4

Dwugłos o Ukrainie

16–29 października 2012 nr 19 (167) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jacek Saryusz-Wolski: UKRAINA JAK PANNA NA WYDANIU

„Jeżeli miałbym coś radzić naszym przyjaciołom z Ukrainy, to po pierwsze, żeby nie zachowywali się jak pan-

na na wydaniu; po drugie – żeby czyny towarzyszyły słowom, a nie rozbiegały się; i kolejne – żeby ta panna

młoda nie przeceniała swojej urody i żeby zrozumiała, że polityki i gospodarki, w rozumieniu europejskich

kanonów, rozdzielić się nie da”.

Po stronie Ukrainy są nieporo-

Byłem głównym negocjatorem

zumienia, oczekiwania, że najpierw

stowarzyszenia Polski z UE w 1991

będzie obietnica członkowstwa, a

roku. Muszę powiedzieć, że kiedy

dopiero potem zabiorą się za refor-

dzisiaj czytam 1200 stron umowy sto-

my. My mówimy – najpierw reformy,

warzyszeniowej z Ukrainą, to wzbu-

bo one same w sobie są dobre. Oni

dza to we mnie zazdrość. Polska tak

mówią – nie! Powiem wprost – Ukra-

szczodrej umowy stowarzyszeniowej

ina przecenia to, że UE tak bardzo

nie miała. I od razu powiem, że w

zależy w sensie gospodarczym na

umowie stowarzyszeniowej Polska

Ukrainie. Jest to absolutnie fałszywa

nie miała przyrzeczonego członkow-

diagnoza, zwłaszcza w ukraińskich

stwa w UE – mówię to do naszych

kręgach biznesowych. Zbliżenie

przyjaciół z Ukrainy.

Ukrainy to dla Unii olbrzymie koszty

Przyjąłem to zaproszenie, bo po

i uderzenie w rynek rolny Unii, w tym

pierwsze znam konstrukcję umowy

i Polski. Udało nam się doprowadzić

stowarzyszeniowej od wnętrza. Po

do parafowania, chociaż walczyli-

drugie byłem jednym z tych, który

śmy o to, żeby to był chociaż pod-

miał wielkie nadzieje związane z

pis, ale to się nie udało. O ratyfikacji

Ukrainą w 2004 roku – czterokrot-

Mirosław Rowicki (od lewej), jacek saryusz-wolski, Elżbieta Łukacijewska

umowy nawet nie wspominaliśmy.

nie prowadziłem delegacje PE na

Ale żeby obraz nie był jedno-

Ukrainę, w tym i tą gdy odczytałem

Polityka sąsiedztwa jest dojrzałą

Europejski w pomarańczowe szaliki,

kraj, który spełni określone warunki

stronny, to powiem, że w polityce

prezydentowi Kuczmie rezolucję PE,

doktryną stworzenia kręgu państw,

a na każdej ławce, przed każdym

może wnioskować o przystąpienie

dzisiejszej UE wobec Ukrainy towa-

która mówiła z jednej strony o człon-

bardzo bliskich UE, nie przesądzając

posłem leżała pomarańcza. Najpierw

do UE. Nikt mu tego prawa nie może

rzyszy wielka hipokryzja. Ukraina ma

kostwie, a z drugiej groziła sankcjami,

dalszych losów każdego z nich. Je-

był entuzjazm, potem przyrzeczenia

odebrać. Jest to przywilej, którym nie

wielu fałszywych przyjaciół w UE,

jeżeli nie będzie powtórzona druga

żeli ten przypadek największy i naj-

reform ze strony ukraińskiej, i dotrzy-

cieszą się południowi sąsiedzi – od

którzy robiąc pozornie dobre rzeczy

tura wyborów, co zaowocowało wła-

bardziej zaawansowany, jakim jest

mywanie politycznych standardów.

Maroka po Egipt. I my w PE spieramy

lub mówiąc dobre rzeczy i dobre sło-

dzą pomarańczowych. I po trzecie

Ukraina się nie powiedzie, to nie bę-

Potem były kłótnie. Potem był zawód.

się, gdzie możemy wpisywać art. 49,

wa, tak naprawdę nie są przyjaciółmi

jestem pomysłodawcą i obecnie wi-

dzie to tylko porażka Unii czy Ukra-

A potem była polityka, która można

ponieważ wpisywać słowa „członko-

ukraińskiego kursu na Europę. Po

ceprzewodniczącym Zgromadzenia

iny, tylko będzie to porażka samej

określić jako polityka „Stop and go”.

stwo” już nam się nie udaje, udało się

stronie Ukrainy możemy powie-

Parlamentarnego krajów Partnerstwa

koncepcji Partnerstwa Wschodniego.

