16

Kurier kulturalny

Kurier galicyjski * 29 czerwca–16 lipca 2012 nr 12 (160) * www.kuriergalicyjski.com

Polska sztuka w muzeum w Sumach

15 maja br. w Sumach w Muzeum Sztuki im. Nykanora Onackiego otwarto wystawę „Polska sztuka od XVIII do początku

XX wieku ze zbiorów muzeum.” Eksponowane są obrazy, grafika, rysunki, dzieła sztuki użytkowej, falerystyki (medale

okolicznościowe) i sfragistyki (pieczątki). Polska kolekcja sztuki obejmuje ponad 300. dzieł, które przedstawiają znane

osobistości i ważne wydarzenia historyczne w Polsce. Przedstawione dzieła pochodzą z kolekcji Polaka, Oskara Hansena

i są podstawą kolekcji muzeum.

carskie zamykały cerkwie obrządku

maria KUczyńsKa

unickiego, uniemożliwiając przepro-

tekst i zdjęcie oraz ilustracje

wadzenie liturgii we wsiach Polubi-

z katalogu muzeum

cze, Drelów i Pratulin. Akcja zakoń-

czyła się strzałami carskich kozaków

Oskar Hansen, dyrektor zarzą-

do chłopów, którzy bronili kościoła. W

du spółki Biełgorodzko-Sumskiej

1875 roku w kole polskiej emigracji w

Kolei Żelaznej w carskiej Rosji, był

Paryżu z inicjatywy Cypriana Kamila

miłośnikiem i znawcą starożytności.

Norwida (1821-1883) wydano ten pa-

Mając talent artystyczny, poczucie

miątkowy medal. 06.10.1996 Papież

piękna, zbierał malarstwo i dzieła

Jan Paweł II uznał ofiary tych wyda-

sztuki użytkowej. Przemysłowiec i fi-

rzeń za męczenników.

lantrop, Oskar Hansen zaangażowa-

Z XVII wieku pochodzi tradycja

ny był w działalność charytatywną.

przedstawiania na medalach królów

Finansował polską drukarnię w Kijo-

i ich symboli heraldycznych. Bicie ma-

wie. W 1915 w Sumach w szpitalu

łych ilości medali, zarówno nowych,

Czerwonego Krzyża zorganizował z

jak i medali-replik były powszechne

własnych zbiorów wystawę „obrazów

dla mennic Sankt Petersburga, Pa-

i przedmiotów sztuki starożytnej”. Ze-

ryża i Warszawy. Eksponowane są

brane pieniądze przeznaczone zo-

medale poświęcone królom: Stefano-

stały na wsparcie biednych polskich

wi Batoremu, Janowi Kazimierzowi

rodzin, które ucierpiały podczas I woj-

i królowej Ludwice Marii Gonzadze,

ny światowej. O. Hansen mieszkał w

wdowie po królu Polski Władysławie

Kijowie, ale w obliczu zagrożenia,

IV, Janowi III Sobieskiemu, Augu-

w czasie działań wojennych w 1918

stowi III Vettinowi-Sas i królowej

roku, przeniósł najbardziej wartościo-

Marii Józefie z Habsburgów. Wysoki

we eksponaty swej kolekcji do swojej

poziom artystyczny prezentuje pa-

matki, do Sum, w nadziei, że na pro-

miątkowy medal 500-lecia Uniwersy-

wincji zostaną przechowane lepiej.

tetu Jagiellońskiego, który wykonał w

W 1919 roku kolekcja została jednak

Otwarcie wystawy

1900 r. W. Urojanowski.

znacjonalizowana przez bolszewików

Białego” i ukraińskiego „Archanioła

i na jej podstawie zostało utworzone

Michała”.

muzeum. Zrządzeniem losu kolekcja

Mistrz Barre w 1847 r. dedykował

nie zaginęła, nie uległa rozproszeniu

medal Adamowi Jerzemu Czartory-

i przetrwała do naszych dni.

