21

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 29 czerwca–16 lipca 2012 nr 12 (160)

na ogół liczne rodziny. Pierwsze dni

wyjazdem Polaków. Solidne baraki

własne zbiory. W następnym roku na-

o zwolnieniu ze zsyłki większość

Wasi i Tajgi. Żaden niedźwiedź nie

przyniosły upragniony odpoczynek

oraz dobrze zagospodarowane pola

uczeni doświadczeniem i zdobytą od

mieszkańców specposiołka na wła-

zajdzie nas znienacka. Kilkanaście

i czas na zagospodarowanie się na

były wykorzystywane aż do połowy lat

miejscowych mieszkańców wiedzą,

sną rękę rozpoczęła podróż do

minut penetracji walących się baraków

nowym miejscu. Nie trwało to jednak

70. W posiołku, już bez przedrostka

zastosowaliśmy specjalną ochronę

wolności. Pierwszym punktem do

i są upragnione „torfieje”. Na pierwszy

długo. Wkrótce mężczyźni zostali

„spec” żyli zwyczajni ludzie, działała

ziemniaków przed mrozem. Pojawiał

którego dotarli były rejonowe Kar-

ogień idą potężne ręczne piły tar-

podzielenie na dziesięcioosobowe

szkoła, przedszkole oraz klub. Miej-

się on zwykle nad ranem. Podpalali-

pogory, dalej droga wiodła wzdłuż

taczne. Po chwili odnajdujemy wagę

brygady i skierowani do lasu. Każda

scowość zaczęła się wyludniać pod

śmy wtedy przygotowane wcześniej

Piniegi i Północnej Dźwiny. Bardzo

służąca do odmierzania przydziału

brygada otrzymała dwie piły i kilka

koniec „epoki zastoju”. Kto mógł, to

kępy mchu i wysuszonego torfu.

wielu nie udało się jednak załapać

chleba. W jednym z opuszczonych

siekier. Uczono nas pracy przy zrę-

wyjeżdżał w miejsca położone bliżej

Warstwa dymu ścielącego się nad

na statki i musieli pozostać w samych

pomieszczeń są resztki rybackiej

bie drzew. Należało najpierw wokół

cywilizacji. Co ciekawe ludzie zabie-

powierzchnią gleby w bezwietrzną noc

Karpogorach lub w okolicznych

sieci wraz z pławikami z drewna.

ścinanego drzewa odgarnąć sięga-

rali ze sobą nie tylko swój dobytek,

chroniła młode łęty ziemniaków przed

miejscowościach. Dopiero w 1944 r.,

Na zakończenie, robiona domowym

jący do pasa śnieg. Nie wolno było

ale także i domy. Przed sezonem roz-

mroźnym powietrzem” […] (Relacja

dzięki staraniom Związku Patriotów

sposobem brona. Wątpliwości co do

ściąć drzewa powyżej jednej trzeciej

topów były one rozbierane deska po

Wiktora Szalatego – opr. red. Jerzy

Polskich pozwolono im przejechać

wieku i pochodzenia znalezionych

średnicy pnia. Służyły do tego piły

desce, pal po palu. Wszystkie części

Osypiuk – www.historia.nekla.eu).

w okolice o lepszym klimacie – na

przedmiotów ostatecznie rozwiewa

poprzeczne i łuczkowe na kabłąku

skrupulatnie numerowano. Wiosną,

Późnym latem 1941 r. do Sien-

środkową Ukrainę.

waga – po wstępnym oczyszczeniu

z drewna napinanego skręcanym

wykorzystując pochodzący z rozto-

nego dotarła informacja o amnestii.

Historia specposiołka Siennoj

z rdzy ukazują się bicia producenta

sznurkiem. Trzeba je było umiejętnie

pów przybór wody, spławiano drewno

Po otrzymaniu upragnionej „sprawki”

nie skończyła się jednak wraz z

oraz data produkcji – 1915. Z całą

napinać w zależności od temperatury

na odległość nawet kilkudziesięciu

pewnością nie przywieźli tego ze

powietrza. Inaczej w zimie, inaczej w

kilometrów. Po wysuszeniu na nowo

sobą pracujący tu w ostatnich latach

lecie. Piły były dobre, szwedzkie, szły

stawiano te same domy, tyle że w

drwale.

w drewno jak w masło. Pracowaliśmy

zupełnie innym miejscu. Większość

Przez najbliższe dwie godziny

tak do końca kwietnia. Zbliżała się

budynków z Siennego w ten właśnie

przeczesujemy cały teren specpo-

wiosna. Jakże inna niż, ta którą znamy

sposób znalazła się w Kuszkopale.

siołka. Robimy zdjęcia, liczymy groby

z Wielkopolski czy nawet z Polesia.

