25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172)

komu, komu

tak się bawi lwowska młodzież,

czyli Andrzejki 2012

konika… z sera

Od początków swojej działalności, młodzież Lwowskiego Klubu Stypen-

W górskich wioskach Huculszczyzny, Bukowiny

dystów SEMPER POLONIA, przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP

i Zakarpacia rozpoczął się sezon masowej produkcji

we Lwowie, organizuje wieczór wróżb, zabaw i tańców czyli... Andrzejki,

koników z sera. Z różnych regionów Ukrainy i z

zagranicy do artystek Karpat spływają zamówienia na  które odbywają się niezmiennie w „magicznym” klubie „Picasso”.

produkcję upominkowych dużych i małych koników,

kur, łabędzi, jeleni, baranków. Nowością są figurki ludzi

wykonane też ze sera, które cieszą się powodzeniem

jako prezenty urodzinowe, imieninowe, weselne, na

chrzty inne okazje.

Im bardziej słona, tym twardsze bę-

SABINA RÓŻYCKA tekst

dzie dzieło po ostygnięciu. Dobrze

www.hutsul.museum

wymoczoną figurkę można jeść na-

zdjęcie

wet po pięciu latach.

Wasyłyna, wyjąwszy konika ze

Wrze i bulgoce woda, niby stara-

słonej wody, z innego kawałka go-

jąc się wypchnąć grudkę sera, pływa-

rącego sera „wyciąga” długą nitkę, z

jącego w dużym garnku. Wasylyna

której powstaje uzda, lejce i przymo-

Szatruk z Kosowa z wprawą wyciąga

cowuje jeźdźca. Tak już „osiodłane-

roztopione kawałeczki sera – kilka

go” konia znów opuszcza do słonej

ruchów i jej ręce wyczarowują białe-

wody. Ha Huculszczyźnie jest trady-

go karpackiego jelenia z ogromnymi

cja, że wszystkie figurki, czy to konik

rogami. Obok stoi naczynie z zim-

z jeźdźcem, owieczka, jeleń, kurka,

ną osoloną wodą, w które artystka

Wszyscy się bawią wyśmienicie

ptaszek czy kogucik – koniecznie

opuszcza gotową figurkę – i dzieło

muszą być oplecione serową nicią.

gotowe.

osób. Dlatego Andrzejki stały się już

czyć przy ulubionej polskiej i zagra-

Artystki z Karpat mają pełne ręce ro-

„Produkcję figurek z sera za-

EUGENIUSZ SAŁO tekst

trochę symbolicznym świętem dla

nicznej muzyce.

boty, bo kołaczami z sera dekorują

początkowali górale, wypasający

oLGA hoNIAK zdjęcie

każdego z nas.

W andrzejkowym wieczorze

weselne drzewka. Ich dzieła są wy-

owce na połoninach. Już od wieków

- Tegoroczne Andrzejki były ma-

wzięli udział studenci polskiego po-

W tym roku nie mogło być ina-

łym eksperymentem. Ustaliliśmy z

chodzenia ze Lwowa i okolic, zapro-

czej, bo dla lwowskiej młodzieży

zarządem Klubu, że „będzie mniej

szeni goście z Konsulatu Generalne-

ten wieczór jest planowany o wiele

gadania, a więcej działania” – powie-

go RP we Lwowie, Polskiego Radia

wcześniej. Już od września otrzy-

dział przed rozpoczęciem imprezy

Lwów, Klubu Sportowego „Pogoń

mujemy telefony z pytaniami czy w

członek zarządu Lwowskiego Klubu

Lwów”, organizacji „Biały Orzeł” oraz

tym roku odbędą się Andrzejki? To

Stypendystów SEMPER POLONIA

lwowskich szkół nr 10 і 24 z polskim

bardzo cieszy, bo nie chodzi tu o

Andrzej Leusz – postawiliśmy tym

językiem nauczania.

wróżby czy przepowiednie. Andrzej-

razem na gry i konkursy.

