18
Okruchy historii
Kurier Galicyjski * 15–28 czerwca 2012 nr 11 (159) * www.kuriergalicyjski.com
Czy istnieli polscy kamikadze?
Historia ta doskonale pokazuje, do jakiej ofiarności w obronie swojego kraju gotowi byli obywatele II Rzecz
pospolitej. W przededniu agresji hitlerowskiej na Polskę formowano specjalne oddziały wojskowe złożone
z ochotników, których celem było prowadzenie szczególnie niebezpiecznych zadań bojowych lub akcji
mających charakter samobójczy. Nazywano ich – żywymi torpedami.
Z relacji ochotników wynika, że
po selekcji wśród kandydatów, dla
83 z nich zorganizowano spotkanie
instruktażowe w Gdyni. Na prelekcji
tej zakomunikowano zebranym, że
trwają prace doświadczalne nad 16
egzemplarzami prototypowymi spe
cjalnych łodzi oraz że wybrana gru
pa zostanie skierowana do odbycia
dwumiesięcznego przeszkolenia od
KRZYSZTOF SZYMAŃSKI
12 października 1939 roku. Z powo
Opracowanie
du wybuchu II wojny światowej do
kursu jednak nie doszło.
rekrutacja ochotników
Uważa się, że akcja werbunkowa
kandydatów do formacji żywych tor
Oddziały dywersyjne
ped została zapoczątkowana 6 maja
W czerwcu 1939 roku w Oddziale
1939 roku po publikacji listu otwarte
II Sztabu Głównego Wojska Polskie
go trzech ochotników: Władysława
go stworzony został referat do spraw
Bożyczki, Edwarda Lutostańskiego
żywych torped. Jego zadaniem było
i Leona Lutostańskiego w Ilustrowa
organizowanie przeszkolenia ochotni
nym Kurierze Codziennym. Według
ków do wykonywania bardzo niebez
Maiale (Świnia) – włoska torpeda wolnobieżna typu lSb
powojennych wspomnień Edwarda
piecznych zadań bojowych w czasie
Lutostańskiego zamysł do napisania
zrealizowano, gdyż odwrót armii
ochotników do żywych torped miało
tej odezwy zrodził się podczas dys
na uwadze możliwość zetknięcia
polskiej postępował zbyt szybko, a
kusji trzech mężczyzn 28 kwietnia
się z tym zjawiskiem. W związku z
w oddziałach tego związku opera
1939 roku, jako reakcja na komuni
obawą o możliwość pojawienia się
cyjnego nie znaleziono odpowied
kat o zerwaniu przez III Rzeszę de
ataków samobójczych na jednostki
niej liczby żołnierzy, którzy byliby
klaracji o niestosowaniu przemocy
niemieckie podjęło środki w celu
odpowiednio przygotowani i prze
z Polską oraz po zapoznaniu się z
zminimalizowania zagrożenia z ich
szkoleni do podjęcia się misji.
doniesieniami o przypadkach japoń
strony podczas prowadzenia dzia
skich żołnierzy, którzy w czasie wojny
łań wojennych jak również po za
W obronie Warszawy
chińsko-japońskiej polegli śmiercią
kończeniu walk na terenie Polski.
Jedyny znany przypadek wyko
samobójczą atakując pozycje prze
Kwestią żywych torped w latach
rzystania żywych torped w 1939 roku
ciwnika torpedami Bangalore.
1939-1940 zajmował się szczególnie
do akcji, których charakter był samo
Inicjatywy tego typu pojawiały się
niemiecki wywiad wojskowy Abweh
bójczy miał miejsce podczas obrony
Torpeda typu SSb (Włochy)
jednak już klika lat wcześniej i mogły
ra. Z zachowanej notatki z 1940 roku
Warszawy. Podczas walk o miasto,
mieć związek z działalnością kontr
wych i skoczków spadochronowych.
wojny, szczególnie akcji dywersyj
wynika, że na podstawie zdobytych
Stefan Starzyński ogłosił apel do
wywiadu polskiego wśród młodych,
Przerwany on jednak został 1 wrze
nych. Od 30 czerwca 1939 roku
list sporządzonych dla Marynarki
mieszkańców o potrzebie zorganizo
patriotycznie nastawionych obywa
śnia 1939 roku. Z relacji ochotników
rozpoczęto tworzenie specjalnych
teli. Pierwsze znane zgłoszenie się
wiadomo również, że także w innych
oddziałów szturmowych i dywersyj
do misji samobójczej na wypadek
miejscach Polski formowane były
nych w ramach piechoty i lotnictwa.
wojny pochodziło z 1937 roku. Był to
jednostki wojskowe określane jako
W czerwcu 1939 roku w Sanoku
list mata rezerwy Stanisława Chojec
żywe torpedy. Z powodu braku doku
w 2 Pułku Strzelców Podhalańskich
kiego do marszałka Polski, Edwarda
mentów i skromnych danych nie jest
utworzono Samodzielny Batalion
Rydza-Śmigłego.
możliwe ich bliższe sprecyzowanie.
