44

Numizmatyczne święta

14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Na Boże Narodzenie...

Oczywiście, istnieją monety bożonarodzeniowe (gwiazdkowe),

jest ich znacznie więcej, niż można by przypuszczać. Mamy na

podorędziu trochę przykładów, wpierw jednak przypomnijmy

sobie, jak i kiedy w ogóle zaczęto obchodzić Boże Narodzenie.

jej twórcą był anonimowy mincerz

gdyby parasolem ochronnym dla

TADEUSZ KURLUS

zwany (zapewne zasłużył sobie na

chrześcijan, odtąd już otwarcie mo-

Musimy wrócić do czasów rzym-

taki przydomek) – Mistrzem Bożona-

gących wspominać dzień wielkich

skich, do okresu, kiedy cesarzem był

rodzeniowych Dukatów, przedstawia

wydarzeń w betlejemskiej szopce.

Lucjusz Domicjusz Aurelian (żył w

narodziny Jezusa w szopce betle-

Nie ma co ukrywać – zawdzięczali

Najserdeczniejsze życzenia:

latach 214–275; tron cesarski objął

jemskiej, a z drugiej strony – przyby-

to pogańskiemu cesarzowi Aurealia-

cudownych Świąt Bożego Narodzenia!

w r. 270). Był gorliwym czcicielem

cie Mędrców.

nowi. Dlatego też przyjęto go wów-

Rodzinnego ciepła i wielkiej radości,

najjaśniejszego obiektu na niebie,

czas nazywać „ojcem świąt Bożego

czyli Słońca, zbudował poświęconą

Narodzenia”. Wizerunek cesarza

pod choinką zaś dużo prezentów,

temu bóstwu wspaniałą świątynię,

możemy obejrzeć na dwóch mone-

a w Waszych pięknych duszach

ale odnosił się także z pewną tole-

tach wybitych w jego czasach.

wiele sentymentów.

Świąt dających radość i odpoczynek

oraz nadzieję na Nowy Rok,

żeby był jeszcze lepszy niż ten,

co właśnie mija.

rancją do wyznawców innych reli-

Oficjalnie i na stałe obchody Bo-

gii, nie prześladował ich, lecz też

żego Narodzenia 25 grudnia wpro-

w niczym nie wspierał. Z jego woli

wadził do kalendarza Konstantyn I

Rzymianie musieli okazywać Słoń-

Wielki (272–337, cesarz od r. 306),

cu Niezwyciężonemu (Sol invictus)

pierwszy cesarz rzymski, który prze-

cześć. Jego chwałę należało głosić

szedł na chrześcijaństwo i proklamo-

zawsze, zwłaszcza w czasie prze-

Z kolei prezentujemy talar z 1542

wał całkowitą swobodę wyznawania

silenia zimowego. W 274 r., kiedy

r. wybity na Boże Narodzenie w Go-

awersie widok na miasto, a na rewersie

W 1435 r. cesarz Zygmunt Luksem-

i praktykowana tej religii (zapisano

slarze na polecenie cesarza rzym-

– przybycie do stajenki Trzech Króli.

burski przyzwolił mennicy bić tak-

skiego narodu niemieckiego Karola V

Przejdźmy do współczesności.

że talary, guldeny i portugale. Z lat

(rządził w latach 1530–1556), z Ma-

Niektóre mennice biją monety bożo-

1606–1620 pochodzi reprodukowa-

donną na awersie.

ny tu hamburski potrójny talar bożo-

narodzeniowe corocznie. Takie wła-

śnie firmuje na przykład Wyspa Man,

od 1980 r. Mamy tu emisję tegorocz-

ną, 33. z kolei, wybitą w dwóch wer-

sjach, z jedną monetą pokolorowaną.

Trzyma się także tej tradycji

mennica kanadyjska. Oto tegoroczna

moneta z kolędnikami, a oprócz niej

jeszcze jedna, wybita techniką lenti-

przypadło ono na 25 grudnia, Au-

to w tzw. edykcie mediolańskim z

realian ustanowił, że odtąd właśnie

313 r., dzięki któremu w cesarstwie

tego dnia będzie zawsze obchodzo-

zapanował „błogosławiony pokój re-

ne nowe święto dedykowane naro-

ligijny”). On także ustanowił w 321 r.

dzinom bóstwa solarnego, będące-

W Hamburgu utworzono mennicę

narodzeniowy ze Świętą Rodziną w

niedzielę świętem państwowym. By

go zarazem uosobieniem wszyst-

w 834 r., dając prawo do bicia w niej

szopce betlejemskiej.

zobaczyć konterfekt cesarza, rów-

kich innych bóstw, głównie Saturna,

monet miejscowemu arcybiskupowi.

Także szwajcarska Bazylea miała

nież sięgamy po monetę.

boga rolnictwa, zasiewów i czasu,

Potem stała się własnością hrabiów

własną mennicę i to można rzec wie-

oraz Mitry, boga światłości. Urzą-

Holsztynu, którzy z kolei sprzedali ją

kową, bo pierwsze monety opuściły ją

dzony tego dnia festiwal był świętem

miastu Hamburg, mogącemu odtąd

w VII w. Z niej pochodzi złota moneta

wielkiej radości, nic bowiem ludzi

wypuszczać także własną monetę.

dwudukatowa z 1695 r. pokazująca na

bardziej nie cieszyło niż widok od-

radzającego się Słońca. Aurealian

liczył także na to, że organizowane

tego dnia ceremonie odstręczą lud

od coraz popularniejszego przecho-

dzenia na stronę chrześcijan. Ci zaś

dostrzegli w ustanowieniu nowego

święta niebywałą dla siebie okazję

niemal oficjalnego świętowania Bo-

Teraz postarajmy się odpowie-

żego Narodzenia, gdyż dotąd mogli

dzieć, kiedy pojawiły się pierwsze

to robić tylko w ukryciu, a teraz po

monety bożonarodzeniowe. Należa-

prostu należało tylko wyjść na ulice,

łoby skrupulatnie przewertować kata-

wmieszać się w tłum i dawać upust

logi aby udzielić dokładnej odpowie-

swej radości wcale nie identyfiku-

dzi. Nam wydaje się, że stało się to

jąc się z poglądami innych uczest-

u zarania czasów nowożytnych. Po-

ników festynu. A dzień 25 grudnia

służymy się tu dwoma przykładami.

był datą w sam raz, bo już znacz-

Oto moneta wybita za czasów Ferdy-

nie wcześniej przyjęto, że Chrystus

nanda I (1503–1564), kiedy jeszcze

przyszedł na świat nie jak głoszono

był tylko, między innymi, księciem

w okresie wiosennym, lecz właśnie

Karyntii (w 1556 r. mianowano go

w grudniu, 25. Słowem – rzymskie

cesarzem rzymsko-niemieckim). Po-

obchody, Saturnalia, stały się jak

wstała około 1522 r. w Klagenfurcie,