Po rosyjsku nazywa się to: „Szag

to tylko raz w 2004 roku. To też jest

dzieć, że jest: a – pokrętna taktyka,

Wschodniego, które działa i pełni uży-

Tego partnerzy ukraińscy w ogóle nie

wpieriod, dwa nazad”. Ogromne są

jakby ilustracja zmiany klimatu.

b – brak strategii.

teczną rolę.

biorą pod uwagę, że są odpowie-

winy i zaniechania elit ukraińskich –

Niektórzy przyjaciele z Ukrainy

Pokrętna taktyka – to jest takty-

No i kolejny powód do przyjazdu

dzialni za region i odpowiedzialni za

zarówno pomarańczowych, jak i nie-

mówią, dlaczego nam tej perspekty-

ka dwuwektorowa – Rosja-Europa,

– Podkarpacie. To poligon i matecz-

to, co w pasie od Morza Bałtyckiego

bieskich. Do tych pomarańczowych

wy wyraźnie nie zaoferujecie? Odpo-

skrzyżowanie czy może raczej ukrzy-

nik współpracy z Ukrainą – Podkar-

do Morza Czarnego będzie się działo

mamy większy żal, ponieważ wią-

wiedź jest krótka: nawet Polska tego

żowanie – oparta o cztery zasady gry

pacie. Jeżeli z Brukseli ktoś zapyta,

w kontekście spraw geopolitycznych,

zaliśmy z nimi większe nadzieje. Na

nie dostała. A Polska była postrzega-

ukraińskiej, które zostały do cna zro-

jak to się robi praktycznie? To ja mu

geostrategicznych i długofalowych.

dzisiaj mamy stagnację reform, brak

na jako pierwsza w kolejce. Po dru-

zumiane i przeniknięte przez naiwne

odpowiem: „Pojedźcie do Rzeszo-

transpozycji prawa europejskiego,

gie nie ma w UE całkowitej zgody po-

elity europejskie:

wa”. Bo to są i doświadczenia pozy-

regres demokracji, oligarchiczny pań-

litycznej, więc musimy być realistami.

Punkt drugi –

1 zasada – obiecać Europie wszystko

tywne i doświadczenia negatywne,

stwowy kapitalizm, korupcja i ograni-

Kolejna rzecz, o której trzeba tu powie-

jakie miejsce zajmuje ukraina

co chcą;

ale przede wszystkim namacalne.

czenie wolności mediów.

dzieć. Europejska polityka sąsiedztwa

w polityce sąsiedztwa unii

2 zasada – domagać się w zamian

Stoimy obecnie w takiej sytuacji:

Starania Polski są niezmiennie

rządzi się teraz następującą doktryną,

Europejskiej

koncesji, dostępu do rynku, pomocy

z jednej strony układ stowarzysze-

Sąsiadów takich jak Ukraina, na-

wielkie w tej materii i bijemy się o

która nie jest do końca przez naszych

finansowej, ceny gazu;

niowy, bardzo, bardzo bogaty, para-

zywamy sąsiadami europejskimi, w

sprawy ukraińskie. Otóż, żeby zaofe-

partnerów, w tym Ukrainę, rozumiana:

3 zasada – zainkasować koncesje

fowany, o przeogromnym potencjale,

odróżnieniu od sąsiadów z południa

rować maksimum tego co jest moż-

„Więcej za więcej”. Czyli im dany kraj

i zwlekać z wypełnianiem zobowiązań;

a z drugiej strony stoimy przed wy-

Europy – Maroka, Tunisu, Tunezji,

liwe dzisiaj, przy tym stanie Ukrainy

bardziej się reformuje i zbliża do stan-

4 zasada – jeżeli Rosja lub UE są

borami na Ukrainie, które nie są zwy-

Egiptu itd. Ukraina jest sąsiadem klu-

i przy tym stanie umysłów w UE,

dardów europejskich, tym szczodrzej-

niezadowolone, szantażować jedną

kłymi wyborami, a wyborami, które

czowym – spina wschodnie sąsiedz-

chcemy maksymalnie dużo mówić

sza oferta jest mu proponowana. I jest

bądź drugą tym, że umocni się relacje

zdecydują, jaką drogę po raz drugi

two z południowym Kaukazem – re-

w dokumentach UE o perspekty-

tam jeszcze druga zasada ukryta, o

z drugą stroną.

Ukraina wybierze.

gionem politycznie ważnym, a już nie

wach europejskich Ukrainy, chociaż

której się nie mówi, ale jest to oczy-

Tak wygląda kanon polityki euro-

Chciałem mówić o siedmiu spra-

powiem jak ważnym energetycznie.

o członkostwie teraz nie może być

wiste – mniej za mniej. To znaczy im

pejskiej Ukrainy. Do pewnego czasu

wach:

Natomiast na Ukrainie nadal drze-

mowy. Nawet nie próbujemy.

bardziej kraj odbiega od standardów

to działało, ale już więcej nie działa

Po pierwsze – czym jest europejska

mią pokusy solisty. Nadal przeważa,

ChcemyzakotwiczyćUkrainęwEu-

czy własnych zobowiązań, tym oferta

i nie będzie działało.

polityka sąsiedztwa;

choć nie jest publicznie dyskutowana,

ropie tak bardzo, jak ona nam na to po-

się kurczy, albo jest bliska zeru, jak to

Ukraina w oczach Brukseli straci-

Po drugie – jakie miejsce Ukraina w

taka opcja, żeby balansować pomię-

zwoli. Oferujemy transfer „know-how”,

jest niestety w przypadku Białorusi.

