31

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172)

Według praw

List do redakcji

historia chóru

ludzkiego żywota

lutnia”

Naturalną jest ludzka ciekawość, szczególnie tego, czego nie wypowiemy

na głos – czyli co prywatne, intymne. Dotyczy to zwłaszcza życia znanych

Mija 132. lata od chwili, gdy grono osób miłują-

ludzi. Właśnie taką historię, o prywatnym życiu Łesi Ukrainki opowiedzieli

cych muzykę i pieśni skupiło się pod wodzą Sta-

nam w Teatrze Dramatycznym im. Łesi Ukrainki we Lwowie. Kierownik

nisława Cetwińskiego, byłego radcy magistratu,

wielce szanowanego obywatela miasta Lwowa

artystyczny teatru i reżyser, zasłużona artystka Ukrainy Ludmyła Kołoso-

i Romualda Makarewicza, kierownika admi-

wycz wystawiła na scenie historię miłości znanej poetki wg sztuki znanej

nistracyjnego w celu zawiązania towarzystwa

współczesnej ukraińskiej dramatopisarki Nedy Neżdannoji „A jednak Cię

śpiewaczego. Dnia 15 listopada 1880 roku po-

zdradzę…” („І все таки я тебе зраджу...”). Premiera spektaklu odbyła się

wstaje „Lwowski chór męski”, który z czasem

25 lutego 2012 r. z okazji urodzin Łesi Ukrainki.

przemienił się w chór mieszany pod nazwą

„Lwowskie Towarzystwa śpiewackie „Lutnia”.

„Niech kult pieśni kwitnie i roz-

STEFANIA ŁABAZIEWICZ

wija się, i sięga daleko do mroźne-

Ileż to czasu i pracy potrzeba do

go Sybiru, niech tłumi fale Bałtyku,

zrealizowania tej pięknej myśli, rzuco-

niech sięga tam, gdzie bieleją kości

nej niegdyś przez Wincentego Pola:

drogiej braci, poległej za wolność

Tyle szczęścia, co człek prześni.

Ojczyzny, pod niskie strzechy,

Tyle prawdy, co jest w pieśni…

niech budzi serca polskie z uśpie-

Praca tego Towarzystwa była

nia, roznieca w nich ogień miłości

pełna miłości i zapału dla kultu pieśni

do Ojczyzny” – pisano w recenzjach

polskiej. Towarzystwo „Lutnia” spo-

i artykułach prasowych po koncer-

pularyzowało utwory kompozytorów

tach chóru.

polskich Żelińskiego, Noskowskiego,

Obecny chór „Lutnia” wznowił

Galla, Niewiadomskiego i innych nie

swoją działalność w 1994 roku po

tylko w Galicji, ale i w innych dzielni-

upadku komunizmu. Śpiewamy pie-

Waleria Nowak jako Łesia Ukrainka i Wasyl Balicki jako Nestor Hambaraszwili

niedoświadczona, szczera, bezpo-

pokazani jako wykształceni, pełni eru-

MARIA CYHYŁYK tekst

średnia i trochę ironiczna. Aktorka

dycji mężczyźni. Zasłużyli na zachwyt

ANDRIJ KUBIAK zdjęcie

Waleria Nowak dodała tej postaci

Łesi, jej miłość i pragnienie bliskości.

cach Polski, jęczących pod obuchem

śni religijne, patriotyczne. Uczestni-

nieśmiałości, ukrytej za ostentacyj-

Jedynie Dramatopisarz stoi na ubo-

Tak naprawdę spektakl opowia-

hakaty i knutem rosyjskim.

czymy w różnych uroczystościach

ną arogancją. Tutaj Łesia po prostu

czu, pozostaje niezmienny przez cały

da o trzech historiach, trzech różnych

Z dumą i zadowoleniem patrzy-

z różnych okazji. W swoim reper-

stara się być kobietą mądrą. Aktorka

czas spektaklu: wszechmocny, inte-

Łesiach, trzech różnych „obiektach”,

my na przeszłość lwowskiej „Lutni”.

tuarze mamy pieśni Moniuszki,

ostra w swoich ruchach, pełna dyna-

ligentny, myślący. Możemy pokusić

które wywołują niepokojące uczucia

Wesołowskiego, Verdiego i innych

Gronu założycieli niech będzie na-

miki, niepokoju. Z Sergijem Merżyń-

się o stwierdzenie, iż tym chwytem

młodej kobiety. Scenograf Oksana

mistrzów oraz pieśni do wierszy Sło-

grodą poczucie dobrze spełnionego

skim jest szczerą, kobiecą i silną. Co

reżyser mówi nam o obecności męż-

Radkewycz stworzyła specjalną sa-

prawda, nie jest już tak emocjonalną,

czyzny w życiu Łesi Ukrainki.

kralną przestrzeń, która mówi nam

wackiego, Krasickiego, Felińskiego,

obowiązku wobec społeczeństwa,

raczej – ostrożną. Z Klemensem Kwit-

Jeśli chodzi o postacie mistyczne

o stałym fizycznym bólu pisarki. Po

Frankowskiego. Dajemy przykład

młodego pokolenia, pracujących z

ką – mądra i sarkastyczna. W rze-

(w Pierrota wcieliła się Natalia Łypko,

prawej stronie na proscenium widzi-

młodemu pokoleniu jak należy ko-

zamiłowaniem i wytrwałością w celu

czywistości poetka zawsze pozostaje

a w Arlekina – Inna Łychowyd), to

my reanimacyjną lampę, kroplówkę,

chać Ojczyznę i pielęgnować jej

krzewienia polskich pieśni, z których

silną i mądrą – po prostu w tym czy

obie aktorki odnalazły się w tych ada-

szpitalne łóżko, a naprzeciwko – jak

najdroższą nam jest i będzie: „Jesz-

tradycje, chcemy propagować kult

innym momencie jej życia przejawia

ptacjach scenicznych. Niecodzien-

dotyk do pięknego czasu trwania oraz

cze nie zginęła”.

