27

www.kuriergalicyjski.com * 29 czerwca–16 lipca 2012 nr 12 (160)

Współczesne tajemnice humor

Wspomnienia powojennych mi-

kilka pieców, które obecnie są bar-

grantów o Polakach, którzy nie wyje-

dzo cenione. Przeznaczone były do

chali do Polski, są bardzo pozytywne.

palenia w nich węglem i drewnem.

żydowski

lwowskich kamienic

Odróżniali się wprawdzie niezwykłym

Później wprowadzano w nie palniki

dla przyjezdnych wyglądem i sposo-

gazowe. Kominki w niektórych ka-

Mimo, że wiele lwowskich kamienic po wojnie zasiedlili przyby-

bem życia, na co dzień używali języka

mienicach praktycznie do dziś się

Decyzja

sze ze Wschodu, do dnia dzisiejszego skrywają swoje tajemnice.

nie zachowały.

polskiego: ukraińskiego i rosyjskiego

- Co? – oburza się pan Ignacy. –

Przy okazji „euroremontów”, dokonywanych przez kolejnych

Z latami w mieszkaniach zmie-

praktycznienieużywali,a„jeżelimówili

Ten złodziej, ten oszust, ten nicpoń

niano układ pokoi, stare zniszczone

to z ograniczoną do stu słów leksyką”.

lokatorów mieszkań w starych lwowskich domach, gdy modne

chce się ze mną pojedynkować? Ja

rzeczy wyrzucano, lub sprzedawano

Przybysze nie rozumieli wszystkich

go zabiję...

stało się obijanie tynku i kładzenie na ściany gipsokartonu czy roz-

z braku środków na swoje utrzyma-

polskich słów. Polacy w sowieckim

- A więc – powiada sekundant

biórki pieców kaflowych, dokonywane są zaskakujące odkrycia…

nie. Nieliczni przesiedleńcy starali się

Lwowie trzymali się oddzielnie, uni-

przeciwnika – zgadza się pan na poje-

utrzymać pierwotny stan mieszkań.

kali rozmów o przeszłości. Pozostali

dynek na dwadzieścia pięć kroków...

Obecnie respondenci zwracali uwa-

samotni Polacy – nauczyciele szkol-

- Po co mi dwadzieścia pięć kro-

gę na rujnację kamienic i willi, ogra-

ni, profesorowie uczelni, którzy przy

ków, ja go zniszczę...

niczenie terenów zielonych i zwięk-

władzy sowieckiej żyli biednie. Wśród

- Zatem proponuje pan dziesięć

kroków?

szenie ilości aut na cichych niegdyś

Polaków, którzy nie opuścili miasta

- Dziesięć? Hm? Ja go zgniotę

lwowskich uliczkach.

byli też stróże. Według starego przy-

jak robaka! Nie będę sobie żałować,

zwyczajenia zamykali bramy na noc

mnie stać na wszystko... Niech bę-

i starali się utrzymać porządek w ka-

Przeszłość bardziej

dzie sto kroków!

mienicach.

romantyczna

Na statku

Wiadomości o przedwojennych

Podsumowując ten wywód,

Dwóch galicyjskich Żydów pły-

można powiedzieć, że migranci ze

mieszkańcach kamienic ograniczone

nie okrętem do Ameryki. Nagle zry-

Wschodu wspólnie z częścią przed-

są do półprawdziwych historii – o ich

wa się burza i okręt zaczyna tonąć.

wojennych mieszkańców Lwowa, a

narodowości, działalności, ale oso-

Jeden z Galicjuszy zaczyna rozpa-

też i z powojennych Ukraińcami ze

biście nikt z respondentów ich nie

czać i załamując ręce woła:

wsi i przesiedlonymi z Polski, są dziś

widział. O tym mogli wiedzieć miesz-

- Mojsze! Mojsze! Popatrz, co

nosicielami historycznej pamięci o

kańcy, którzy zasiedlili kamienice

się dzieje! Okręt idzie na dno...

Jego towarzysz jest jednak zu-

legitymacja związku rezerwistów

pełnie spokojny.

- Jaki ty głupi! Czemu ty się de-

urlopu. W chwili wydania książeczki

KrzyszTof szymańsKi

nerwujesz? Ty nie potrzebujesz ani

oficerskiej (15.I.1932 r.) jest zastęp-

rozpaczać, ani krzyczeć. To przecież

cą komendanta zawodowej straży

Do konsulatu generalnego RP

nie jest twój okręt. Okręt jest kapitana.

