22

Wspomnienia

26 marca–15 kwietnia 2013 nr 6 (178) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Historia pewnego rodu  (część I)

dobnych powodów, dla których Fran-

Cofnijmy się jednak do poprzed-

JAroSłAW KolA

ciszek związał się z Rzeczpospolitą

niego pokolenia Lonszanów. Drugi z

Wydział Prawa Uniwersytetu Ja-

była jego aktywność wolnomularska.

bliźniaków – Bogusław – po powro-

na Kazimierza we Lwowie słusznie

Spotkać można hipotezy, iż przybył

cie do Lwowa kontynuował działal-

uchodzi za najznakomitszy ośrodek

on z misją rozwijania ruchu wolno-

ność na rzecz odzyskania niepod-

prawniczy w historii polskiego prawo-

mularskiego w tej części Europy. W

ległości, tym razem jednak już nie

znawstwa. Jak stwierdził niegdyś wy-

1744 roku wznowiono w Warszawie

w konspiracji. W roku 1848 został

bitny prawnik prof. Jan Zimmermann:

działalność loży Aux Trois Freres,

wybrany posłem okręgu leskiego

gdyby stworzyć ranking najwybitniej-

na której czele stanął właśnie Fran-

na sejm w Wiedniu i Kromieryżu.

szych polskich prawników, ze wszyst-

ciszek Longchamps. Także po prze-

Gdy z inspiracji władz austriackich

kich dziedzin, właściwie w każdej na

nosinach do Lwowa wraz z kilkoma

część duchowieństwa unickiego

podium stanęliby „lwowiacy”. Trudno

innymi cudzoziemcami francuskiego

wystąpiła do cesarza z prośbą o

nie podzielać tego poglądu, istotnie

pochodzenia stworzył lożę Des Trois

„ochronę przed polskim uciskiem”

bowiem, przed II wojną światową na

Déesses (Trzech Bogiń), która jed-

oraz z postulatem podziału Galicji

lwowskiej almae matris pracowali

nak w wyniku nacisków lokalnych

na część polską i ukraińską został w

najwybitniejsi – i to nawet w skali eu-

duchownych po kilku miesiącach za-

październiku tego roku sygnatariu-

ropejskiej – specjaliści wszystkich w

kończyła swoją działalność.

szem „Odezwy posłów galicyjskich

zasadzie gałęzi prawa. W panteonie

Drzewo genealogiczne rodu „Lon-

do kraju”, w której potępiono plany

polskiej jurysprudencji nazwiskiem,

szanów” (od pewnego momentu ro-

podziału Galicji według kryterium

które zwraca szczególną uwagę jest

dzina używała spolszczonej pisowni

narodowościowego. Doskonale ro-

niewątpliwie Longchamps de Bérier.

nazwiska) już w pierwszym pokoleniu

zumiał, że celem władz austriackich

Zapewne w większości przypad-

potomków urodzonych na ziemiach

jest zantagonizowanie ludności pol-

ków zapada ono w pamięć z uwagi

Rzeczypospolitej bujnie rozgałęzia

skiej i ukraińskiej, a tym samym osła-

na francuskojęzyczną proweniencję.

się. Z małżeństwa z Genowefą de

bienie ruchów niepodległościowych

Warto jednak pamiętać, że za tym,

Marcenier urodziło się pięć córek:

zarówno polskich jak i ukraińskich.

budzącym powszechnie problemy

Genowefa, Anna, Pelagia, Katarzy-

W okresie Wiosny Ludów w związku

z wymową, nazwiskiem kryje się hi-

na i Eleonora (matka Wincentego

z polityczną działalnością został ob-

storia znakomitego polskiego i lwow-

Pola) oraz 4 synów: Józef, Antonii,

jęty nadzorem policyjnym. Jednym

skiego rodu, którego przedstawiciele

Jan i Aleksander. Franciszek sto-

z głównych celów działalności Bo-

często odgrywali ważne role w

sunkowo późno ożenił się, dlatego

gusława było godne upamiętnienie

historii Lwowa i Polski, jako leka-

dzieci szybko straciły ojca, a w nie-

bohaterów walk o niepodległość. W

rze, żołnierze i przede wszystkim

długim czasie także matkę. Głównie

działalność na tym polu angażowa-

prawnicy.

z tych względów losy pierwszych

ła się także jego żona – Leokadia

Korzenie rodziny Longchamps

polskich Lonszanów nie są dobrze

z Deputowiczów. W 1880 roku był

de Bérier wywodzą się z Francji. W

znane. Znacznie więcej wiadomo na

członkiem komitetu organizacyjnego

jednej z prac dr Adam Redzik – naj-

temat losów kolejnego pokolenia –

lwowskich obchodów 50. rocznicy

Wincenty i bogusław longchamps de berier

lepszy zapewne dziś znawca lwow-

wnuków Franciszka.

powstania listopadowego. W dużym

skiego  środowiska  prawniczego,

Szczególnie barwnymi postacia-

stopniu przyczynił się również do po-

na którego ustaleniach w znacznej

nowie i Lwowie Bogusław wolność

wódcę – pułkownika Rodakowskiego

mi byli synowie Aleksandra, bliźniacy

wstania Komisji Lwowskiej Towarzy-

mierze opiera się niniejszy artykuł

odzyskał dopiero w wyniku ogłosze-

– wykazując się przy tym ogromną

Wincenty i Bogusław. W pamiętniku

stwa Weteranów Roku 1831. Ucho-

– pisał tak: w dziejach Polski było

nia przez cesarza amnestii w marcu

odwagą i żołnierskim kunsztem.

