15

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 29 czerwca–16 lipca 2012 nr 12 (160)

dlić się na stałe w Kijowie. Na wprost

Szymanowskiej,  Paderewskiego,

przy ul. Kreszczatik 33/35 księgarnię

119. Tu przeniósł się po opuszcze-

trafiły do Centralnej Polskiej Biblio-

wylotu ulicy Proreznej, po drugiej

Zaremby, Zawadzkiego, Ziętarskie-

pod nazwą „Władysław Idzikow-

niu Kijowa, Władysław Idzikowski z

teki w Kijowie (1920–30), a dział nut

stronie Kreszczatiku, stał wśród wy-

go, Żeleńskiego, Karłowicza, Ró-

ski”, później jeszcze dodatkowo na

synami Wacławem i Mieczysławem.

został przemianowany na: Kijowski

sokich kamienic mały parterowy, kryty

życkiego, Wieniawskiego i innych,

Krzeszczatiku 27.

Była tu księgarnia, czytelnia, skład

Dział Nut przy Państwowym Wy-

papą domek. Mieściła się w nim naj-

a także twórców innych narodowo-

nut i płyt gramofonowych. W tym

dawnictwie Ukrainy.

większa kijowska księgarnia Leona

ści, zwłaszcza ukraińskich: M. Ły-

czasie własne księgarnie i magazy-

Firma „Leon Idzikowski” osta-

nie tylko księgarnia –

Idzikowskiego. Księgarnia posiadała

senki, K. Stecenki, P. Niszczyńskie-

ny mieli Idzikowscy w Wilnie, Włady-

tecznie przeniosła się do Warszawy

centrum życia kulturalnego

Księgarnia „Leon Idzikowski” ofe-

szereg działów, a wśród nich dosko-

go, A. Kocypyńskiego, O. Koszyca, J.

wostoku, Woroneżu, Jekaterynosła-

na Aleje Jerozolimskie 18, gdzie ist-

rowała książki polskie i obce, można

nale zaopatrzony dział muzyczny. U

Stepowego, M. Leontowycza i inne,

wie (dziś Dniepropietrowsku), Kra-

niała aż do 1944 roku. Stało się tak,

tam było kupić i zaprenumerować pra-

Idzikowskiego dostać można było

w tym-rosyjskich i niemieckich. Wy-

kowie, Lwowie, Moskwie, Odessie,

że prawa autorskie na wydanie nut

sę z całej niemal Europy, wypożyczyć

wszystko, co ukazywało się w dru-

dawniczy repertuar był bardzo uroz-

Rostowie nad Donem, Petersburgu

ukraińskich kompozytorów pozostały

ku, zarówno w języku rosyjskim, jak

książki w kilku językach, wysłuchać

maicony: opery, operetki, klasyczne

i Charkowie.

poza terytorium Ukrainy, w Polsce. W

i polskim, francuskim, angielskim

koncertu. Firma stała się miejscem

wokalne, arie, utwory na fortepian

15.08.1917 roku umiera Hersy-

związku z nadchodzącym 25-leciem

i niemieckim. Można też było za po-

spotkań inteligencji polskiej, ukraiń-

i inne muzyczne instrumenty, zespo-

lia Idzikowska. Gdzie została pocho-

zgonu Mykoły Łysenki, Władysław

średnictwem księgarni sprowadzić

skiej i rosyjskiej. Księgarnia mieściła

ły instrumentalne, muzyka kameral-

wana – nie wiadomo. W czasie bol-

Idzikowski zwrócił się do metropolity

wszystkie nowości lub zaabonować

się w parterowym domu i miała 50

na, rozrywkowa, piosenka ludowa

szewickiej okupacji Kijowa w lutym

Andrzeja Szeptyckiego z propozycją

pisma. W osobnym, oddalonym nie-

pokoi. Składała się z kilku działów:

oraz repertuar pedagogiczny.

1918 roku księgarnia była częścio-

o wykupienie praw autorskich. W roku

co pomieszczeniu, do którego wcho-

działu sprzedaży pocztówek i repro-

W roku 1896 firma wykupiła wy-

wo zrabowana i spłonęła. Resztę

1937 ta sprawa została zrealizowana

dziło się po schodkach, dwa fortepia-

dukcji, działu polskich książek, ksią-

dawnictwo B. Korejwy razem z pra-

majątku firmy „Leon Idzikowski”, pod

i prawa autorskie razem z rękopisami

ny rozbrzmiewały przez cały dzień

żek rosyjskich, działu zagranicznego

wami autorskimi wydania utworów

koniec roku 1919 władze sowieckie

na około 660 tytułów ukraińskich kom-

muzyką. Klienci przegrywali na nich

znacjonalizowały. Książki polskie

pozytorów, w tym i na 350 utworów

nowe wydania nut. Spotkać tam moż-

sławnego Mykoły Łysenki wróciły na

na było najsławniejszych wirtuozów,

Zachodnią Ukrainie i stały się własno-

bądź mieszkających w Kijowie, czy

ścią biblioteki Andrzeja Szeptyckiego,

na Kresach, bądź przybyłych na go-

skąd w roku 1947 w częściach trafiły

ścinne występy z Cesarstwa i z całej

do Moskwy i Kijowa.