pieśni polskiej i prosimy o pomoc.

się w niej mocniej jedna z tych cech.

nym czyni ich sposób poruszania się

afirmacji życia – fortepian i kwiaty w

W każdej z tych „Łeś” jest własny rytm

na scenie. Kostiumy na swój sposób

wazonie. Chociaż na muzycznym

bycia na scenie. Waleria Nowak zro-

utrudniają zadania wykonawcom,

instrumencie Łesia zagrać tak i nie

Anegdota z czasów

zumiała i przedstawiła logikę istnienia

ponieważ pod białą i czarną pelery-

może. Jednak szpitalne łóżko w trak-

„każdej z Łeś”, dokładnie przedstawiła

nami nie widać ich wyrazów twarzy

cie spektaklu przemienia się i w taras

amerykańskiej wojny secesyjnej

cienką koronkę skomplikowanych sta-

i mimiki, więc aktorki tworzą obrazy

nad brzegiem morza, i w huśtawkę,

nów wewnętrznych bohaterki. Ważne

swoich postaci wyłącznie przy pomo-

i łoże śmierci Sergija Merżyńskiego.

jest to, że obraz stworzony na scenie,

cy plastyki oraz intonacji. Na scenie

W głębi sceny są schody, które pro-

Generała Ulyssesa S. Gran-

ma jedną ciągłą idee: Łesia Ukrainka

znajduje się kolejny ważny symbo-

wadzą do innego, lepszego świata.

ta posądzano o alkoholizm.

jest przede wszystkim zwykłym czło-

liczny obraz – Dusza Łesi (aktorka

Spektakl nie istnieje na podsta-

Istotnie, pociągał solidnie z

wiekiem, kobietą z dość „ziemskimi”

Maria Dzwonik). Istnienie tej postaci

wie prawa codziennej rzeczywistości.

butelki, jednak w dobie walki

doświadczeniami, stymulowanymi po-

na scenie, a także w pełni uzasadnio-

Dramatopisarz pisze swoje historie

o wstrzemięźliwość, co gor-

jawieniem się w jej życiu mężczyzn.

ne: jej ciche nawijanie czerwonej nici

bezpośrednio przed publicznością. W

liwsi kongresmeni nie mogli

Ciekawym jest reżyserskie roz-

życia poetki, zaostrza dramatyczne

prologu informują nas, że jest to opo-

tego tolerować i nie zwraca-

wiązanie dotyczące bohaterów-męż-

napięcie spektaklu.

wieść o utalentowanej, ale, według

czyzn, bowiem rolę wszystkich trzech

Przedstawieni w sztuce boha-

autora, niezbyt praktycznej poetce,

jąc uwagi na wojenne zasługi

(również rolę dramatopisarza) wyko-

terowie wspólnie tworzą historię,

której przeznaczony jest tylko ból, wy-

i talenty generała, powołano

nuje młody aktor Wasyl Balicki. Jest

która niszczy „podręcznikowe” gra-

obcowanie i cierpienie. Wówczas na-

komisję śledczą by zbadać

i Nestorem – namiętnym Gruzinem w

nice pomiędzy genialną poetką oraz

stąpi przejście Duszy bohatera z tego

jego przypadek. Naturalnie

stroju ludowym. I Sergijem – delikat-

publicznością, otwiera nam we-

wyższego świata w nasz. Nieuchron-

ustalenie nie mogło być inne:

nym i czułym romantykiem. I Klionią

wnętrzny świat jej uczuć, opowiada

ność, fatum odczytujemy w grze

– Grant pije! – o czym zawia-

(Klymentijem Kwitką) – naiwnym i al-

prawdziwą historię miłości. Pomimo

postaci Pierrot – Biały Duch i Arlekin

domiono samego prezydenta.

truistycznym bohaterem. Każda z tych

tragicznego zakończenia, spektakl

– Czarny Duch, ponieważ przewidują

Abraham Lincoln po zapozna-

postaci udowadnia swą rację bytu na

zostawia wyjątkowo ciepłe i lekkie

los Łesi i służą jako „pomost” między

scenie, swoje odnalezione i pełne

uczucie. W końcu dramatyczny finał

Dramaturgiem-twórcą i Pisarką.

niu się z raportem miał ponoć

wcielenie: Nestor rozmawia z gruziń-

opowieści tylko podkreśla jej auten-

Główna bohaterka zmienia się

wypalić:

skim akcentem, a Klionię wyróżnia

tyczność, bo mimo całej konwencjo-

wraz z każdym nowym spotkaniem-

- Podzielam opinię Komisji. Należy ustalić co pije i natychmiast zamó-

„dziecięca”, niepewna i jednocześnie

nalnej formy stworzona jest „według

miłością. Łesia zachwycona Nesto-

wić to samo dla wszystkich naszych generałów.

szczera narracja. Bohaterowie zostali

praw ludzkiego żywota”.

rem Hambaraszwili jeszcze całkiem