Bogusława Karola Longchamps de

dził także Bogusław za znakomitego

wiele rodów, których reprezentanci,

1848 roku. Po odzyskaniu wolności

Szarżę polskiego kawalerzysty do-

Bérier „Ochrzczony na szablach po-

lekarza i przede wszystkim wielkiego

mimo iż nie mieli polskich korzeni,

pracował w Tarnopolu i Przemyślu.

strzegł sam arcyksiążę Albrecht

wstańczych... Wspomnienia (1884-

społecznika. Olbrzymi szacunek lwo-

na stałe wiązali się z nową ojczy-

Cały czas pozostawał jednak pod

Fryderyk Habsburg dowodzący woj-

1918)”, znaleźć możemy zabawną in-

wian zaskarbił sobie niezwykłą po-

zną, ubogacali ją swą twórczością,

nadzorem policji austriackiej. W wal-

skami austriackimi, który później za-

formację, na temat braci. Otóż Bogu-

stawą w okresie epidemii cholery. W

działalnością naukową i kulturalną,

kę pro patriae zaangażowana była

przyjaźnił się z dzielnym Lonszanem

sław i Wincenty byli ponoć do siebie

zachowanych relacjach jawi się jako

a często także poświęcali jej życie.

także żona Wincentego, Wiktoria Pol

i odtąd stał się jego protektorem. W

podobni do tego stopnia, że matka

iście Camusowska postać odważne-

Nazwiska takie, jak: Balzer, Zoll, Till,

(siostra Wincentego Pola). Walczący

uznaniu wojennych zasług uzyskał

by odróżnić synów musiała ubierać

go lekarza, niestrudzenie niosącego

Estreicher, Hirschberg, Pol, Fierich,

o niepodległość rodacy zawsze znaj-

awans na porucznika, Order Żelaznej

ich w różne stroje! Niestety również

pomoc potrzebującym. Bogusław

Baudouin de Courtenay, Waldorff,

dowali schronienie w domu państwa

Korony oraz podniesienie do godno-

oni szybko zostali osieroceni przez

zmarł w 1889 roku, a pochowany

Muller, Voise, Grottger, Hauser, Gro-

Longchamps, zaś podczas powsta-

ści szlacheckiej. Niestety niebawem

ojca – w momencie przedwczesnej

został wśród tych, którym przez całe

er, Weigl, Smolka, Liske, Kleeberg

nia styczniowego wytwarzano tam

jego kariera w armii austriackiej za-

śmierci 44-letniego Aleksandra mieli

życie służył – spoczął wśród towa-

etc., nie wymagają komentarza.

amunicję i lekarstwa. Z ich małżeń-

łamała się, z powodu „przymusowej

zaledwie dwa lata. W wychowaniu

rzyszy walk o niepodległość w kwa-

Wśród nich ważne miejsce zajmuje

stwa na świat przyszło czworo dzie-

emigracji”, jako konsekwencji pobi-

pomogła rodzina matki Eleonory z

terze powstańców listopadowych na

Longchamps de Bérier.

ci: Kazimiera, Bogusław, Wincenty

cia syna wpływowego austriackie-

Rudnickich. Adam Redzik podkre-

cmentarzu Łyczakowskim.

śla, iż wydaje się, że wychowywała

Pierwszym polskim przedstawi-

i Zygmunt, którzy w młodzieńczych

go arystokraty. Dotarł do Hiszpanii

Z małżeństwa Bogusława i Leoka-

je w duchu religijności i umiłowania

cielem rodu był najprawdopodobniej

latach dali się ponoć poznać jako

gdzie poznał swoją żonę Ludwikę

dii narodziły się trzy córki i dwaj syno-

polskości. Potwierdzeniem zdają

urodzony w 1710 roku Franciszek,

nadzwyczajni figlarze, a o ich doko-

Hermens. Zamieszkali w Berlinie,

wie, których historia jest szczególnie

który służył w gwardii królewskiej Au-

naniach można było nieraz usłyszeć

a Zygmunt zaciągnął się do armii

się być ich późniejsze losy. Obaj

interesująca–Franciszek(1840-1914)

gusta III Sasa. Około roku 1745 osiadł

na lwowskiej ulicy. Jednocześnie nie

pruskiej, w której dosłużył się gene-

przerwali studia na Uniwersytecie

i Bronisław (ur. 1851-1914). To wła-

we Lwowie, gdzie kilkanaście lat

zdradzali talentów naukowych, lecz

ralskich szlifów. W 1889 roku urodził

Wiedeńskim by walczyć w powstaniu

śnie od nich rozpoczynają się dwie

później poślubił córkę innego lwow-

od najmłodszych lat wykazywali za-

im się syn Maksymilian, który także

listopadowym. Walczyli pod Iłżą, Za-

główne linie drzewa genealogicz-

skiego mieszczanina o francuskich

miłowanie do wojska. I rzeczywiście,

wiązał karierę z wojskiem – niestety

wichostem, Przytykiem i Janowcem.