ła wiarygodność z powodu tego me-

tym sąsiedztwie zajmuje;

dzy Wschodem i Zachodem, balan-

jeżeli chodzi o transformację polityczną

I rzecz kluczowa – standardy de-

andrycznego kursu, który prowadzi.

Po trzecie – co dotąd się wydarzyło;

sować między Rosją i UE i być może

i gospodarczą, doradztwo polityczne i

mokratyczne, standardy praw czło-

To oczywiście rzutuje na europejską

Po czwarte – co teraz może się wy-

wybrać trzecią drogę.

prawne. Ale tu mam złą wiadomość –

wieka, rządy prawa. Są one absolut-

politykę wobec Ukrainy. A już czer-

darzyć;

Centrum Doradztwa Europejskiego w

nym warunkiem wstępnym zbliżenia

woną linią jest to co w Brukseli nazy-

Po piąte – co mają robić przyjaciele

Kijowie właśnie zostało zlikwidowane.

z UE. UE myśli o tym poważnie,

Punkt trzeci –

wa się „wybiórczą sprawiedliwością”,

Ukrainy w UE;

I jak tu teraz przygotować się do tych

czego Ukraina do końca nie rozumie,

co dotąd zostało zrobione?

czyli o przypadek Julii Tymoszenko.

Po szóste – jakie są scenariusze

Przypomnijmy rok 2004, poma-

bliskich związków, do członkowstwa. Li-

myśląc, że Unia Europejska to jest

Ukraina szantażuje UE, że jeżeli nie

przed nami;

rańczowa rewolucja, wieka nadzieja.

kwidacja tej placówki została wywołana

organizacja á la RWPG, gdzie obo-

powiodą się jej sprawy z Unią wstąpi

I zakończyć – konkluzjami.

Udało nam się ubrać cały Parlament

obecną sytuacja na Ukrainie.

wiązują głównie relacje handlowo-

do unii celnej z Rosją. A wobec Rosji

gospodarcze, natomiast wszystko co

stosuje podobną taktykę.

jest o prawach człowieka i rządach

Punkt pierwszy –

Dzisiejszy sposób odbierania

prawa – to wszystko jest takie ga-

czym jest europejska

Ukrainy w UE, jest złą wiadomością

danie, jak to było kiedyś w Związku

polityka sąsiedztwa

dla Ukrainy. To jest przejście od

Ona ma dwa wymiary – południo-

Sowieckim.

pierwszej fazy podziwu, przez zmę-

wy i wschodni. Ale tu mam na myśli

Tymczasem zamysłem geopo-

czenie Ukrainą, do irytacji Ukrainą.

zwłaszcza wymiar wschodni. Polityka

litycznym UE jest stworzenie wokół

Jest to bardzo niebezpieczna sytu-

sąsiedztwa to takie ukształtowanie

siebie, na wschodnich rubieżach krę-

acja i niedobra dla nas. Próbujemy

stosunków międzynarodowych w for-

gu przyjaciół, powiązanych szczegól-

temu przeciwdziałać.

mie traktatów, które zbliża dany kraj

nymi więzami – i politycznymi, i go-

Ta irytacja prowadzi do utwardze-

do UE w wymiarach: politycznym,

spodarczymi. Równie ważnym jest

ekonomicznym, prawnym, współpra-

nia stanowiska UE. Łudzą się dziś

by stworzyć krąg przyjaciół pomiędzy

cy sektorowej, w tym energetyki i wy-

elity rządzące na Ukrainie, że będą

nimi samymi. Jest to testem czy po-

miarze społeczno-kulturowym.

koncesje w sprawach politycznych.

trafią oni pomiędzy sobą otwierać się

Gdyby przyjąć za miarę zaawan-

Nawet gdybyśmy my, Polacy, byli

handlowo, gospodarczo i politycznie.

sowanego sąsiedztwa umowę, która

gotowi do tego, to i tak nie przekona-

I tu muszę wytknąć, że Ukraina nie

leży gotowa na stole, to w dużym

my UE. A ostatnio, jak mi wiadomo,

do końca o tym pamiętała i nie ro-

uproszczeniu można powiedzieć, ze

Ukraina zaczyna warczeć na UE, od-

zumiała, bo od samego początku

jest to takie pół członkowstwo. Nie

szczekiwać się w sposób, do którego

była niechętnie ustosunkowana do

jest to członkostwo, jakim cieszy się

Bruksela nie jest przyzwyczajona.

idei Partnerstwa Wschodniego. A

Polska, natomiast dla wschodnich

Główne pytanie teraz – to czy

ideę partnerstwa parlamentarnego

sąsiadów to jest coś, co jest oparte o

Ukraina porzuci politykę dwuwek-

– wręcz sabotowała. I czynił to pan

art. 49 traktatu, który głosi, że każdy

torową i zdecyduje się na jeden

Borys Tarasiuk.

Podczas konferencji