22

Centralny bunkier Hitlera

30 listopada–13 grudnia 2012 nr 22 (170) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Wolfsschanze

Wieczór 24 stycznia 1945 roku we Wschodnich Prusach

zapadał szybko. Na bezchmurnym, ciemniejącym niebie pojawiły

się czerwone obłoki zwiastujące mroźną noc. Jakoż narastanie

wielkiego mrozu czuło się dosłownie każdym skrawkiem ciała.

Noc zrobiła się cicha, widna od gwiazd, choć bezksiężycowa.

Nagle na terenie lasów, położonych na wschód od miasta

Rastenburg, cztery minuty po północy, niebo i ziemię wstrząsnęły

eksplozje o nigdzie dotąd niespotykanej sile.

Dom komarów

znajdował się cmentarz, gdzie od

na głowy pszczelarskich kapeluszy,

zmieniono. Miasto nazywa się obec-

lat chowano mieszkańców okolicz-

lub zwyczajnie, okręcania głowy siat-

maksymalne bezpieczeństwo dla

nie Kętrzyn, a las Görlitz teraz nazy-

nych wsi. Cmentarz był czynny nie-

ką. „Mückenheim” (dom komarów).

pracujących w nim sztabów. Wszyst-

wa się Gierłoż. Tak więc, dla mającej

przerwanie przez cały czas trwania

Taki napis widać na bramce pod którą

ko to musiałoby dodatkowo jeszcze

powstać kwatery wybrano miejsce w

budowy i funkcjonowania kwatery.

stoi esesman. Zdjęcie zrobione jest

być sprytnie i skutecznie zamasko-

lesie Gierłoż, siedem kilometrów na

Świadczą o tym daty na nagrobkach,

zimą, więc żołnierz nie nosi na głowie

wane przed oczami wywiadów całe-

wschód od Kętrzyna.

które zachowały się do dzisiaj. Woj-

siatki. Za to wszyscy uwidocznieni na

go świata, jakie niewątpliwie będą się

Przyszłość pokazała, że miejsce

sko pilnujące kwatery nie kryło się

zdjęciu letnim, muszą już siatki nosić.

starały obiekt wypatrzyć i przekazać

zostało wybrane wyśmienicie. Przez

zbytnio, choć też i nie manifestowało

Budowę kwatery powierzono

do zniszczenia.

cały okres wojny szukano głównej

swojej obecności. Wszyscy wiedzie-

Organizacji Todt. Było to ogromne

SZYMON KAZIMIERSKI

kwatery Hitlera, o której wiedziano tyl-

li, że w lesie są jacyś żołnierze, ale

przedsiębiorstwo budowlane stwo-

Budowa kwatery

ko tyle, że znajduje się gdzieś w Pru-

wtedy w Prusach żołnierze byli w każ-

rzone i dowodzone przez inżyniera

Adolf hitler trzasnął

Hitlera

sach Wschodnich. Wywiady Aliantów

dym lasku i nikogo to już nie dziwiło.

Todta. Organizacja Todt, skrótowo

Adolf Hitler poparł pomysł zbudo-

za sobą drzwiami

W górę biły słupy ognia i kłęby

i Związku Radzieckiego stawały na

Wiadomo też było wszystkim, że nie

zwana przez Niemców OT, powstała

wania takiego centrum, dodatkowo

czarnego dymu, podświetlane od dołu

głowach. Wysyłano szpiegów, ana-

należy podchodzić do takich zajętych

w roku 1938. Zajmowała się przede

planując połączyć budowę owego

następnymi potwornymi wybuchami.

lizowano zdjęcia lotnicze, przeszu-

przez żołnierzy lasków, bo żołnierze

wszystkim budownictwem dużych

centrum sztabowego z własną kwa-

Ogromne wstrząsy gruntu rozkoły-

kiwano najdziksze knieje i bezludzia

bardzo tego nie lubią i można od nich

obiektów wojskowych. Miała charak-

terą główną. Wydał więc rozkaz swo-

sały wodę w zamarzniętych jeziorach

mazurskich lasów… i nic!

dostać kulkę w łeb. Żadnemu z wy-

ter organizacji paramilitarnej. Posia-

im adiutantom: majorowi Gerhardowi

Mój i Siercze. Szalejąca pod lodem

Kwatera została zbudowana

wiadów nie przyszło do głowy, że w

dała swój własny mundur i podobnie

Engelowi oraz podpułkownikowi Ru-

woda zaczęła łamać skuwający ją

przez ministra Todta w takim miej-

takim byle jakim lasku może kwatero-

jak w wojsku, stopnie dla szerego-

dolfowi Schmundtowi, by wspólnie z

lodowy pancerz. Lód pękał z przera-

scu i w taki sposób, żeby nawet pa-

wać Adolf Hitler i to właśnie najlepiej

wych, podoficerów i oficerów.

ministrem uzbrojenia i amunicji, któ-

żającym trzaskiem, a uwolniona spod

trząc się na nią, nie widzieć jej. Te-

chroniło kwaterę.

rym był słynny budowniczy pierwszej

niego woda chlustała wokół jezior, jak

ren gdzie miała powstać bynajmniej

Miejsce to miało też dużo rozma-

na świecie sieci autostrad inżynier

Pierwszy etap

chlusta z kopniętej butem, napełnio-

nie był bezludny, chociaż niezbyt

itych wad, a niektóre z nich ujawniały

Fritz Todt, znaleźli odpowiednią lo-

nej miednicy. W odległym o siedem

budowy zakoń-

kilometrów Rastenburgu wyleciały

czono 23 czerwca

z okien wszystkie szyby. Z dachów

sypały się dachówki. Ludzie tracili

1941 roku. W tym

słuch. Obudzeni w środku nocy, byli

dniu do kwatery

kompletnie zaskoczeni i kompletnie

przyjechał Adolf

bezradni. Zdawali sobie sprawę z

tego, że dzieje się coś okropnego,

Hitler. W tym też

ale nikt nie domyślał się nawet, co

dniu Hitler nadał

naprawdę się dzieje. Byliby zdziwieni,

gdyby poznali prawdę. To Adolf Hitler

kwaterze nazwę

opuszczał Prusy Wschodnie i właśnie

– Wolfsschanze

trzasnął za sobą drzwiami.

