4

Wesołych Świąt!

14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

WigiliA

Pierwsi misjonarze, którzy pró-

bowali wprowadzić chrześcijaństwo

wśród narodów ówczesnej Europy,

natrafili na przeszkodę, zdawało się

nie do pokonania. Było nią pradawne

pogańskie święto przypadające na

Wigilia jest dniem niezwykłym. Wigilia w zasadzie

czas przesilenia zimowego, czyli na

Cudownych, białych,

dzień, kiedy to Słońce góruje w zeni-

nie jest świętem, ale w polskiej obyczajowości, ma

cie nad zwrotnikiem Koziorożca. Są

miłych, radosnych,

rangę święta. Nawet Wielkanoc, będąca w Kościele

to dni 21 i 22 grudnia, na naszej pół-

pogodnych, spokojnych,

świętem najważniejszym, przy Wigilii wydaje się być

kuli dni najkrótsze, a noc między nimi

zdrowych Świąt,

jest najdłuższą nocą w całym roku.

świętem nieco mniej ważnym. Jeszcze i to jest dziw-

U wszystkich ludów europejskich

upływających

ne, że Wigilii nie świętuje się w ciągu całego dnia, a

było to święto najważniejsze, zwane

we wspaniałej atmosferze!

co prawda różnie, ale dotyczące

tylko wieczorem, czyli w czasie od chwili pojawienia

tego samego zjawiska. Czy były to

się na niebie pierwszych gwiazd, do północy. Wtedy

rzymskie Saturnalia, czy germański

to zaczyna się we wszystkich kościołach pasterka,

Jul, czy Święto Godowe Słowian,

zawsze chodziło o obchody odra-

czyli uroczysta msza pasterska, zwana tak na pa-

dzającego się Słońca. Od tego mo-

miątkę przybycia do Betlejem okolicznych pasterzy.

mentu noce stawały się coraz krót-

U Słowian święto Godów było

pięknego Diducha z nie bylekąd, bo

Msza pasterska to jednocześnie początek już praw-

sze, i była realna nadzieja na koniec

również świętem zmarłych przod-

ze Lwowa!

uporczywej zimy. Były to święta wie-

dziwego święta, czyli Bożego Narodzenia. Wigilia

ków. Palono wtedy na cmentarzach

Siano ścielono pod obrusem na

lodniowe i bardzo radosne. Ludzie

jest więc stosunkowo krótka. Od pokazania się

wielkie ogniska, aby dusze zmarłych

wiele wieków przed przyjęciem chrze-

nie pracowali, ucztowali, odwiedzali

miały gdzie się ogrzać. Teraz pali

ścijaństwa i naprawdę nie miało ono

się, obdarowywali się prezentami.

gwiazd, czyli według polskiego zwyczaju, od

się świeczki i znicze, nie za bardzo

nic wspólnego ze stajenką betlejem-

Żadne wysiłki ambitnych księży nie

pokazania się pierwszej gwiazdki, do północy.

wiedząc, dlaczego się to robi. Praw-

ską. Było wyrazem jakiegoś magicz-

potrafiły oduczyć Europejczyków

dopodobnie jedno puste miejsce przy

nego działania, o którym już wszyscy

tego święta, aż ktoś wpadł na po-

dniem oficjalnie ogłoszona. Powie-

stole wigilijnym nie czekało kiedyś na

zapomnieli. Wmówiono nam, że to

SZymoN KAZImIERSKI

działbym, że jest oficjalnie uznana

zabłąkanego wędrowca, a przezna-

sianko jest pamiątką siana, którym

przez Kościół za dzień niepostny! Ale

czone było dla duszy jakiegoś dziad-

Matka Boska przykrywała nagiego

Początki świętowania

jednocześnie, Kościół nie nakazując,

ka, wujka czy teściowej.

