23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 26 marca–15 kwietnia 2013 nr 6 (178)

Naftowego w Galicji (od roku 1881

a w 1905 został kierownikiem kopal-

cił do adwokatury, prowadząc od

skowy. Z małżeństwa Bronisława

kła. Już w czasie nauki w gimna-

Krajowego Towarzystwa Naftowe-

ni w Towarzystwie Naftowym Gali-

roku 1920 słynną kancelarię przy

z Heleną Rieger urodziło się troje

zjum angażował się w działalność

go). Jan, zanim podjął się konty-

cja w Borysławiu. Później prowadził

ul. Kopernika 20. Gdy wybuchła II

dzieci: Roman (1883-1941), Andrzej

niepodległościową uczestnicząc w

nuacji dzieła ojca, studiował prawo

w Drohobyczu własny interes zwią-

wojna światowa Bogusław Karol

(1886-1963) i Jadwiga (1895-1964).

konspiracyjnej organizacji Związku

na lwowskim uniwersytecie. Studia

zany z gorączką „brunatnego złota”.

przedostał się w listopadzie 1939

Jadwiga Lonszanówna związa-

Młodzieży Polskiej „Zet”. W czasie

przerwał w 1892 roku by pracować

Najmłodszym synem Franciszka był

roku na Węgry i dalej do Francji,

ła swe życie ze sztuką i została

studiów prawniczych działał w Taj-

przy odwiertach w Rypnem, gdzie

wielokrotnie już przywoływany Bo-

gdzie pracował w Ministerstwie

malarką, natomiast obaj synowie

nym Kole Samokształcenia. Brał

pierwsze szyby budował jego ojciec.

gusław Karol, którego wspomnienia

Informacji w rządzie Władysława

zostali prawnikami. W pierwszych

udział w walkach o niepodległość

W roku 1901 wyjechał do Belgii by

pozostają jednym z podstawowych

Sikorskiego. Gdy Francja została

dekadach XX wieku nazwisko

m.in. w Armii Ochotniczej dowodzo-

tam szukać ropy i węgla. Od roku

źródeł wiedzy na temat historii rodu.

pokonana zaangażował się w dzia-

Longchamps de Bérier bardzo wiele

nej przez gen. Józefa Hallera. Po

1903 kierował kopalniami w Polesti,

Jego historia jest doprawdy niezwy-

łalność tamtejszego ruchu oporu.

znaczyło w polskiej nauce prawa.

restytucji państwa polskiego powró-

W 1944 roku został aresztowany

Niewątpliwie największą sławę

przez Gestapo i osadzony w wię-

zyskał Roman. Dorobek naukowy

zieniu w Lyonie, gdzie pozostał do

tego wybitnego cywilisty, do dziś

3 września tego roku, a więc do wy-

budzi podziw a opus magnum jego

zwolenia miasta przez aliantów. Po

naukowej działalności, jakim był

II wojnie światowej na zaproszenie

Kodeks Zobowiązań do dziś ucho-

prof. Stefana Dąbrowskiego, rektora

dzi za największe osiągnięcie pol-

Uniwersytetu Poznańskiego osiadł

skiej nauki prawa. Cenionymi praw-

w Poznaniu jako sekretarz gene-

nikami byli także jego brat Andrzej,

ralny i asystent w Katedrze Prawa

sędzia Naczelnego Trybunału Ad-

Administracyjnego na Wydziale

ministracyjnego oraz wspomniany

Prawa i Administracji Uniwersytetu

już kuzyn Bogusław Karol. Także

Poznańskiego. Niebawem jednak,

potomkowie tego ostatniego, zapi-

bo już w 1947 roku zmarł z powo-

sali się w historii polskiej nauki pra-

du szybko rozwijającej się choroby

wa. Syn Franciszek (1912-1969) był

nowotworowej.

