16

Przegląd wydarzeń

14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kolejny dwór

popada w ruinę

Nienajlepsza i kiedyś droga T0217 Winnica - Murowane Kuryłowce jest

doszczętnie rozbita. Od niej odbijamy w lewo w Kotużanach i wzdłuż rzeki

Ladowej czekają nas jeszcze trzy kilometry „drogi przez mękę”. Trzy kilome-

try okropnych wybojów i jesteśmy w Wyszczeolczedajowie. Tak nazywa się

miejscowość do której jedziemy. Wjeżdżamy w typową postsowiecką osadę:

zabita deskami wiejska biblioteka, ledwie trzymający się drewniany mostek,

masy śmiecia po brzegach rzeczki, jakieś przemysłowe ruiny na obrzeżach

wioski i… całkowite odludzie.

Niech radość i pokój

Świąt Bożego Narodzenia

towarzyszy wszystkim przez cały Nowy Rok!

Życzymy aby był to rok

szczęśliwy w osobiste doznania,

spełnił zamierzenia i dążenia zawodowe

i społeczne oraz by przyniósł

wiele satysfakcji z własnych dokonań.

Dworek cukrownika Kogana

DmyTRo ANToNIUK

tekst i zdjćia

Sufit w mniejszej sali

Gdzie niegdzie pod płotami zgię-

te babcie i od czasu do czasu drogę

Może by znaleźć jakichś sponsorów

przebiegnie pies lub kura. Obecnie

gan, gdzieś w 1917 roku schował

na ten dworek?”.

nie do uwierzenia, że kiedyś była to

się w okolicy dworku, ale jacyś

Ta wizyta odbyła się wiosną

ludna wioska, gdzie funkcjonowała

bandyci czy miejscowi chłopi wy-

2010 roku. Od tej pory nic się nie

cukrownia. Wioska była ludna, biega-

śledzili go i zabili”. Przed rewolucją

zmieniło (oprócz tego, że w dekoro-

ły dzieci, dźwięczał śmiech i muzyka.

w miejscowej cukrowni pracował

wanym suficie jednej z sal od wilgoci

Lecz w porównaniu z innymi podol-

brat znanego na naszych terenach

pojawiła się jeszcze jedna dziura) –

skimi wioskami Wyszczeolczdajów

rewolucjonisty Petra Zaporożca –

dawny dworek-przedszkole nadal

jeszcze nieźle się trzyma. Mieszka

Paweł. Zmarł w winnickim więzie-

stoi pusty, a nawet jakieś dziecięce

tu wciąż około dwóch tysięcy osób,

niu. Przypuszczalnie był on jednym

rysunki nadal wiszą na aniołkach-

jest szkoła i przedszkole. To ostatnie

z organizatorów napadu na właści-

puttach i herbach przedrewolucyjne-

mieściło się do niedawna właśnie w

ciela majątku – „znienawidzonego

go właściciela. Z powodu kryzysu i z

skromnym z zewnątrz i wspaniałym

burżuja”.

winy bezdroży, nie tylko inwestorów,

wewnątrz dawnym dworku, stojącym

Po drugiej stronie rzeczki, na

ale nawet turystów w Wyszczeol-

nad Ladową, na wprost cukrowni.

wprost dworku, widnieją ruiny cu-

czedajowie nie ma. A perełka archi-

„Wszystko to kiedyś należało do

krowni Kogana. Budynek biurowy

tektury powoli umiera nie odkrywszy

Kogana – Żyda-cukrownika – opo-

przypomina zamek dzięki neogo-

ludziom swego prawdziwego pięk-

wiada, pokazując dawny przepych

tyckiemu stylowi. Drzwi niestety

na…

wnętrz dyrektor przedszkola Halina

zabite, zawalone śmieciami – nie

Strażniczka majątku – pani Halina Kusznir

PS

Kusznir. – Wątpię, abyście znaleźli

udaje się wejść do środka. „Jesz-

Po raz kolejny po rozmowie te-

coś podobnego w naszych okoli-

cze w latach 90 cukrownię sprze-

na liście zabytków rejonu z okresu

i nie mogą tu przebywać dzieci.

lefonicznej z wójtem dowiedziałem

cach”. Mogę potwierdzić te słowa

dano – wyjaśnia, dołączywszy się

sowieckiego zaznaczono, że jest to

Przedszkole zamknęliśmy i od tego

się, że dworek gotowi są oddać w

- nie tylko w okolicy, ale i na całej

do nas, wójt Tatiana Kwiatkowska.

obiekt z drugiej połowy XIX wieku.

czasu budynek stoi pusty”.

dzierżawę – należy on do mająt-

Ukrainie na palcach jednej ręki moż-

– Kto ją wykupił, do dziś nie mo-

Przechodzimy przez dwie duże

Przechodzimy przez sąsiednie

ku wsi – aby tylko zainteresowani

na policzyć na tyle dobrze zachowa-

żemy wyjaśnić kto. Właściciele we

sale. Ściany i stropy udekorowane

sale. Pokoje są mniejsze, ale każ-

ludzie zrobili przynajmniej remont

ną zabudowę dworku, który według

wsi nie bywają. Wewnątrz wszystko

są sztukaterią i freskami o tematyce

dy jest udekorowany w innym sty-

konserwacyjny, zabezpieczyli sale

danych winnickiego Muzeum Kra-

zdemontowali, wycięli i wywieźli –

pastoralnej. W jednym miejscu tynk

lu. Mamy tu modern, eklektykę, a

od całkowitej rujnacji. Dla chętnych

joznawczego, został zbudowany

niczego nie zostało.

odpadł i widać ślady pożaru. „Pew-

nawet tematykę ukraińską. Jednak

podaję numer telefonu do rady wiej-

przez Polaków, a później kupiony

Co do budynku przedszkola,

nego dnia zobaczyłam, że spod

największe wrażenie robi komnata

skiej: +38 04356 39371. Mogłaby tu

przez Kogana. Wnętrza nadają się

czyli dawnego dworu, odwiedził nas

podłogi wydobywa się dym, a póź-

z mauretańsko-judaistycznymi zdo-

być sezonowa, np. letnia siedziba

do kręcenia filmów historycznych.

kierownik wojewódzkiego wydziału

niej usłyszałam trzask na poddaszu

bieniami.

organizacji młodzieżowej, ekspe-

„Przyjeżdżali do nas urzędnicy z

kultury, obejrzał go. Prosiłam, żeby

– wyjaśnia pani Halina. – Wezwałam

„Ten kredensik pochodzi jesz-

dycji archeologicznej (w okolicy są

rejonowego wydziału kultury – kon-

wzięli do siebie na ewidencję, odno-

straż, ale zanim przyjechała, same

cze z czasów Kogana – kontynuuje

skińskie osady i pozostałości kultury

tynuuje pani Halina. – Mówili, że to

wili, może zrobili dom starców. Ale

wylazłyśmy na strych i ugasiłyśmy

moja przewodniczka, pokazując

trypilskiej) czy plenerów artystycz-

imitacja starożytności. Nie wierzyli,

odmówił, bo stwierdził, że to wszyst-

pożar. Strażacy powiedzieli, że po-

część starych mebli udekorowa-

nych.

że coś tak pięknego mogło prze-

ko będzie kosztowało parę milionów

mieszczenia są w stanie awaryjnym

nych delikatną rzeźbą. – Sam Ko-

Ratujmy zabytki razem!

trwać do naszych dni. Ale nawet

hrywien, a takich pieniędzy nie ma.