20

Rozmowy Kuriera

16–29 października 2012 nr 19 (167) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Lwowianki spełniają swe marzenia!

czyli ze Lwowa do Egiptu i Sudanu –

przez Warszawę  (część II)

nami przebadane. Ktoś, kto prowa-

Z aNastaZją stuPkO-

dził tam prace na początku wieku,

lubcZYŃską rozmawia Elż-

wszystko wyciągnął – mówiły o tym

biEta lEwak.

specyficzne zasypy grobów – był

tam gruz z piaskiem, z fragmentami

anastazjo, rozmawiały-

reliefów ze ścian i „współczesnymi”,

śmy wcześniej o twojej na-

czyli z początku wieku, „artefaktami”

uce w lwowskiej „dziesiąt-

– niedopałkami papierosów, frag-

ce”, o dostaniu się na uw

mentów gazet, pudełkami po zapał-

na polonistykę, a później na

kach…. (w egipskim suchym klima-

archeologię. Opowiedziałaś

cie papier i inne materiały organiczne

również naszym czytelnikom

nie rozkładają się, tylko wysychają

o wykopaliskach na Mazu-

na wiór, dzięki temu je znajdujemy)

rach oraz o pracy misji arche-

(uśmiecha się).

ologicznych. w której z misji

Wracając do szybów, wśród

pracowałaś jako pierwszej?

Najpierw pracowałam w Aleksan-

tego gruzu, wśród fragmentów rzeź-

drii. Kopie się tam miasto z okresu

bionych bloków, były też fragmenty

grecko-rzymskiego. Nie mogę po-

wyposażenia, które nie były w kom-

wiedzieć, że te wykopaliska były tym,

plecie, więc tamci archeolodzy z

o czym marzyłam. Bo, po pierwsze,

początku wieku nie byli nimi zainte-

była zima, która w Aleksandrii obja-

resowani, bo oni do swoich kolekcji

wia się deszczem non stop lejącym –

muzealnych pozyskiwali tylko kom-

było naprawdę zimno... Zajmowałam

pletne zabytki, typu sarkofag w ca-

się rysowaniem ceramiki z okresu

łości albo posąg w całości, a czymś,

greckiego czy rzymskiego. Wśród

co było w kawałkach, zupełnie się

tych zadań, jak na mój gust, było tro-

nie przejmowali i wrzucali to z po-

chę za mało archeologii.

wrotem. My zaś teraz odkopując te

Później pojechałam do Deir el-

szyby, składaliśmy rzeczy z kawał-

Bahari. Jest to miejsce w Środko-

ków. Całkiem dużo się poskładało z

wym Egipcie, po zachodniej stronie

wyposażenia tych grobów.

od współczesnego Luksoru. Znajdu-

jak wyglądało składanie

ją się tam trzy świątynie. W jednej

takich kartonaży?

z nich, zbudowanej przez królową

Trochę przypominało składanie

Hatszepsut (ok. 1450 p.n.e.) od ok.

puzzli. Wiesz mniej więcej jaki ob-

l. 60. XX w. do teraz pracuje polska

razek ma wyjść na końcu, bo masz

Dokumentacja rysunkowa reliefów w kaplicy Hatszepsut dokonywana przez anastazję

misja, to tam się „zadomowiłam”.

kompletne przykłady w ręku i na nie

stupko-lubczyńską (fot. F. kolago-winiarska)

Pojechałam do tej misji raz, po czym

patrzysz. Próbujesz dopasować z

jej szef, dr Z. E. Szafrański zaprosił

tych kwadracików, czasami centy-

Pisałam artykuł na temat tych fi-

Mógł to być też ażurowy pawilon,

figurki, które przedstawiały boginie

mnie do pracy na następne sezony.

metrowej wielkości, czasami więk-

gurek. Z tego, co zebrałam w publika-

przykrywający sarkofag.