W dobrej atmosferze, z weso-

ki to sposób na wspólne spędzenie

Po powitaniu wszystkich zebra-

łymi prowadzącymi, słodkimi wróż-

czasu i zabawę integracyjną. Na

nych, andrzejkowe wróżki poczęsto-

bami oraz mnóstwem cudownych

takich spotkaniach rodzą się wspa-

wały gości magicznymi ciasteczka-

wrażeń zakończył się Andrzejkowy

niałe pomysły i ciekawe znajomości.

mi z wróżbą. Pomiędzy konkursami

wieczór. Następny już za rok.

Nie ma we Lwowie zbyt wielu spo-

młodzież mogła poszaleć i potań-

tkań, które mogą zebrać ponad 200

kg

kapcie z oczeretu

W przykarpackich wioskach rozpoczęto produkcję ekologicznie czystego

syłane do innych województw, gdy

– opowiada artystka – gdy gospoda-

obuwia, które wielu mieszkańcom tych terenów od dawna zastępowało kalo-

tam pobierają się Hucuł z Hucułką, a

rze odwiedzali swe trzody wysoko w

sze – chodaki z oczeretu.

zdarza się, że wysyłane są za grani-

górach, byli obdarowywani malutkimi

cę. Serowe koniki podawane są do

konikami i owieczkami – symbolami,

piwa na ucztach weselnych. Zdarza

że z ich trzodami jest wszystko w po-

wają nićmi z konopi. Teraz niestety o

SABINA RÓŻYCKA

się, że w kilka dni trzeba wykonać

rządku. Tak było dawniej. Dziś tylko na

te nici trudno, bo hodowla konopi jest

tekst i zdjęcie

od 300 do 500 (!) figurek. Wtedy do

niektórych połoninach można dostać

zakazana. Zamieniono je współcze-

snymi mocnymi białymi nićmi.

„Niegdyś „słomiaki” – bo tak na-

pracy zasiadają całe rodziny – od

taki prezent. Obecnie figurki są prze-

Na wsi w takich chodakach cho-

zywane jest tu obuwie z oczeretu, no-

małego do starego.

ważnie dziełem kobiet po wsiach”.

dzi się od października do kwietnia.

szono w każdej rodzinie, – opowiada

Ostatnio Huculi zaczęli otrzy-

Najlepiej udaje się to gospodyniom

Wykorzystują je przy pracach w domu

i pokazuje nieco masywne niezwy-

mywać dziwne zamówienia. Klienci

ze wsi Brustory w rejonie kosowskim,

– gdy trzeba do stajni, do stodoły, po

czajne kapcie Łarysa Droniuk ze wsi

proszą o figurki leśników, budow-

która dziś jest uważana za centrum

drwa. Nawet w mróz i śnieg obuwie

Wikno (Okno) na horodeńszczyźnie.

lańców, inżynierów a nawet… mili-

produkcji takich dzieł sztuki.

z oczeretu chroni stopy. Ale ostatnio

– Produkowano je dla dorosłych i dla

cjantów. Masowo takie zamówienia

Aby wykonać zabawkę z sera,

ten element stroju przykuł uwagę

dzieci, bo o skórzanych butach wielu

nadchodzą od mieszkańców Kijowa

trzeba przygotować „glag” (zakwaskę

modniś – pokazać się w takim obuwiu

mogło tylko marzyc. A lepichu (nazwa

i Wschodu Ukrainy. W taki sposób

– autorka). Najlepsza jest z żołądka

jest na topie nawet na imprezach w

lokalnego oczeretu – red.) wokół było

obchodzone są święta zawodowe

młodego świeżo zabitego cielęcia.

