24

kurier kulturalny

14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

europa po serbsku

W tym kraju, gdzie jeszcze przed kilku laty trwała wojna, wszyscy chcą

członkostwa w UE, ale obawiają się utraty majątków i niezależności.

Jak mieszka się zwykłym ludziom w tym państwie, z jakimi problemami

się borykają i jak pogodzić miłość do Rosji z pragnieniem wejścia do

Unii badała dziennikarka Kuriera, odwiedzając Bałkany.

To właśnie tej nocy,

gdy wiatr zimnym śniegiem dmucha,

w serca złamane i smutne

cicha wstępuje otucha.

To właśnie tego wieczoru,

od bardzo wielu już wieków,

pod dachem tkliwej kolędy

Bóg się rodzi w człowieku.

Radosnych i pogodnych

W zatoce Karaburma, niedaleko Belgradu

Świąt Bożego Narodzenia

oraz szczęśliwego Nowego Roku!

Większość młodych Serbów, któ-

Nie są wymagający w jedzeniu,

SABINA RÓŻYCKA

rzy byli za granicą, chce za wszelką

chociaż posiedzieć, pogawędzić i po-

tekst i zdjęcia

cenę tam pozostać. Dlatego są za

szumieć z przyjaciółmi bardzo lubią.

kilo wołowiny – 6,2 euro, wieprzo-

w wysokości 50 euro miesięcznie.

wstąpieniem Serbii do UE. Dla mło-

W każdej chacie chętni gości częstują

…Do kraju wjeżdżam z Węgier

wina 5,76 euro, drób – 3,5-4 euro.

Ale gdy ma nawet małą działkę, to

dzieży to perspektywa. Starsi do Eu-

kilkoma potrawami z fasoli, kaczama-

tzw. korytarzem drogowym nr 10, któ-

Jarzyny lepiej kupować na rynkach,

pomocy mu nie przyznają.

ropy się nie garną. Dlatego rolnicy z

kiem – kaszą kukurydzianą z masłem,

ry łączy północno- i centralno euro-

bo tu wszystko jest świeże i tańsze.

Przy urodzeniu dziecka matka

miejscowości Karaburma, w okolicy

śmietaną i posypaną serem, oraz po-

pejskie państwa z południowymi są-

Kilo jabłek kosztuje 0,4-0,8 euro,

otrzymuje zapomogę 700 euro. Pie-

Belgradu, którzy zajmują się hodow-

parą – pokruszonym w ciepłe mleko

siadami. Drogą tą można dotrzeć do

winogron – 0,8-1,1 euro, papryka –

niądze te dzielą na równe części

lą sałaty, mówią, że nie chcą, aby

chlebem. I nieodmiennie proponują

Grecji, Turcji i dalej – do państw azja-

0,3-0,6 euro, cebula – 0,2-0,3 euro,

i wypłacają kobiecie w ciągu roku.

zabierano im ziemię, zmuszano nisz-

aromatyczną kawę. Największe przy-

tyckich. Co dnia pędzi tędy tysiące

ziemniaki 0,25-0,4 euro. Oprócz tego

Ale w tym zakresie w Serbii jest jedna

czyć sadzonki, wyrżnąć kozy, woły

jęcia są podczas tzn. „sławy” – dnia

aut. Trudno uwierzyć, że przed kilku

na targu można dostać lokalną wód-

bardzo ciekawa rzecz – w 5-6 mie-

i owce, a nawet zaznaczyć drzewa.

patrona domu, rodziny, firmy, instytucji

laty wybuchały tu bomby. To gorzka

kę (!) pędzoną z jabłek, śliwek, wino-

siącu ciąży kobieta otrzymuje 200

Chociaż ludzie, którzy mają dużo zie-

czy szkoły. Wtedy Serbowie w cerkwi

prawda i dlatego do obcych Serbowie

gron, pigwy czy moreli – rakiję. Litr

euro na pieluszki i ubranka dla przy-

mi, cieszą się, że otrzymają dopłaty

święcą tradycyjne kołacze, a w domu

odnoszą się z rezerwą. Dokładnie

tego trunku – od 2 do 4 euro. Po tru-

szłego dziecka. Szczodrość niektó-

rolne. Ale takich osób w Serbii nie

organizują wspaniałe przyjęcia. Jeżeli

przeglądają samochody, szczególnie

nek w długich kolejkach ustawiają się

rych lokalnych urzędników poraża: w

tak wiele. Większość ciężko pracuje

trafiliście do Serbów na „sławę” – to

na chorwackich numerach. Do dziś

turyści i każdy, kto odwiedził Serbię,

miejscowości Jagodina na południu

na niewielkich poletkach. Głównie

przygotujcie się na kilka dni gościny.

pozostały ostrożność i strach.

wiezie do domu rakiję lub piołunową

Serbii, przy zawarciu małżeństwa w

hodują tu kukurydzę, różne gatunki

„Średnia pensja wynosi 30-35

Ukraińców tu znają, bo wielu z

nalewkę – „pilinkowec”.