Europy. W innych pokojach uprzejmi,

10 czerwca 1944 r. zmarł Wła-

doskonale obeznani z literaturą eks-

dysław Idzikowski, a niedługo w

pedienci sprzedawali książki, pole-

sierpniu, w czasie powstania war-

cali ciekawsze powieści, doradzali

szawskiego spłonęły wszystkie po-

zakupienie ostatnich nowości. Wśród

mieszczenia potężnej niegdyś Firmy

publiczności uwijał się sam właściciel

„Leon Idzikowski” z prawie całym ma-

pan Idzikowski, usłużny, uprzedzają-

jątkiem. W latach 1945-1950 na tym

co grzeczny, mówiący wszystkimi ję-

miejscu czynny był antykwariat, który

zykami, znający wszystkich, zawsze

z czasem zlikwidowano…

wnętrze sali księgarni leona idzikowskiego

gotowy do zaspokojenia najbardziej

Minęły lata. Ja, absolwentka Na-

nieoczekiwanych życzeń klientów”.

rodowej Akademii Muzycznej im. P.

ukraińskich kompozytorów w tym i

(w językach niemieckim, francuskim,

strona tytułowa nut z utwo-

W roku 1914 wypożyczalnia

Czajkowskiego w Kijowie, siedzę w

M. Łysenki.

angielskim, włoskim), książek dla

rami F. Chopina, wydanych

i czytelnia firmy „Leon Idzikowski”

czytelni biblioteki mojej Alma Mater,

W roku 1897 przy wydawnictwie

dzieci i działu nut. Książki sprowa-

firmą l. idzikowskiego

były największymi w Kijowie i po-

okna której wychodzą na starą miej-

założono biuro koncertowe, które pro-

dzano z Warszawy, Krakowa, Lwo-

siadały 173 tysiące tomów, w tym

ską ulicę imienia Polaka Władysława

wadziła Maria Jaszczewska (starsza

wa, Wilna, Petersburgu, Poznania,

książek polskich – 48 tys., rosyjskich

Horodeckiego, przekładam postrzę-

córka Leona Idzikowskiego, śpie-

Łodzi, Żytomierza, Odessy, Moskwy i

ponad 100 tys., w innych językach

pione kartki z nutami, rozłożone na

waczka). To właśnie jej dedykował

innych miast… Tu można było nabyć

ponad 25 tysięcy. Corocznie czytel-

stole i rozmyślam. Jak mało wiemy

swój romans „Моя милованко” do

utwory wielu polskich autorów zarów-

nia przenumerowała od 110 do 140

o historii naszego kraju, miasta czy

sł. A. Mickiewicza w tłumaczeniu M.

no wydanych w innych miejscach, jak

czasopism. Opłata za korzystanie z

ulicy? O tych niepospolitych osobi-

Staryckiego, ukraiński kompozytor

i własnego wydania: Kraszewskiego,

biblioteki była umiarkowana i stanowi-

stościach, którym my, potomkowie,

Mikołaj Łysenko. Biuro prowadziło

Konopnickiej, Orzeszkowej, Sienkie-

ła 50 kop. na miesiąc.

zawdzięczamy postęp oraz rozwój

wicza, Bączkowskiego, Sowińskiego,

urozmaiconą działalność koncertową,

Czytelnia mieściła się w sali, po-

kultury i nauki. Oglądam się. Do czy-

Wysockiego, Szewczenki, Mickie-

zapraszając na występy gościnne wy-

siadającej oszklony dach, górne gale-

telni wchodzą i wychodzą studenci,

wicza, Słowackiego, Lenartowicza,

bitnych muzyków: I. Paderewskiego,

rie i liczne pokoje boczne. Czynna była

młodzi artyści trzymając w rekach

Syrokomli, Rydla, Wyspiańskiego,

S. Rachmaninowa, A. Rubinsztejna,

codziennie od godz. 9:00 do 17:00.

stosy nut. Czy wiedzą, że większość

Zapolskiej, Przybyszewskiego i wielu

F. Szalapina, K. Szymanowskiego, P.

Czytelnia ta budziła podziw przyjezd-

z nich – to przedruki wydań firmy

innych. W katalogu z 1913 roku za-

Czajkowskiego, Wł. Żeleńskiego, E.

nych; jednocześnie mogło się w niej

Idzikowskiego? Chyba nie. Rozmy-

mieszczono ponad 3000 wydanych

Młynarskiego, J. Korolewicz-Wajdową

zmieścić do 500 osób. Tak atrakcyjna

ślam…, co ja osobiście mogę zrobić

tytułów. W latach 1865-1920 firma

i wielu innych… W roku 1897 utwo-

sala sprawiała również funkcje po-

dla upamiętnienia właśnie tej wybitnej

wydała około 7 tysięcy tytułów.

rzono salon artystyczny z galerią

etyczno-muzycznego salonu.

postaci, którą był Polak i kijowianin –

Włodzimierz Bartoszewicz, świa-

obrazów oraz agencję pism, internat

władysław idzikowski, syn

Od roku 1911 istniała filia firmy w

Leon Idzikowski?

dek tamtych czasów wspomina: „W

dla adeptów księgarstwa i hurtownię

leona idzikowskiego, oko-

Warszawie przy ul. Marszałkowskiej

1906 r. rodzice moi postanowili osie-

„Komis hurt”. W roku 1899 założono

(cdn.)