stolicy, na ukraińskich wieczornicach,

pod dostatkiem. Jego właściwości

– z zadowoleniem zjadają samych

Artystka zlewa mleko, soli go i stawia,

czy pokazach folk-mody. Wprawdzie

znane są od wieków. Źdźbła lepichu

siebie. Kto to wymyślił pani Wasyły-

aby się odstało. Ma to „przebrodzić”

do tańca to obuwie nie nadaje się, ale

nie łamią się nawet pod naporem

na nie może powiedzieć, zaznacza

przez trzy-cztery tygodnie. Z glagu

do chodzenia jak najbardziej.

silnego wiatru, a nawet po silnych

tylko, że według wierzeń huculskich

i świeżego mleka Wasyłyna przygo-

Kto i kiedy przywiózł do Kijowa

mrozach nie tracą sprężystości. Ro-

– Teraz pod kapcie ubiera się grube

tak robić nie można. Ale gdy to przy-

towuje ser: na 15 litrów mleka daje 30

słomiaki nikt z gospodyń nie wie.

ślina nie wciąga wilgoci, woda po niej

wełniane skarpety, ale niektórzy – po

nosi radość ludziom, a huculskim

gramów zakwaski. Przez dobę mleko

Widocznie jakiś przezorny student

ścieka i nie gromadzi się w źdźbłach.

staroświecku – wolą onuce”.

artystkom pieniądze – ulepić moż-

stoi, gęstnieje. Potem przelewa go się

wziął plecione chodaki ze sobą, aby

Z tego oczeretu od dawna robiono tu

Aby wyprodukować chodaki, ocze-

na, co dusza zapragnie. Ostatnio

przez gazę i podwiesza, aby ściekło.

nie marznąć w akademiku i pokazać

dachy i produkowano obuwie”.

ret należy ściąć, rozprostować źdźbła

lokalny folklor. Podchwycili to spe-

Oczeret jest ekologicznie czystym

pod prasą. Proste włókno splatają w

zaczęły nadchodzić zamówienia na

Dopiero wtedy ser wrzucają do wrząt-

cjaliści od mody i… wprowadzili na

produktem i nogi w nim nie pocą się,

„łyko” wplatając w nie włókna siana

serowe figurki kierowników, które

ku. Wyciągają porcjami drewnianą

rynek. Już od kilku lat mieszkańcy

nie marzną, a obuwie nie przemaka.

czy słomy. Tak czynią, aby obuwie

są prezentami z okazji jubileuszy.

łyżką i rozgniatają jak ciasto. Tworzyć

miast zamawiają chodaki, plecione

Lepich dobrze utrzymuje ciepło. La-

było cieplejsze. Następnie otrzymane

Zwykłe, tradycyjne figurki koników,

figurkę z gorącego sera nie jest takie

według ponad stuletniej tradycji. Miej-

tem ludzie chodzili boso, z nastaniem

włókna zaczynają pleść. Wyplatanie

ptaszków i owieczek kosztują od

proste – parzy dłonie, ale Hucułki

scowe gospodynie-artystki głowią się

jesieni nogi trzeba było chronić. „Obu-

zaczynają od układania „kołaczyka”

trzech hrywni. Za większą zabawkę

robią to z wprawą. Figurki tworzy się

nad tym czym upiększyć swe wyroby.

wie z oczeretu jest twarde, dlatego na

– jest to góra obuwia, która obejmuje

trzeba już zapłacić 100-300 hrywni,

bez rękawiczek – żeby mieć czucie w

Zaczęto wplatać wstążki, malować

stopy najpierw zamotywano onuce z

kostkę. Od tego zaczyna się wyplata-

a już prace na zamówienie – to wy-

rękach – jak mówi artystka. Ulepioną

wzory, wyplatać koralikami, lelitkami

płótna lnianego, przeważnie ze sta-

nie wierzchu, a zakańcza się pode-

datek 300-500 hrywni.

figurkę zanurza się w słonej wodzie.

i innymi oryginalnymi dodatkami.

rych koszul – opowiada pani Łarysa.

szwą. Aby wzmocnić całość, przeszy-