Niech on się martwi i smuci, a nie ty!

pożarnej we Lwowie, a potem – do

we Lwowie pewnego dnia osoba,

września 1939 roku – jej komendan-

znany i nieznany

zastrzegająca sobie anonimowość,

PanHersch,bogaty,powszechnie

tem. W tym okresie zamieszkuje we

przyniosła plik starych przedwojen-

znany kupiec, chodzi stale w lichym,

Lwowie przy ul. Podwale 6 – zapew-

nych dokumentów na nazwisko Kazi-

by nie powiedzieć – wręcz nędznym

ne w służbowym mieszkaniu w gma-

mierza Szpaczyńskiego. Wśród nich

ubraniu. Kiedy koledzy zwracają mu

chu dyrekcji miejskiej straży pożarnej

są: książeczka stanu służby oficer-

na to uwagę, pan Hersch spokojnie

(gmach pełni tą funkcję do dziś).

skiej, pozwolenie na broń i jego pro-

odpowiada:

Dalsze losy jego i jego rodziny są

longata „na okres stanu wyjątkowe-

- Po co ja mam się stroić? Prze-

nieznane. Ale najgorsze przypusz-

go”, legitymacja związku rezerwistów,

uniwersytet lwowski

cież prawie każdy we Lwowie mnie

czenia się potwierdziły: jako komen-

zaświadczenie na prawo noszenie

zna i wie, kim ja jestem.

bezpośrednio po wojnie. O przedwo-

powojennym i częściowo przedwo-

dant miejskiej straży pożarnej zostaje

odznaki strzeleckiej i legitymacja Pol-

Ale na urlop do Truskawca pan

jennych historiach dowiadywano się

jennym mieście.

aresztowany przez Sowietów. A da-

skiego Czerwonego Krzyża.

Hersch pojechał oczywiście znowu

od służących, czasem od współloka-

W  opowieściach  lwowiaków

lej… na tzw. „liście katyńskiej”, opra-

Dokumenty są zachowane w do-

w swoim starym ubraniu. Nagaby-

torów, którzy nie wyjechali do Polski.

odczuwa się nostalgia po przedwo-

cowanej przez Adama Moszyńskiego

skonałym stanie, bez śladów zawil-

wany ponownie na temat tego ubra-

Życie przedwojennych mieszkań-

jennym Lwowie, i słychać oczywiste

w Londynie w 1949 roku znaleziono

gocenia, lub innych zanieczyszczeń,

nia, powiada:

ców wyobrażano sobie na podstawie

uprzedzenie do władzy sowieckiej

zapis: szpaczyński Kazimierz,

chociaż widoczne jest ich noszenie

- Po co mi się tu stroić? Przecież

lokalizacji mieszkań, z opowieści in-

i dokonanej przez nią zmian. Co

nacz. Str. Ogn., lat 45 (LZK).

w kieszeniach np. munduru (zmię-

w Truskawcu i tak mnie nikt nie zna...

nych lokatorów, resztek mebli, ozdób

tyczy się stosunków osobistych, nie

Te trzy litery LZK w nawiasie

te narożniki okładek i kartek). Stąd

Niestety

i innych rzeczy. Uwagę, przy wejściu

ma dziś wrogości do przybyszów ze

określają dalsze losy Kazimierza

wniosek, że skrytka, w której przele-

Pan Aszer idzie ulicą Sykstuską

do kamienic, zwracały eleganckie

Wschodu. Respondenci przytaczają

Szpaczyńskiego – Lista Zaginionych

żały około 70. lat była dla nich odpo-

z panem Izerem. Nagle z przeciwnej

drzwi wejściowe, dekoracje na ścia-

przykłady „pozytywnych” i „negatyw-

z obozu w Kozielsku. Oznacza to,

wiednia. Z lektury książeczki oficer-

strony pojawia się pan Nachman.

nach, kafelki na klatkach schodo-

nych” migrantów. Nie ma też jedno-

że jego zwłok nie zidentyfikowano, a

skiej dowiadujemy się, że Kazimierz

- Wiesz co? – powiada pan Aszer.

wych. Kafelki we wielu kamienicach

znacznej pozycji względem przyby-

spoczywają one z pewnością w Lesie

Szpaczyński urodził się w Jarosławiu,

– Przejdźmy lepiej na drugą stronę

były kolorowe, z ornamentyką kwia-

szów z wiosek. Dzieci mieszkańców

ulicy, nie chcę się spotykać z tym

Katyńskim.

woj. lwowskie, 11 marca 1890 roku.

tową, winogron itd.

Lwowa, które dorastały wspólnie z

wstrętnym człowiekiem.