skiemu (1770-1861) – „...wodzowi

O. Hansen zebrał dzieła zna-

polskiego powstania 1830 roku,

nych polskich malarzy XIX i począt-

...opiekunowi emigrantów, którzy ze

ku XX wieku: G. Budkowskiego, W.

stoickim spokojem odważnie trwają

Kotarbińskiego, J. Stanisławskiego,

mimo trudności, niezwyciężonemu

F. Wygrzywalskiego, A. Orłowskie-

w swej wierności”. Był przewodniczą-

go, M. Jablońskiego i innych. Ze-

cym Rządu Narodowego powstania,

brane są dzieła polskich artystów, re-

po upadku którego w 1831 roku udał

prezentujących tradycje sztuki akade-

się na emigrację do Francji. Paryska

mickiej, realistycznej i symbolicznej.

medal pamięci powstańców

rezydencja księcia A. Czartoryskiego

Zaprojektowane w tradycji realizmu

„Braci-rusinów”. Tasset, we-

– Hotel Lambert, połączyła polskich

krytycznego dzieło G. Machniewicza

dług projektu c. K. norwida,

patriotów. Jego dyplomatyczne sto-

– „Stara z dzieckiem”, liryczne pejza-

Paryż 1874

sunki z rządami krajów europejskich

że E. Wrzeszcza i J. Stanisławskiego,

miały na celu wesprzeć walkę o nie-

Prezentowane medale są wysta-

mistyczne i symboliczne dzieła W.

podległość Polski. Pod wrażeniem

wiane po raz pierwszy, podkreślono

Kotarbińskiego, realistyczne i fanta-

obcowania z księciem Czartoryskim

głównie ich poziom artystyczny. Pod

styczne F. Wygrzywalskiego imponu-

w 1831 roku, lord Dudley Stuart Kutts

koniec XIX wieku pod wpływem prze-

ją publiczności i na długo zapadają w

(1803-1854), zaczął aktywnie wspo-

nikających do Polski z Europy nowych

pamięć grafiki A. Orłowskiego, J. Kos-

magać polskich emigrantów. Był li-

modernistycznych tendencji rozwoju

saka, F. Piwarskiego, M. Płońskiego,

berałem, żarliwym zwolennikiem nie-

interpretowane są w sposób bardziej

F. Kostrzewskiego, G. Redlicha, W.

podległości Polski, był założycielem

artystyczny, swobodny sposób. Na

Kotarbinskiego, E. Andriollego i in-

medal poświęcony Kazimierzowi wielkiemu, władysławo-

i przewodniczącym w Londynie Lite-

medalach przedstawiano Mikołaja Ko-

nych. Wszystkie te prace, pochodzą-

wi Jagielle i królowej Jadwidze, w. Urojanowski 1900

rackiego Stowarzyszenia Przyjaciół

pernika, Fryderyka Chopina, Mikołaja

ce ze zbiorów muzeum, reprezento-

Polski. W 1859 roku A. Bovy stworzył

Reja, pisarzy Zygmunta Kaczkowskie-

wały teraz polską sztukę.

W 1861 r. został wybity medal dla

staraniu księcia Adama Czartoryskie-

medal na 5. rocznicę śmierci D. Stu-

go i Józefa Kraszewskiego i innych.