jednym z najwybitniejszych polskich

Wreszcie druga ze wspomnia-

administratywistów. Prawnikiem była

nych, głównych linii rodu Long-

także jego córka Małgorzata (1950-

champs de Bérier wywodzi się od

1989), która także zajmowała się

Bronisława. Po ukończeniu medy-

przede wszystkim prawem admini-

cyny w Wiedniu został on lekarzem

stracyjnym. Wreszcie ostatnim jak

w wojsku, a zwieńczeniem kariery

dotąd Longchampsem, który konty-

w armii był stopień generalski. Jak

nuuje rodzinne tradycje prawnicze

podaje A. Redzik na stałe powrócił

jest ks. prof. Franciszek – urodzony

do Lwowa na przełomie XIX i XX

w 1969 roku – prawnuk Bogusława

rodzina longchampsów 1937 rok. G. Połuszejko, obco brzmiące nazwisko będziesz

wieku, pracując jako lekarz woj-

Karola.

nosił... rodzina longchamps de berier, lublin 2011

Wyklęci” na lwowskiej scenie

– Jest to opowieść o ludziach, których przez wiele stale wdeptywano ziemię, przedstawiano ich całkiem innymi, niż

byli naprawdę. We mnie tkwiło to bardzo głęboko, również poprzez konotacje rodzinne. Samo dotknięcie emocji

tych ludzi, chęć opowiedzenia o nich, o tym, co ich motywowało, skąd brali siły, żeby Polsce poświęcić tak wiele,

nawet życie – było dla mnie ogromnym wyzwaniem. „Wyklęci” znaleźli się w sytuacji, w której tak naprawdę stra-

cili nadzieję: kiedy tak wielu rodaków obok nich poszło na układ, na konformizm – mówił po spektaklu we Lwowie

reżyser i kierownik teatru „Teatru nie teraz” Tomasz Żak.

patrzeć w oczy uczciwym ludziom?

bo mają nieczyste sumienie. Tych

JurIJ SMIrNoW

Podstawowe pytanie nie tylko dla

ludzi, którzy zdradzili też nie można

tekst i zdjęcie

bohaterów spektaklu, ale dla całego

wykreślić z historii, ale należy o nich

Niewielka sala lwowskiego teatru

społeczeństwa totalitarnego i post-

pamiętać w tym kontekście. Jeżeli

im. Łesia Kurbasa nie zdołała po-

komunistycznego. Aktualne jest też

my, Polacy, nie wyczyścimy sobie

mieścić wszystkich chętnych, którzy

dla współczesnego społeczeństwa

zagrody, to nigdy nie będziemy mogli

przyszli zobaczyć spektakl „Wykleci”

ukraińskiego. Konformizm był i po-

iść do przodu. Wina zawsze będzie

„Teatru nie teraz” (TNT) z Tarnowa.

zostaje zjawiskiem niezwykle rozpo-

za nami szła, jeżeli tego nie uczyni-

Założycielem teatru, dyrektorem

wszechnionym. Nie tylko w czasach

my, nie rozliczymy się z przeszłością.

i reżyserem jest Tomasz Antoni Żak.

komunistycznych, kiedy wybierano

Jest to nieodwracalna konieczność,

Jest również autorem scenariusza

między życiem i śmiercią. Reżym to-

bez tego nie można normalnie bu-

i scenografii. To właśnie scenogra-

talitarny zostawił nam społeczeństwo

dować nowej ojczyzny, nie będziemy

fia: surowe dekoracje, dwa krzesła

bez moralnych wartości. Tak wiele

relatywizować tej sytuacji”.