Kilka pozostawionych baraków oraz

na cmentarzu. Jest ich prawie setka.

Przez cały kwiecień trzymał mróz. Gdy

komórek do lat 80. wykorzystywali

Część osunęła się wraz ze skarpą do

nadszedł maj od razu zrobiło się ciepło

jeszcze miejscowi drwale oraz robot-

rzeki. W drodze powrotnej do traktora

i w ciągu 2-3 tygodni znikał śnieg i

nicy sezonowi, którzy nocowali w nich

natrafiamy na świeże ślady niedź-

rozmarzała ziemia. Uprawa roli w

w trakcie prac na pobliskich miejscach

wiedzia. Szedł sobie znad rzeczki w

tajdze była dla nas nowością, niosącą

wyrębu tajgi. To właśnie dzięki nim,

stronę myśliwskiej chatki. Co ciekawe

liczne niespodzianki. Kołchoźnicy roz-

baraki wzniesione przez rosyjskich,

Wasia w młodości spotkał misia do-

kładnie w tym samym miejscu: Byłem

poczynali orkę, gdy gleba rozmarzała

białoruskich i polskich zesłańców

bez broni. Poczułem jak włosy stają

na głębokość 15-20 cm. Wtedy orano

zachowały się do dnia dzisiejszego.

mi dęba i unoszą czapkę. Niedźwiedź

pola przez 3-4 dni przez dzień i noc,

Niestety wraz z upadkiem Związku

wpatrywał się we mnie, a ja stałem bez

aby zdążyć przed rozmarznięciem

Radzieckiego upadł też cały przemysł

ruchu. Po kilku minutach odwrócił

ziemi na większą głębokość. W taki

drzewny i drwale przestali się pojawiać

się i poszedł w swoją stronę. Gdy

sposób przewracano, a raczej miesza-

w tych rejonach. Niewykorzystywane

wróciłem do chatki ojciec zapytał się

no błotnistą maź. […] Pamiętam nasze

i nieremontowane budynki popadły w

mnie – coś ty taki blady…

rolnicze doświadczenia. Ze szwagrem

ruinę. W tej chwili mają jeszcze dachy,

Tym razem misio poszedł sobie

Janem Głowackim posadziliśmy na

lecz te już zaczynają się zapadać… za

wcześniej i nie dane było nam się z

przydzielonym nam poletku ziemniaki.

kilka lat nic z nich nie pozostanie.

nim spotkać. Wsiadamy na traktor

W czerwcu przyszedł mróz i zniweczył

Tymczasem wykorzystujemy ład-

waga służąca do odmierzania przydziału chleba

i jedziemy dalej.

całą naszą pracę i nadzieję rodziny na

ną pogodę i ubezpieczenie ze strony

dNI KULTURy POLSKIEJ W NOWyM ROZdOLE

W Nowym Rozdole, niewielkim miasteczku na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, odbyły się Dni Kultury Polskiej, połączone z nadaniem sztandaru polskiej szkole im.

Karoliny Lanckorońskiej. Szkoła ta, a zwłaszcza jej uczniowie są znani mieszkańcom powiatu grodziskiego, a to za sprawą licznych występów na naszym terenie.

Wielu z nas pamięta zapewne tegoroczne jasełka lwowskie wystawione przez uczniów z Nowego Rozdołu, które spotkały się z gorącym przyjęciem mieszkańców.

Wkład, tej stosunkowo młodej szkoły, założonej przez Towarzystwo Pomocy Polakom „Wielkie Serce” w rozwój kultury polskiej i utrzymanie polskości na Ukrainie,

został dostrzeżony w Polsce i na Ukrainie. Zaowocowało to nadaniem szkole sztandaru. Jego fundatorem jest Pan Józef Adamski, prezes wielce zasłużonej Funda-

cji Pomocy Polskim Szkołom na Wschodzie.

widziano tu nigdy. Na ulice, balkony

mirosław szymańsKi

domów i do okien wylegli zacieka-

wieni mieszkańcy Nowego Rozdołu.