(wolfsszance).

Zaraz po wojnie z Polską, która

była tylko przygrywką do prawdzi-

Wolfsschanze po-

wej wojny Adolfa Hitlera, czyli do

winno się tłuma-

wojny ze Związkiem Radzieckim,

spodziewając się tej właśnie wojny

czyć raczej jako

jako następnej, generalicja niemiec-

Szaniec Wilka.

ka postanowiła zbudować centralny

Wilk, to był par-

punkt dowodzenia Wehrmachtem

gdzieś w pobliżu granicy z radziecką

tyjny pseudonim

Rosją. Najlepszym miejscem na taką

Główni lokatorzy kwater: pierwszy rząd, trzeci od lewej – szef głównego dowództwa We-

Adolfa Hitlera.

inwestycję wydawały się być tereny

hrmachtu (OKW) feldmarszałek Keitel, Adolf hitler, szef sztabu OKW generał Jodl i szara

Prus Wschodnich. Określono warun-

eminencja Hitlera Martin Bormann

Pod koniec lata 1940 roku ruszy-

ki jakie miałaby spełniać lokalizacja

ła budowa kwatery, oficjalnie przed-

kalizację dla tej inwestycji. Tak nota

gęsto zaludniony. Półkolem otacza-

obiektu. Musiałby on leżeć możliwie

się dopiero z chwilą pojawienia się lu-

stawiana jako budowa zakładów che-

bene. – Autostrady Todta funkcjonują

ły go bagna i jeziora, co już samo

blisko granicy, musiałby mieć dogod-

dzi. Może był to teren dobrze nadają-

micznych „Askania”. Organizacja Todt

do dziś. Są całkowicie sprawne. Nic

w sobie utrudniało swobodne podej-

ny dojazd dla kilku rodzajów komu-

cy się do maskowania, ale był on jed-

była firmą wiodącą, ale zlecała też wy-

się na nich nie kruszy i nic nie osiada

ście z każdej strony. Ważne też było

nikacji, a także musiałby zapewniać

nocześnie bardzo nieodpowiedni do

konawstwo poszczególnych fragmen-

pomimo tego, że obecne obciążenia

i to, że do granicy radzieckiej było

zamieszkania. Wieczna wilgoć idąca

tów budowy innym, szczególnie wyso-

samochodów ciężarowych wielokrot-

stąd tylko 60 kilometrów.

od bagien dawała latem powietrze

Pod koniec lata

ce specjalistycznym firmom, takim jak

nie przewyższają tamte, z trzydzie-

Lasek, wewnątrz którego zbudo-

duszne i parne, a w czasie wiosny

Weys und Freitag, Beton Bauwerke

stych lat ubiegłego wieku.

wano kwaterę nie był ani specjalnie

1940 roku ruszyła

i jesieni, przenikliwe chłody. Zima cią-

Eckermann, Siemens. Były też firmy

Na lokalizację naczelnej kwa-

duży, ani zbyt mały. Zupełnie prze-

gnęła się tu miesiącami i zdawała się

budowa kwatery

zajmujące się tylko doprowadzaniem

tery Wehrmachtu i kwatery Adolfa

ciętny, taki, jakie rosły sobie dookoła

nie mieć końca. Klimat niewątpliwie

Adolfa Hitlera,

do obiektów wentylacji i wielka firma

Hitlera wybrano położony o siedem

tysiącami. Dodatkowo przez środek

nie był uzdrowiskowy, ale to jeszcze

ogrodnicza Seitenspinner, przez cały

kilometrów w linii prostej na wschód

tego lasku przechodziła lokalna co

można było znieść. Nie można za to

oficjalnie przed-

czas trwania kwatery zajmująca się

od miasta Rastenburg, nieduży las

prawda, ale wciąż normalnie uży-

było znieść komarów. Komary wyraja-

stawiana jako

jej maskowaniem poprzez nasadza-

w okolicy leśniczówki Görlitz.

wana szosa i linia kolejowa z Kę-

ły się milionami i obsiadały wszystko.

nie prawdziwych drzew i krzewów, a

Proszę Państwa. Teraz przej-

trzyna do Węgorzewa (Angerburg).

budowa zakładów

Gryzły, jak wściekłe tygrysy. Nie było

także budowanie drzew sztucznych i

dziemy na nazwy polskie, ponieważ

Kilkaset metrów od miejsca gdzie

ich właściwie tylko w zimę, a w okresie

chemicznych

zakładaniem siatek imitujących leśną

po wojnie cały ten teren włączony

stał centralny bunkier Hitlera, na

ich największego wysypu mieszkańcy

„Askania”.

zieleń, zmienianych wraz ze zmienia-

został do Polski i wszystkie nazwy

skraju lasu zajętego przez kwaterę,

kwatery zmuszeni byli do zakładania