nego rodu Longchamps de Bérier.

korzeniach Genowefę de Marcenier.

wszyscy trzej walczyli w powstaniu

zginął w czasie I wojny światowej

Po klęsce powstania kontynuowali

Franciszek, podobnie jak wspomnia-

Franciszek szybko zyskał status po-

1863 roku. Po upadku powstania Bo-

podczas walk na ziemiach polskich.

studia tym razem Pradze.

ni wcześniej kuzynowie brał udział w

ważanego obywatela. Jak podaje A.

gusław zrezygnował z wojska. Zmarł

Przypomnieć trzeba, że Zygmunt

Bogusław  został  doktorem

walkach powstania styczniowego –

Redzik, pełnił wiele funkcji w radzie

jako kawaler w 1897 roku. Natomiast

i Maksymilian byli prawdopodobnie

medycyny zaś Wincenty jednym z

przerwał studia prawnicze i z oddzia-

miejskiej, a przez kilka lat sprawował

zarówno Wincenty jak i Zygmunt

jedynymi przedstawicielami rodziny

pierwszych w rodzie prawników. Od

łem dublańczyków przedostał się na

urząd prezydenta (m.in. w 1777 r.). W

kontynuowali  wojskową  karierę.

Longchamps de Bérier, którzy „zde-

roku 1843 był radcą prawnym słyn-

Lubelszczyznę. Ożenił się z Wandą

1780 r. gościł on w swojej posiadłości

Starszy z braci – Wincenty został rot-

polonizowali się”, o co zresztą rodzi-

nego polskiego rodu Sanguszków w

z Dybowskich – kobietą niezwykłej

pod Lwowem (zwanej „Lonszanów-

mistrzem, zaś Zygmunt generałem.

na miała duży żal. Przekonał się o

Gumniskach koło Tarnowa. Nie prze-

urody, działaczką niepodległościo-

ką”) cesarza Józefa II. Na pamiątkę

Rozwój wojskowej kariery zawdzię-

tym m.in. podczas ostatniej wizyty

rwał działalności niepodległościowej.

wą, współzałożycielką stowarzysze-

tego wydarzenia postawił w pobli-

czał on oczywiście umiejętnościom,

we Lwowie w 1898 r. w związku z

Jak ustalił Bolesław Łopuszański

nia im. Klaudyny Potockiej. Dalsze

skim lasku pomnik bogini Minerwy,

ale i szczęściu. Podczas wojny prze-

pogrzebem matki. Okazało się, że

m.in. ze względu na działalność Win-

jego losy związane są z inicjatywami

a lasek ten zaczęto nazywać Kaiser-

ciwko wojskom pruskim i włoskim

Wiktoria przyznała mu w testamen-

centego dobra Sanguszków stały się

wyrosłymi na gruncie wielkich odkryć

waldem. Wśród miejsc związanych z

obaj bracia służyli pod dowództwem

cie jedynie zbiór dzieł Wincentego

ważnym punktem organizacyjnym

Ignacego Łukasiewicza – zaangażo-

Pola. Jak pisze Adam Redzik: prze-

Longchampsami, poza wymieniony-

wybitnego generała wojsk austrowę-

niepodległościowych konspiratorów.

wał się w rozwój polskiego przemysłu

kazał je młodemu wówczas kuzyno-

mi miejscami należy wymienić także

gierskich, lwowianina Maksymiliana

Niestety 24 lutego 1846 roku został

naftowego. W tym kierunku podążyli

wi Bronisławowi Karolowi z bardzo

kamienicę nr 14 na lwowskim rynku

Ritter von Rodakowskiego. Podczas

aresztowany w związku z wybuchem

także dwaj jego starsi synowie: Jan

osobistą dedykacją: Ucz się z tych

nazywaną Wenecką, która obok Lon-

najważniejszej bitwy całej kampanii,

powstania krakowskiego. Zapewne

(1872-1933) i Mieczysław (1876-

książek kochać ojczyznę i walcz za

szanówki była siedzibą rodu. Jako

która rozegrała się 24 czerwca 1866

głównym powodem była współpraca

1939). Mieczysław był jednym z

nią do ostatniego tchu. Twój stryj

ciekawostkę  warto  przypomnieć

roku pod Custozzą, Zygmunt w bra-

z dyktatorem powstania Janem Jó-

założycieli Towarzystwa dla Opieki

Zygmunt v. Longchamps.

okoliczność, że jednym z prawdopo-

wurowej akcji uratował swojego do-

zefem Tyssowskim. Więziony w Tar-

i Rozwoju Przemysłu i Górnictwa