Jezuska… Również Gwiazda Be-

Bożego Narodzenia

Czym więc jest Wigilia i skąd ta

zachęca do stosowania postu w Wi-

tlejemska, z jaką kiedyś kolędnicy

dziwna nazwa? – Nazwa nie jest pol-

gilię. Byłby to więc taki nieoficjalny

obchodzili domy sąsiadów, nie była

Choinka i święty Mikołaj

ska. Pochodzi z języka łacińskiego

post, który ma miejsce chyba jedynie

Wigilia ma oczywiście wiele

gwiazdą, a Nowym Słońcem, które

i oznacza czuwanie, pełnienie warty,

Polsce. Wydaje się, że Kościół nie

nowych, nieznanych Słowianom

rodziło się w czasie Święta Godów.

straż. Jest to okres, w czasie którego

może ogłosić Wigilii dniem postu, ale

elementów, jak choinka czy Święty

Swego czasu chrześcijaństwo

mamy czuwać, oczekując narodzin

chciałby, żeby wierni, tak prywatnie,

Mikołaj. Choinka, import z Niemiec,

napracowało się niemało, żeby wy-

Pana Jezusa. A że takie oczekiwa-

od siebie, w tym dniu jednak pości-

korzenić pozostałości pogaństwa, a

nie jest radosne, od wieków starano

li. Dziwne. – Nieprawdaż? Nie takie

teraz mówi się o próbach pozbycia

się je odpowiednio ubarwić, aby było

może dziwne, jeśli się na to spojrzy

się w czasie Świąt zwyczajów i za-

jeszcze radośniejsze. Z tego czuwa-

nieco szerzej. Prawo kanoniczne

chowań chrześcijańskich. Nowe, jak

nia zrobiła się najfajniejsza służba

obowiązuje na całym świecie i ono

prawie wszystko co nowe, idzie ze

ozdobny Diduch ze Lwowa

wartownicza, jaką zna świat i na

nie nakazuje postu w Wigilię. Dozwa-

Stanów Zjednoczonych.

(Wikipedia)

długo przed 24 grudnia nie można

la się jednak zachowywać regionalne

Merry Christmas (wymowa –

się wprost doczekać, kiedy zostanie

mysł, żeby podstawić pod to święto

zwyczaje związane z tym dniem. A

meri krysmas), to angielskie pozdro-

na nas nałożony ten obowiązek. W

datę Urodzenia Pańskiego i tak oto

polski zwyczaj akurat nakazuje w

wienie świąteczne. Wesołych Świąt,

pod koniec grudnia powstało świę-

powiedzielibyśmy po polsku. Merry

to Bożego Narodzenia. Mamy więc

– wesoły. Christmas – skrót od peł-

święto niby to chrześcijańskie, ale

nej wersji Christ s mass, dosłownie

Tak się powinno pisać „Mer-

pełne najrozmaitszych naleciałości

msza chrystusowa (Christ – Chry-

ry Christmas”, bo wtedy jest

pogańskich, z którymi już nikt nawet

stus, mass – msza).

Chrystus (www.livingwitha-

nie próbuje walczyć, ale raczej są

Już przed wojną, w Stanach Zjed-

goraphobia.blogspot.com)

one traktowane pobłażliwie i ze zro-

noczonych ktoś wpadł na sposób,

zumieniem starej tradycji.

Święto Godów u Słowian

Święto Godowe lub po prostu

Gody, było u Słowian świętem zwią-

zanym z Nowym Rokiem. Stary rok

umierał, a rodził się rok nowy. Rok

nazywano wtedy tak, jak teraz na-

zywa się rok po rosyjsku, czyli god.

Umierał więc stary god, a rodził się

Święto Godowe. Rodzimy Kościół Polski. Na stole przygo-

nowy god, stąd nazwa święta. Cza-

towane już dania, a koło stołu diduch (Wikipedia)

sami mówiło się o śmierci starego

Słońca i narodzinach nowego. Świę-

dzień wigilijny, czuwający co chwi-

Wigilię stosowanie postu, więc po-

to zaczynało się stypą po zmarłym

mimo tego, że gdzieś na świecie

la podchodzą do okien wypatrując

starym roku, więc niech Państwa nie

postu nie ma, to w Polsce post na-

gwiazdki, a na stole już stoi dwa-

dziwią wigilijny post i „żałobne” wigilij-

dal jest możliwy. Polska tradycja po-

naście dań, a w kącie pyszni się

ne potrawy. Zaraz potem następowało

stu w Wigilię jest zapewne starsza

udekorowana choinka, pod którą już

wesołe święto narodzin nowego roku,

niż się to komu wydaje i po prostu

niedługo Święty Mikołaj będzie ukła-

stąd ostre jedzenie i picie w dzień

wrosła już w Polaków. Do tego stop-

dał prezenty. Najbardziej niecierpliwi

Teraz tak się pisze i już nie ma Chrystusa (www.123greety.