Szturmowy nazywany batalionem
Nabór do żywych torped z 1939
śmierci. Składał się on z około 100
niemiecka żywa torpeda typu neger
roku był początkowo prowadzony
żołnierzy. We wrześniu 1939 roku
Żywe torpedy
spontanicznie jako akcja obywatelska
jednostka ta przeprowadziła opera
na Pomorze
i polegał na zbieraniu zgłoszeń przez
Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej
wania formacji obrony cywilnej, której
W pierwszych dniach września
cję dywersyjną w okolicach Bogu
redakcje prasowe oraz organizacje
wyselekcjonowano 850 osób, które
zadanie polegało na likwidacji nie
1939 roku w sztabie Armii Pomorze
mina. Żołnierze batalionu, którzy nie
paramilitarne i społeczne w Polsce.
uznano za niebezpieczne i podjęto
mieckich gniazd karabinów maszyno
został opracowany plan zniszczenia
zginęli lub nie dostali się do niewoli
Z czasem w związku ze znacznym
ich poszukiwania.
wych. Do udziału w przedsięwzięciu
niemieckiego mostu pontonowego
kontynuowali później walkę w sze
zainteresowaniem i odzewem społe
Sprawą tropienia ochotników do
zgłosiło się około 1000 ochotników,
na Wiśle w okolicach Chełmna. Za
regach Armii Krajowej. Podobny
czeństwa na taką formę walki dekla
żywych torped w latach 1939-1945
którzy przenosili ładunki wybuchowe
kładano wykorzystanie w tym celu
samodzielny batalion szturmowy
racje zaczęło przyjmować wojsko.
zajmowało się też Gestapo. Znane
pod stanowiska ogniowe nieprzyja
drewnianych pływaków w kształcie
powstał w Warszawie w koszarach
są przypadki aresztowań osób, z
ciela. Oddział ten walczył w obronie
trójkątów, w których szczytach pla
przy ul. Rakowieckiej. Należący do
powodu złożenia w 1939 roku de
Warszawy na Czerniakowie.
nowano zamocować ładunki wybu
niego żołnierze nosili mundury lotnic
Żywe torpedy
klaracji do tego rodzaju formacji.
chowe z zapalnikami iglicowymi. Do
twa polskiego i do 15 sierpnia 1939
dla marynarki wojennej
Najbardziej znany i najlepiej udo
przetransportowania min pod most
roku odbywali kurs przygotowujący
niemcy a żywe torpedy
kumentowany był zaciąg przepro
W czasie kampanii wrześniowej
mieli zostać wykorzystani ochotnicy
ich do zadań specjalnych na lądzie
Ilu ich było naprawdę?
wadzony przez Marynarkę Wojenną
Wedługzachowanychźródełoraz
dowództwo niemieckie znając donie
do żywych torped z list marynarki
i morzu. Po wybuchu wojny zostali
Rzeczypospolitej Polskiej. Chociaż
badań prowadzonych w latach 90.
sienia o organizowaniu się w Polsce
wojennej. Koncepcji tej jednak nie
skoszarowani w Cytadeli Warszaw
marynarka wojenna oficjalnie nie
XX wieku przez społeczny Ośrodek
skiej i oddani do dyspozycji Dowódz
przewidywała w założeniach taktycz
Informacyjny Żywe Torpedy wynika,
twa Obrony Warszawy. Uczestniczyli
nych wykorzystania broni samobój
że deklaracje do udziału w walce w
w akcjach specjalnych na zapleczu
czej, zgłoszenia ochotników do jej
charakterze żywych torped zgłosiło
wojsk niemieckich nacierających na
obsługi były rejestrowane i poświad
do 31 sierpnia 1939 roku około 4700
Warszawę. Przeprowadzali akcje
czane zawiadomieniem podpisanym
osób, w tym około 150 kobiet. Prze
przerywania łączności i rozbijali ko
w imieniu Szefa Sztabu Kierownic
ważali młodzi ludzie w wieku 18-28
lumny samochodów niemieckich na:
twa Marynarki Wojennej w Warsza
lat, mieszkający przeważnie w mia
Ochocie, Okęciu i w Wilanowie. Po
wie przez komandora porucznika
stach i pracujący zwykle w charakte
kapitulacji Warszawy przeszli do wal
Eugeniusza Pławskiego. Był to wów
rze urzędników lub w usługach.
ki zbrojnej w konspiracji. 15 sierpnia
czas jedyny przypadek na świecie, w
Do przeszkolenia w celu udziału
1939 roku Rejonowa Komenda Uzu
którym siły zbrojne publicznie przyj
w niebezpiecznych zadaniach bo
pełnień w Poznaniu rozpoczęła przy
mowały cywilów niezależnie od wieku
jowych Wojska Polskiego zostało
spieszony kurs dla ochotników do
błotniak w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni (lata 70.
i płci do oddziałów samobójczych.
skierowanych około 330 osób.
żywych torped na pilotów szybowco
XX wieku)