z rozłożonymi rękami. Każda z nich

Powodem być może było to, że tak w

szych, jakąś większą całość. Wyni-

cjach i w rozmowach z ludźmi, którzy

Bardzo ładne były te figurki – z

miała pewien symbol na głowie – w

Deir, jak i w Aleksandrii (jak i w zasa-

kiem składania pewnego kartonażu

się zajmują tym okresem i wyposaże-

zachowaną polichromią, z bardzo ży-

ikonografii egipskiej to typowa rzecz

dzie na każdym stanowisku), jeśli się

było odczytanie na nim imienia we-

niem grobowym, wynika, że nikt cze-

wymi kolorami: czerwony, niebieski,

– i według tych symboli można roz-

umie rysować, jest się człowiekiem

zyra jednego z królów Okresu Póź-

zielony… Cuda! (śmieje się). A robo-

goś takiego nie widział. Zestawiłam

poznawać, która z nich jest Izydą,

pożądanym bardziej, niż jeśli się nie

nego. Kompletne obiekty z grobow-

ze sobą rekonstrukcje wszystkich

czo są nazywane „laleczkami”, „la-

która Neftydą itp. Z niektórych fi-

umie. A mnie akurat rysowanie spra-

ca tego wezyra są przechowywane

znalezionych figurek, zakładając, że

leczki Nasti”, szef nasz mówił: „Nastia

gurek zachował się tylko symbol,

wia bardzo dużo przyjemności, bar-

w muzeach (zakupione na rynku

opracuje te laleczki”… (śmieje się).

pochodzą one z jednego obiektu.

w innych przypadkach można było

dzo chętnie to robię. Zaczęłam więc

antykwarycznym prawdopodobnie

Wyszło mi, że ten obiekt musiał mieć

Po kilku latach, jak już się rozpra-

złożyć prawie kompletną postać.

pracę jako rysownik w Deir.

w XIX w.), ale miejsce jego pochów-

około dwóch metrów, a obiekt około

wiłam z „laleczkami”, zaproponowa-

Były one płaskorzeźbione z ze-

ku było do tej pory nieznane.

co dokładnie rysowałaś?

dwumetrowej długości czy szeroko-

no mi, żebym się zajęła dokumenta-

wnątrz, a z tyłu – płaskie. Widać

Zajmowałam się dokumentacją

co opracowywałaś po

ści – to może być tylko sarkofag lub

cją dwóch ścian z ogromnej kaplicy

było, że przyczepione były do liste-

rysunkową kartonaży [w starożytnym

kartonażach?

łoże mumiowe – było wtedy kilka wa-

Hatszepsut. Na tych ścianach są

wek. To musiała być jakaś ażurowa

Egipcie: trumna zawierająca mumię,

Oprócz kartonaży w szybach

riantów złożenia mumii do grobu…

sceny ofiarne. (Zaproponowano mi

konstrukcja.

malowana i zdobiona rytualnymi napi-

grobowych znaleźliśmy drewniane

tę pracę głównie z tego powodu, że

sami, wykonana z drewna lub tkaniny

dobrze mi szło rysowanie – również

nasyconej gipsem – przyp. redakcji],

rysowanie reliefów. Pomagałam też

bo akurat w trakcie pierwszych moich

innym osobom – mogłam się wtedy

sezonów w Deir, prowadzono wyko-

nauczyć, jak to się robi).

paliska w jednej z kaplic, gdzie znale-

Kaplica znajduje się na trzecim,

ziono groby z Okresu Późnego (VII-IV

najwyższym tarasie świątyni, o któ-

w. p. n. e.). W tym okresie świątynia

rej wcześniej wspomniałam. Miał w

była już w ruinie – zawaliło ją trzęsie-

niej miejsce kult grobowy królowej.

nie ziemi, które miało miejsce w któ-

Kaplica ta pod względem architek-

rymś momencie po okresie Nowego

tury i dekoracji nawiązuje do sank-

Państwa. W tych ruinach kapłani

tuariów świątyń wznoszonych przy

lokalnych bóstw postanowili sobie

piramidach od czasów Starego Pań-

zrobić nekropolię i drążyli w skale

stwa aż po czasy Hatszepsut.

szyby grobowe (trzeci taras świątyni

jest posadowiony na litej skale). Jest

czy mogłabyś opowie-

zatem taki szyb pionowy, zakończo-

dzieć dokładniej o tych świą-

ny komorą grobową. Jest to prosta

tyniach?

W tamtych czasach po wschod-

konstrukcja. W środku był sarkofag

niej stronie piramidy budowano

oraz standardowe w tym czasie dary

świątynię grobową i w najbardziej

grobowe. Prowadziliśmy wykopaliska

wewnętrznej części tej świątyni znaj-

właśnie w tych szybach. Znaleźliśmy

dowało się pomieszczenie, które

ich sporo, w jednej kaplicy na pewno

kaplica Hatszepsut (fot. O. białostocka)

swoją tylną ścianą dotykało piramidy.

z sześć, tyle że… one były już przed