ło 1905 r.

Stanisławowska Matka Boska z gdańska

W kaplicy cerkwi greckokatolickiej w Iwano-Frankowsku przy ul. Mykitynieckiej, na peryferiach miasta, wisi kopia cudownego obrazu

Matki Boskiej, którą z Gdańska przywiózł miejscowy kapłan Wołodymyr Wintoniw. W Gdańsku znajduje się oryginał słynnego obrazu,

który do końca II wojny światowej był w kościele ormiańskim w Stanisławowie.

1937 roku obraz został koronowany

oślepł i modlił się żarliwie przed ob-

przechowywało ormiańskie małżeń-

saBina rÓŻycKa

koronami papieskimi przez hierar-

razem – stał się cud – mężczyzna

stwo, a później ks. Filipiak zabrał go

tekst i zdjęcie

chów trzech konfesji. Poprzedziła

odzyskał wzrok. Ale zobaczył, że na

do siebie do Tymbarku. W 1958 roku

tą ceremonię wytrwała praca infor-

obliczu Matki Boskiej pojawiły się łzy.

Do tej kapliczki przychodzą co

przeniósł się do Gdańska do znisz-

macyjna, dotycząca wieku obrazu,

Czując się niegodnym, odniósł obraz

dnia dziesiątki mieszkańców miasta

czonej świątyni św. Piotra i Pawła.

cudownych uzdrowień i innych łask,

do kościoła ormiańskiego. Wtedy łzy

i przyjezdnych, aby pomodlić się przed

W 1959 roku obraz uroczyście został

które otrzymali wierni dzięki wstawien-

na obrazie stały się jeszcze bardziej

cudownym obrazem, który był jednym

wniesiony do ocalałej kaplicy tego ko-

nictwu Marki Boskiej. W specjalnej

widoczne. Fakt ten został odnotowa-

z duchownych symboli miasta.

ścioła. W 1987 roku, w 50. rocznicę

księdze zgromadzono 9 tys. zapisów

ny komisyjnie przez osoby świeckie

„Ta ikona jest kopią obrazu Matki

koronacji obrazu, modlił się przed nim

udokumentowanych cudów. Przebieg

i kapłanów 22 sierpnia 1742 roku.

Boskiej Częstochowskiej, – opowiada

papież Jan Paweł II. Ikona nadal znaj-

Płótno, którym wycierano obraz, też

ceremonii transmitowano przez radio,

ksiądz Wintoniw. – Ma jednak pewne

duje się w Gdańsku.

stało się relikwią. Za rok, też 22 sierp-

nakręcono o tym film, który, niestety,

różnice. Po raz pierwszy wspomnia-

Wołodymyr Wintoniw przez pe-

w kształcie serc, rąk nóg, głowy –

nia, po uroczystym nabożeństwie,

zaginął w czasie wojny.

no o niej w kronikach kościoła w 1742

wien czas pracował w Polsce. Dowie-

członków, które zostały cudownie ule-

płótno wystawiono, aby wierni mogli

Po zajęciu Stanisławowa przez

roku. Zaznaczone jest tam, że obraz

dział się o cudownym stanisławow-

czone. Świątynia została ogłoszona

go dotknąć. Potem wystawiano go

Sowietów ksiądz Kazimierz Filipiak

został namalowany przez 70-letniego

skim obrazie i zapragnął przywrócić

miejscem odpustowym dla wszystkich

co soboty, a ikona, która stała się re-

wywiózł ikonę do Polski, a sam powie-

malarza ikon Daniela dla sekretarza

go miastu. W 2010 roku przywiózł

konfesji chrześcijańskich. Na odpusty

gminy ormiańskiej Doninga. Gmina

likwią całego miasta, słynęła licznymi

dział władzom, że ikona znajduje się

dokładną kopię obrazu Matki Boskiej,

ściągali ludzie z całej Europy. W 1936

ormiańska w Stanisławowie była

cudami i uzdrowieniami”.

na frontonie świątyni pomiędzy wie-

która uważana jest za wspomożyciel-

roku u stóp obrazu stały już 23 szafki,

dość znaczna. Początkowo Ormianin

Z wdzięczności wierni obdarowy-

żami. Była to tylko replika ku ozdobie

kę miasta i jego największą świętość.

wypełnione wotami (było ich 738). W

miał ją u siebie w domu. Gdy prawie

wali obraz srebrnymi i złotymi wotami

kościoła. Początkowo w Polsce obraz

kg