następny. W Święta, nikt teraz nawet

nia, że kiedy 24 grudnia wypada w

wedrą się zapewne do miejsc, gdzie

com)

nie myśli o nowym roku, bo sprytnie

niedzielę, Wigilię można urządzać

ukryte oczekują dnia następnego

przestawiono nam kalendarz, żeby

w sobotę, aby post wigilijny nie ko-

baterie trunków lekkich, słodkich i

żeby zamiast Merry Christmas, pisać

obchody Nowego Roku oddzielić od

zastąpiła skutecznie początkowy,

lidował z niedzielą. Ten zwyczaj na-

damskich oraz ciężka artyleria prze-

Merry Xmas. Do tego pomysłu dora-

obchodów Bożego Narodzenia. Pa-

słowiański snop żyta, jaki pięknie

dal panuje na Kielecczyźnie. Gdyby

znaczona dla panów. Ci najdzielniej-

biano całą masę uzasadnień, miedzy

miątką po dawnych czasach została

udekorowany, stawiano wtedy przy

się dokładniej przyjrzeć dwunastu

si wartownicy mają potem pewne

innymi i taką, że jest to fajny skrót

nazwa miesiąca, STYCZEŃ, czyli

wigilijnym stole. Taki uroczysty snop

postnym potrawom wigilijnym, nie-

trudności w dotarciu po ciemku do

oszczędzający czas przy pisaniu,

zetknięcie, styk starego i nowego

utrzymywał się w Polsce najdłużej

kościoła i na pasterce stoją osowiali,

małym szokiem zapewne będzie

że wymawia się przecież prawie tak

roku. Pamiątek o czasach pogań-

na Śląsku i był ostatnim snopem

z wyraźnymi objawami „stanu wska-

wiadomość, że są to potrawy, lub

samo (czyżby?), bo „iksmes”, ba, że

skich jest wiele. Są to owe dziwne

żyta zżętego podczas żniw. Z na-

zującego na spożycie”. Nie przyłą-

elementy potraw, jakie Słowianie w

X to prawie wizerunek krzyża, na któ-

zwyczaje, dziwne zachowania i

sion tego snopa należało w przy-

czasach jeszcze pogańskich spo-

czajcie się Państwo do tych, którzy

rym wisiał Jezus Chrystus i tak dalej,

wróżby, jakie występują szczegól-

szłym sezonie rozpocząć siew.

żywali podczas stypy, czyli uczty

będą im urągać! To są zawodnicy,

i tak dalej. Tylko przy tym wszystkim

nie właśnie w czasie Wigilii. Choćby

W tradycji Słowian wschod-

pogrzebowej!

którzy może wykazali się pewnym

zginął gdzieś sam Jezus Chrystus,

mówiące ludzkim głosem zwierzęta,

nich taki snop zboża nosił nazwę

Żeby zrozumieć sens takiego

brakiem roztropności, ale na pewno

zastąpiony sprytnie przez znaczek X.

zakaz szycia i przędzenia, „szczęśli-

Diduch (dziad, dziadek) i symboli-

kuriozum, należy się cofnąć do cza-

nie popełnili żadnego grzechu.

Jeśli nie jest to celowe elimino-

we” łuski z wigilijnego karpia i myśli-

zował opiekę dobrych duchów nad

sów już nie tylko Mieszka, ale wręcz

Wigilia nie jest dniem postu! To,

wanie wspomnień o Chrystusie w

wi, którzy w Wigilię MUSZĄ iść na

miejscem, w którym stał. Udało mi

do czasów Piasta Kołodzieja i jego

że w Polsce jest za taki dzień uzna-

dniu święta jego własnych urodzin, to

polowanie!

się znaleźć w Internecie fotografię

ukochanej Rzepichy.

wana wcale nie znaczy, że jest takim