849 w liście do brata pisze: „W

Torczyn obejrzeli kącik Kraszewskie­

mi-muzealnikami z dworku-muzeum

majątku w Hubinie mam 1000 mor­

go w lokalnym muzeum historycznym

„Prużański pałacyk” i innych placó­

gów lasu, a w nim sarny, dziki, cie­

i zobaczyli osobiste rzeczy pisarza –

wek na Białorusi. Między innymi z

trzewie, zające, a na polach – kuro­

lustro i komodę.

dziennikarką Rusłaną Gusiewą, która

patwy…, jak bym miał czas i pozwo­

„Przedmioty te pochodzą z jego

pracując w telewizji w Brześciu odkry­

lenie, mógł bym sobie dogodzić…”.

majątku w Gródku, – mówi przewod­

ła dla siebie spuściznę wielkiego pisa­

Kraszewski z Omelna zaprasza do

nik Aleksander Melnyk, – na zamó­

rza. Dziś, po przejściu na emeryturę,

siebie ojca na „kuropatwy i sarny”.

wienie wykonali je miejscowi chłopi.

pani Rusłana cieszy się, że nareszcie

Jeden z rozdziałów „Wspomnień z

Zrobili je naprawdę dobrze, bo lubili

ma dość czasu do badanie twórczo­

Wołynia, Polesia i Litwy”, powstał

swego pana. Mieli za co, bowiem już

ści Kraszewskiego.

na podstawie wrażeń z podróży po

w 1846 roku zwolnił swych chłopów

„Często jestem w Prużanach, –

lasach wołyńskich i polowaniu.

z pańszczyzny. Sąsiedzi nazywali

mówi pani Rusłana. – Jest tam bu­

Etnografia folklor i historia przy­

go przez to panem-liberałem i trak­

dynek w stylu włoskiej willi, tzn. „Pru­

ciągały pisarza. Odwiedził i opisał

towali go z góry. Ale nie przejmował

żański pałacyk”. Obecnie jest tam

liczne miasta i wsie Wołynia – Łuck,

się tym.

muzeum, w którym w dwóch salach

Dubno, Ostróg, Ołykę, Kołki, Czar­

Otworzył szkołę dla wiejskich

mieści się ekspozycja poświecona

torysk, Żydyczyn, Młynów i inne.

dzieci. Zwrócił uwagę na utalento­

Kraszewskiemu. Część eksponatów

Zainteresowanie historią prowadziło

waną dziewczynkę Hannę Kresz­

– to kopie jego obrazów, fotografie ro­

do poznania kultury narodu, jego

czuk z biednej rodziny, która nie

dzinne, grafiki, które przekazało mu­

retrospektywnej pamięci. W swych

miała możliwości nauki, wziął ją

zeum z Romanowa”. Jak powiedziała

pracach autor zaznacza, że byt na

do siebie i wychowywał jak własne

Rusłana Gusiewa, pomiędzy oboma

tych ziemiach jest bardzo konserwa­

dziecko. Gdy sprzedał majątek, to

muzeami zawarto umowę o współ­

tywny, stały, tak, że można go cofnąć

sprezentował właśnie Hannie komo­

pracy na poziomie międzypaństwo­

do XVII wieku, a nawet jeszcze dalej

dę i lustro. Te rzeczy przechodziły w

wym. W ramach umowy naukowcy z

– do czasów pogańskich. Z zebra­

Kącik Kraszewskiego w muzeum w Torczynie

jej rodzinie z pokolenia na pokolenie.

Białorusi, badający życie i twórczość

nych materiałów i wrażeń powstała