i rozbite okno wprowadziły widza w

ludzi zdradziło swoje ideały, donosiło

Przed spektaklem Tomasz Żak

nastrój spektaklu. Dwa krzesła – bo-

na kolegów, współpracowało ze służ-

mówił do lwowskiej publiczności:

haterowie spektaklu wyboru nie mają

bami specjalnymi. Co zrobić z takim

„Ofiara tysięcy młodych (działają-

– można siedzieć tylko na jednym z

bagażem? Odpowiedź wydaje się

cych w podziemiu antykomunistycz-

nich. Na scenie rozgrywa się trage-

jednoznaczna – przeprowadzenie lu-

nych) miała wymiar jeszcze bardziej

dia ludzi naznaczonych wyborem –

stracji całego społeczeństwa. Czarne

heroiczny, niż ofiara powstańców

jego zaplecze, „nową elitę”. W okre-

innymi, niż byli naprawdę. We mnie

nie poddali się, do końca walczyli z

i białe należy nazwać po imieniu. W

warszawskich w 1944 roku. Jeszcze

sie PRL-u pod wpływem tych bodź-

tkwią one bardzo głęboko, też przez

komunistycznym terrorem.

taki sposób rozerwane zostanie błęd-

bardziej nieracjonalny dla wszyst-

ców naród polski naprawdę uległ

konotacje rodzinne. Samo dotknięcie

Śledzimy losy czterech bohate-

ne koło kłamstwa i podwójnej moral-

kich kunktatorów i sprzedawczyków

przemianie”.

emocji tych ludzi, chęć opowiedzenia

rów podziemia niepodległościowego

ności. Bez tego nie jest możliwe zbu-

tego świata. Doczekaliśmy się, że

Wypowiedź reżysera i kierownika

o nich, o tym, co nimi motywowało,

w pierwszych latach powojennych.

dowanie nowego społeczeństwa. Ale

dzieje Armii Wyklętej stają się te-

teatru Tomasza Żaka przekonuje, że

skąd brali siły, żeby Polsce poświę-

Jest też przedstawicielka nowej wła-

czy jest to możliwe do wykonania w

matem dostępnym w wersji nieza-

walka o dusze ludzi trwa i nadal są

cić tak wiele, nawet życie – było dla

dzy komunistycznej. Bohaterowie

realiach, w których się poruszamy?

kłamanej i można – jeśli ktoś tylko

sprawy, w których nie ma miejsca na

mnie ogromnym wezwaniem. „Wy-

zadają pytanie najważniejsze – kie-

W tekście do spektaklu „Wyklęci”

zechce – poznać prawdę o polskiej

kompromis. Tomasz Żak sformułował

klęci” znaleźli się w sytuacji, w której

dy będzie tutaj prawdziwa Polska?

czytamy fragment rozmowy z preze-

insurekcji antykomunistycznej po

to tak: „Patriotyzm jest bardzo głębo-

tak naprawdę stracili nadzieję i kiedy

Władza niszczy niepokornych

sem IPN Januszem Kurtyką, który

1944 roku…”.

ko osadzony w polskim romantyzmie.

tak wielu rodaków obok nich poszło

bohaterów, często rękoma tych, któ-

mówił m.in: „Nie ulega wątpliwości,

Spektakl „Wyklęci” mogliśmy

Dlaczego taki spektakl? Dlatego, że

na układ na konformizm. Ci ludzie

rzy zdradzili swych kolegów, swoje

że za pomocą terroru i inżynierii

obejrzeć dzięki Konsulatowi Ge-

jest to opowieść o czasach i ludziach

po dziesiątkach lat zmartwychwsta-

ideały i siebie samych. Bohaterowie

społecznej komunizm wygenerował

neralnemu RP we Lwowie, który

których przez wiele lat nie tylko za-

ją, po to żeby nam powiedzieć jak

giną z wysoko podniesioną głową,

całkiem liczne grupy społeczne, któ-

zaprosił tarnowski teatr do Lwowa

pomniano, ale i stale wdeptywano

należy kochać ojczyznę. Ale też tak

ale jak mają żyć zdrajcy? Czy mę-

re go popierały. Chociażby dlatego,

i zorganizował spektakl dla lwow-

ziemię, przedstawiano ich całkiem

wielu ludzi nie chce o nich mówić –

czą ich wyrzuty sumienia? Jak mogą

że obsługiwały system lub stanowiły

skich Polaków.