wieku 28-38 lat z lokalnego budżetu

papryki, fasoli, pomidorów, ogórków,

tys. dynarów, coś około 300 euro. Ale

nich mieszka w autonomicznym kraju

Opłaty komunalne wynoszą oko-

wypłacane jest 3 tys. euro, a przy

kapusty, sałaty, czosnek i cebulę. W

wypłaty zależą od regionu: w Belgra-

Wojewodzinie, ale większą sympatię

ło połowy dochodu – 150 euro. Kto

narodzinach dziecka rodzina dostaje

sadach rosną jabłka, gruszki, śliw-

dzie, jak to w stolicy, zarabiają wię-

czują do Rosjan, których tu nazywają

nie ma własnego domu musi dobrze

jeszcze kilka tysięcy euro. Wrażenie

ki, pigwa, morele, brzoskwinie. W

cej, a im dalej od stolicy – tym mniej

„braćmi”. Po kontroli korytarzem nr

zaciągać pasa. Według studentki

sprawia jeszcze jedna cecha Serbów

każdym obejściu traktor, czasem

– mówi Milica Markowicz z Palicza.

10, przypominającym lepsze drogi na

Marii Wranicz z Belgradu, cena wy-

– nieograniczona, wprost fantastycz-

dwa i inne maszyny rolnicze. A i w

– Często rodziny mają krewnych na

Ukrainie, jedziemy dalej. Serbowie

najętego jednopokojowego umeblo-

na miłość ojców do swych synów

miastach do techniki Serbowie mają

wsi, którzy pomagają produktami. Na

mówią, że tą ważną arterię, łączącą

wanego lokalu w stolicy to wydatek

i córeczek. W parkach, teatrach

stosunek poważny – mieszkania mają

wyżywienie tracimy 150-200 euro na

Europę z Azją, odnowiono tylko czę-

rzędu 150-200 euro miesięcznie. I to

lalek, sklepach, po drodze do przed-

„nafaszerowane” różną techniką i czę-

miesiąc. Litr mleka w supermarkecie

ściowo. Całkowicie wyremontować

bez opłat komunalnych. Na prowincji

szkoli częściej można spotkać ojców

sto ją wymieniają. Jest to punkt ho-

kosztuje do 1 euro, niewielka bułecz-

drogę na razie jest nierealnym.

cena wynajętego mieszkania jest o

niż matki. Warto byłoby te tradycje

noru mężczyzn, żeby swojej rodzi-

ka – 80 centów, 600-800 gramowy

„Pomogła by nam w tym i Europa –

około 30% niższa. Osoby niepracu-

przejąć i na Ukrainie.

nie zapewnić najnowszą generację

bochenek chleba – 30 centów, litr

mówi Zoran Markowicz, przedsiębior-

jące mogą liczyć na pomoc socjalną

Ale, gdy dziecko przekroczy próg

sprzętu, nawet za cenę zadłużenia.

oleju słonecznikowego – 1,4 euro,

ca z niewielkiego uzdrowiska opodal

szkoły, to odpowiedzialność za nie

Nowego Sadu, zapraszając nas do

ponoszą oboje rodzice. Do pierw-

swej „kuczi” – własnego domu. – My

szej klasy państwowych bezpłatnych

Serbowie otoczeni jesteśmy Europą,

szkół maleństwa idą w wieku 7 lat, a

dlatego nie mamy się gdzie podziać i

kończą szkołę w wieku lat 15. Ucznio-

musimy tam być. Ale Europa wyma-

wie masowo uprawiają sporty w róż-

ga od nas uznania politycznej i tery-

nych sekcjach, działają w kółkach

torialnej niepodległości Kosowa. Ale

artystycznych, plastycznych i innych

to przecież nasze odwieczne ziemie”.

zajęciach pozaszkolnych. Następnie

Mężczyzna ma niewielką firmę trans-

idą do szkół zawodowych, artystycz-

potową. 40-letni Zoran i jego 35-letnia

nych, pedagogicznych lub 4-letnich

żona Milica objeździli całą Europę,

gimnazjów. Tam przygotowują się do

zarabiając na własną firmę w różnych

matury i na studia wyższe.

krajach. Serbowie mają prawo wol-

Władz państwowych, jak wszę-

nego podróżowania po tzn. „białym

dzie, Serbowie nie lubią. Dużo mówi

Schengen”. Jednak ze znalezieniem

się o korupcji i bezczynności urzęd-

dobrej pracy w Holandii, Belgii czy

ników, którzy funkcjonowali przy po-

Niemczech są trudności. Tam po-

przedniej władzy. Obecnie Serbowie

dobnie, jak i pracownikom z Ukrainy,

wiążą swoje nadzieje z byłym rady-

płacą mniej. Z zagranicy Serbowie

kałem, a obecnie nacjonalistą i pre-

przekazują pieniądze rodzinom i bli-

zydentem państwa Tomisławem Ni-

skim. Część wraca do domu i otwiera

koliczem. Z jednej strony Serbowie

swój biznes, lub chętnie idzie na pań-

spoglądają na Europę, ale wsłuchują

stwową posadę, bo tam jest stabilna

się też w to co mówi Moskwa.

pensja – 200-300 euro.

Takiego rodzaju ślady wojny można odnaleźć w centrum stolicy Serbii