Jakie były dalsze losy jego rodzi-

Jego rodzicami byli Józef i Barbara.

dziećmi migrantów ze Wschodu są

- Dlaczego? Co on ci zrobił? –

ny, bo ktoś jednak ukrył, te dokumen-

Ukończył Seminarium Nauczyciel-

bardziej tolerancyjni w określeniach

zapytuje pan Izer, przechodząc jed-

los przedwojennych

ty. Najprawdopodobniej musiała, jako

skie i Akademię Handlową. Przebieg

nak na drugą stronę.

co do powojennego życia.

rzeczy

rodzina „wroga ludu”, opuścić zajmo-

służby wojskowej był chlubny: w roku

- A, wiesz, przed trzema laty by-

Stary przedwojenny wystrój

Migranci, którzy przyjechali do

wane mieszkanie, a potem…?

1914 służył w Legionach Polskich,

łem w potrzebie i prosiłem go, aby

mieszkań stwarzał „atmosferę z ja-

Lwowa w drugiej połowie lat 40,

W związku z tym zwracamy się z

później, od 1915 po 1918 – w armii

mi pożyczył dwieście złotych.

kiegoś innego świata”. Przedmioty

skłonni są uważać się za lwowia-

apelem: jeżeli żyje ktoś z rodziny Ka-

austrowęgierskiej. Od listopada 1918

- No i co? Nie pożyczył? – dopy-

wnętrz zachowały się w różnym sta-

ków, nie mówiąc już o ich dzieciach.

zimierza Szpaczyńskiego, przedwo-

po luty 1919 roku w stopniu sierżan-

tuje się pan Izer.

nie: Jedni lokatorzy przejeżdżali do

Nie jest im obojętny stan budynków

jennego komendanta straży pożarnej

ta służył w oddziałach wojskowych

- Niestety, pożyczył...

umeblowanych mieszkań, inni zasta-

i przestrzeni miejskiej, przechowują

we Lwowie i jest zainteresowany od-

w Jarosławiu. Następnie odbywał

Pozdrowienia

wali „gołe ściany”, ale były wypadki

pamięć o przeszłości miasta. Zarazem

biorem pamiątkowych dokumentów

służbę w warsztatach broni nr 1 we

Mam dla ciebie pozdrowienia od

pośrednie. W pierwszej decyzji władz

z łatwością opowiadają o zajmowaniu

proszę zgłosić się do konsulatu gene-

Lwowie, ukończył kurs rachmistrzów

Wolfa – powiada pan Gerczon do

miasta z 27 lipca 1944 roku podkre-

umeblowanych mieszkań, tłumacząc,

ralnego RP we Lwowie, tel.:/38 032/

wojskowych. Został awansowany

przyjaciela.

ślono konieczność ewidencji pozo-

że był taki czas, gdy Polacy zmusze-

295 79 90, lub do redakcji Kuriera Ga-

na podchorążego i 20 maja 1920

- Dziękuję ci serdecznie. A jak

stawionego mienia, które uważano

ni byli opuścić swe miasto. Sądzę

licyjskiego, tel.:/38 032/ 261 00 54.

roku udzielono mu bezterminowego

się tobie powodzi?

za państwowe. Urzędnicy spisywali

jednak, że czasami nie do końca

- Mam dla ciebie pozdrowienia

mienie w mieszkaniach zajmowanych

byli szczerzy, a ich odpowiedzi były

od Wolfa.

przez przesiedleńców ze Wschodu,

często niepełne. W wypowiedziach

- Słyszałem, dziękuję. Odkąd

które ci musieli wykupić. Masowo

wyczuwalna była „romantyzacja”

jesteś we Lwowie?

skupywano meble od Polaków, wy-

powojennego życia, a zarazem osąd

- Mam dla ciebie pozdrowienia

jeżdżających do Kraju. Przedwojenne

stanu dewastacji, który nastąpił w ko-

od Wolfa.

meble uważano za dobrej jakości, ale

lejnych dziesięcioleciach. Nagłaśnia-

- Zwariowałeś! Zawsze wszystko

nieporęczne. Większość przedwojen-

jąc (czasami nadmiernie) na swym

powtarzasz kilka razy?

nych rzeczy nie zachowała się. Wśród

prawie do zamieszkiwania w starych

- Nie, ale Wolf kazał mi pozdro-

rzeczy ocalonych wymieniano szafy,

lwowskich mieszkaniach, pierwsze

wić ciebie tysiąc razy...

kredensy, krzesła, łóżka, żyrandole,

pokolenie migrantów ze Wschodu

źródło:

lustra na podstawach, drzwi pomiędzy

nigdy, tak do końca, nie poczuło się

Janusz wasylkowski,

pokojami z oryginalnymi klamkami,

ich właścicielami.

obyś żył w ciekawych

czasach,

piece kaflowe, parkiet. Praktycznie

Ukraińska wersja artykułu ukazała

się na portalu zaxid.net

warszawa 1991

w każdym mieszkaniu był jeden, lub

Gmach dyrekcji miejskiej straży pożarnej we lwowie