Na uroczystości do Nowego Roz-

Przy pomniku ukraińskiego poety po

dołu przybyły liczne delegacje władz

odegraniu hymnów narodowych, na-

samorządowych z wielu polskich

stąpiło uroczyste złożenie kwiatów

miast. Starostwo grodziskie repre-

i okolicznościowe przemówienia. Nie

zentowała delegacja w składzie Pani

zabrakło także krótkiego koncertu

Lidia Abramczyk, naczelnik Wydziału

najmłodszych uczniów w strojach lu-

Oświaty, Kultury i Sportu Starostwa

dowych. Uroczysty przemarsz zakoń-

Powiatowego w Grodzisku Mazowiec-

czył się przed Pałacem Kultury. Tu

kim oraz radny powiatowy Pan Jerzy

na placu przed gmachem orkiestra

Terlikowski. Najbardziej liczna i wie-

wojskowa dała pokaz musztry parad-

lobarwna była delegacja z Łowicza,

nej. Dni kultury Polskiej zwieńczyła

której przewodniczył sam burmistrz,

uroczysta akademia w domu kultury.

a towarzyszyły łowiczanki w tradycyj-

Wystąpiła orkiestra wojskowa oraz

nych strojach łowickich. Obecni byli

uczniowie polskiej szkoły im. Karoli-

przedstawiciele władz rejonu mikoła-

ny Lanckorońskiej oraz członkowie

jewskiego i miasta Nowego Rozdołu.

Towarzystwa „Wielkie Serce”. Na

Władze Rzeczypospolitej reprezento-

scenie przybyłych mieszkańców roz-

wał Konsul Generalny RP we Lwowie

grzewały barwne polskie krakowiaki,

Jarosław Drozd. Uroczysty i podnio-

kujawiaki i oberki, a także ukraińskie

sły charakter uroczystości nadawała

pieśni i tańce ludowe. Zachwycał wy-

orkiestra 21 Brygady Strzelców Pod-

soki poziom artystyczny zespołów,

szkole nastąpiło po powrocie na

czas, zanim została profesorem

zy Rembrandta i szkice Jacka Mal-

halańskich z Rzeszowa pod dowódz-

piękne i kolorowe stroje ludowe oraz

plac szkolny. Tam też uczniowie zło-

Uniwersytetu Lwowskiego, zamiesz-

czewskiego.

twem kpt. Andrzeja Kufla.

starannie opracowana choreografia.

żyli uroczyste ślubowanie.

kiwała w pobliskim Starym Rozdole,

Głównym punktem obchodów

Oficjalne uroczystości rozpoczął

Dzień zakończył się spotkaniem

Delegaci powiatu grodziskiego,

gdzie do dziś stoi opustoszały jej

Dni Kultury Polskiej była defilada uli-

uroczysty przemarsz gości z placu

integracyjnym w polskiej szkole,

składając gratulacje dyrekcji polskiej

rodowy pałac. W części artystycz-

cami miasta do centralnie usytuowa-

przed szkołą do pięknie odrestau-

gdzie w miłej atmosferze, wspólnie

szkoły za dotychczasowe osiągnię-

nej uczniowie szkoły przedstawili

nego pomnika Tarasa Szewczenki.

rowanego, barokowego kościoła

śpiewano pieśni polskie i ukraińskie.

cia, przekazali upominki i osobisty

najważniejsze wydarzenia z życia

Defiladę z udziałem zaproszonych

Podwyższenia Krzyża Świętego w

To był ważny dzień w budowaniu

list od starosty i władz powiatu, a

tej wielkiej Polki, humanistki i pa-

gości, przedstawicielami miejsco-

pobliskich Brzozdowcach. Tam pod-

współpracy pomiędzy obydwoma

także podarunek od dzieci grodzi-

triotki, która całe swoje długie, liczą-

wych władz, uczniami polskiej szkoły,

czas uroczystej mszy św. w obecno-

słowiańskim narodami. Udział w tym

skiej szkoły specjalnej, własnoręcz-

ce 102 lata życie, poświęciła służąc

licznymi mieszkańcami miasta pro-

ści konsula RP, miejscowych władz,

dziele ma także starostwo powiatu

nie pięknie wyhaftowaną makatkę.

ojczyźnie. Przed śmiercią przeka-

wadziła orkiestra wojskowa Strzelców

dyrekcji szkoły, zaproszonych gości,

grodziskiego, które opiekuje się pol-

Następnie nastąpiło odsłonięcie

zała największym polskim muzeom

Podhalańskich. Takiego pochodu, w

uczniów i okolicznej ludności, nastą-

ską szkołą w Nowym Rozdole.

popiersia patronki szkoły Karoliny

ponad 500 dzieł sztuki z wiedeńskiej

asyście wojska polskiego, uroczy-

piło poświęcenie sztandaru. Uroczy-

Dziękujemy!

Lanckorońskiej, która przez długi

kolekcji rodzinnej, w tym m.in., obra-

ście grającego polskie marsze nie

ste przekazanie sztandaru polskiej