Na wystawie eksponowane są

uczczenia 450 rocznicy unii Horodel-

go po raz pierwszy w Europie powstał

arta. F. Wurden w 1859 r. stworzył

Wiele medali noszący patriotyczny

dwie grafiki Henryka Redlicha wyko-

skiej. W roku 1385 w Krakowie królo-

Departament Języków i Literatur

medal, dedykowany medal wybit-

charakter, zostało stworzone nie tylko

nane na podstawie obrazów Jana

wa Jadwiga i Wielki Książę Litewski

Słowiańskich w College de France,

nemu uczonemu, historykowi, prof.

przez polskich, ale także przez fran-

Matejki – „Kazanie Skargi” i „Unia

Jagiełło wzięli ślub. Był to pierwszy

profesorem którego był wybitny pol-

Uniwersytetu Wileńskiego, politykowi

cuskich mistrzów na zlecenie kręgu

Lubelska. Również mistrz Barre, w

wypadek królewskiej personalnej unii

ski poeta Adam Mickiewicz. Mistrz

Joachimowi Lelewelowi (1786-1861).

polskiej emigracji. Mistrz F. Caunois

1875 roku poświęcił Janowi Matejce

polsko-litewskiej. W 1401 r. pomiędzy

Fecit Borrel wykonał medal z okazji

W czasie powstania listopadowego

stworzył medal ku czci księcia Józe-

pamiątkowy medal. Fragment z obra-

Jagiełłą i księciem litewskim Witol-

rocznicy Kolegium. Pod hasłem „Za

w 1831 roku był przewodniczącym

fa Poniatowskiego (1763-1813). Na

zu J. Matejki „Kazanie Skargi” wyko-

dem, została zawarta unia Wileńsko-

wolność waszą i naszą” polscy imi-

Towarzystwa Patriotycznego, człon-

odwrocie medalu jest napis: „Bóg dał

rzystał Witold Bieliński w 1912 roku

Radomska. W 1413 w Horodle zosta-

granci brali udział w walce narodów

kiem rządu cywilnego, posłem na

mi honor Polaków, tylko Jemu go od-

przy tworzeniu medalu, poświeco-

ła zawarta nowa – unia Horodelska.

Europy w latach 1848-1849. Ta wal-

sejm powstańczy. Po upadku powsta-

dam”. Prezentowany jest i graficzny

nego Piotrowi Skardze (1536-1612)

W 1910 roku zostały wybite pa-

ka też jest odzwierciedlona w medalu

nia wraz z tysiącami Polaków prze-

portret i J. Poniatowskiego, autorów

– wybitnej postaci, patriocie, działa-

miątkowe medale z okazji obchodów

poświęconym Józefowi Bemowi i Ja-

niósł się na emigrację. W 1831 roku

Bennera (Warszawa) i grawera F

czowi społecznemu i kapłanowi, któ-

rocznicy 500-lecia bitwy pod Grun-

nowi Henrykowi Dąbrowskiemu.

założył w Paryżu Komitet Narodowy

Johna (Wiedeń). Medale prezen-

ry zwracając się w swym kazaniu z

waldem. Na medalu napis: „I znisz-

Wystawiony jest bardzo ciekawy

Polski, który stawiał sobie za cel od-

tują powstanie Kościuszkowskie w

1592 r. do Sejmu, do magnatów i do

czyłem głowę teutońskiej hydrze”..

medal poświęcony „Braciom Rusi-

rodzenie Polski jako republiki, utrzy-

1794 roku i powstania w 1830-1831,

króla Zygmunt III powiedział: „Serca

Na innym medalu, opracowanym

nom, zamordowanym przez cara

mywał kontakty z innymi krajami

1863, w 1905 roku. W powstańczych

wasze podzieliły się, teraz zginiecie.

przez Peninna Ponset Lyona, rów-

moskiewskiego za wierność wobec

walczącymi o wolność i brał udział

medalach często przedstawiana jest

Te wewnętrzne podziały doprowadzą

nież na cześć zwycięstwa pod Grun-

Kościoła i Polski”. W styczniu 1874

w walce. Polacy emigranci byli też

trójdzielna tarcza, obejmująca herby:

was do niewoli, w której umrą i wy-

waldem, jest powiedziane: „Upadła

roku na Boże Narodzenie władze

aktywni twórczo. W 1844 roku dzięki

litewską „Pogoń”, polskiego „Orła

śmiane będą wasze wolności”.