24

Okruchy historii

30 kwietnia–16 maja 2013 nr 8 (180) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Sławny gród nad Sanem

Po oblężeniu w 1656 roku Szwedzi donosili, że miasto Jarosław jest tak obszerne i mieszczanie tak zamożni, że „w nim

całe wojsko szwedzkie utrzymać sie mogło”. Niegdyś miasto słynęło jako miejsce wielkich jarmarków i ośrodek handlu

„z Włochami i Persją”. Chwałę ważnego ośrodka handlowego Jarosław stracił 26 sierpnia 1684 roku – „miasto w czasie

jarmarku zgorzało przez co kupcy tu bawiący stracili do 10 milionów złotych, straciły jarmarki i miasto swoją wziętość”.

Dziś Jarosław podobnie jak inne miasteczka małopolskie pozostaje w cieniu większych ośrodków turystycznych. A prze-

cież kryje sporo ciekawostek i pamiątek – o Jarosławiu na łamach Kuriera Galicyjskiego pisze URSZULA PIECZEK.

Jarosław to czterdziestotysięcz-

również czas wielu nieszczęść, które

ne miasto, położone na Podkarpa-

spotkały Jarosław. Pierwszym z nich

ciu, na pograniczu Podgórza Rze-

był pożar w 1600 roku. Spaliły się

szowskiego i Doliny Dolnego Sanu,

wtedy wszystkie ozdoby kościelne,

usytuowany jest w sąsiedztwie Rze-

część zachowanej, drewnianej ar-

szowa i Przemyśla.

chitektury w granicach rynku. Jednak

W okresie średniowiecza, miasto

miasto szybko dźwignęło się z upad-

leżało na skrzyżowaniu bardzo waż-

ku. Powstała nowa zabudowa, muro-

nych szlaków handlowych łączących

wane kamienice otaczające rynek.

Wschód z Zachodem, biegnących do

Okres 1590 – 1609 to z kolei czas

Kaffy oraz na szlaku wodnym, jakim

panowania Stanisław „Diabła” Stad-

była rzeka San. Od XI wieku losy Ja-

nickiego, rezydującego w Łańcucie

rosławia były bardzo burzliwe, kształ-

starosty zygwulskiego, który grabił

towały się przede wszystkim pod

sąsiednie ziemie, w tym Jarosław.

wpływem rywalizacji polsko-ruskiej

Od 1622 roku, przez okres trzech

o Grody Czerwieńskie, na obszarze,

lat panowała w mieście dżuma, na

których znajdowało się miasto. Przyj-

którą umarło około dwa tysiące osób.

muje się, że nazwa miasta pochodzi

Największa klęska miasta to pożar,

od imienia księcia kijowskiego Jaro-

który wybuchł w 1625 roku. Spusto-

sława Mądrego, który w czasie po-

szył on zupełnie miasto, pochłonął

chodunaZachód(1030–1031)zdobył

majątek wyliczany na około dziesięć

miasto i na wzgórzu Świętego Ojca

ówczesnych milionów złotych. Pomi-

Mikołaja założył gród. Jest to jednak

mo licznych darowizn Anny Ostrog-

miastu pierwsze przywileje handlowe,

Sam Jan z Tarnowa (Tarnowski) her-

Władysława Warneńczyka z 1443

hipoteza niepotwierdzona źródłami.

skiej i króla Zygmunta III miasto

zatem można wnioskować, że miasto

bu Leliwa dla historii Jarosławia jest

wspomina, że miasto w dużej mierze

Imię Jarosław na terenach słowiań-

nie zdołało podnieść się z upadku.

odgrywało bardzo ważną rolę w wy-

znacząca postacią. Właściciel Tarno-

słynie z handlu. Przywilej jak pisze

skich cieszyło się bardzo dużą popu-

Rok 1635, czyli data śmierci Anny

mianie towarowej. Do połowy wieku

wa, Wielowsi i Jarosławia, traktowany

Mieczysław Orłowicz mówił o tym,

larnością. O hipotezach dotyczących

Ostrogskiej, kończy okres świetności

XIV gród znajdował się w granicach

na dworze królewskim bardzo do-

że: „żaden kupiec nie może wieść to-

nazwy miasta pisał Franciszek Siar-

miasta. Okresem osłabienia miast

księstwa  halicko-włodzimierskiego,

brze, robił karierę obejmując szereg

warów gościńcem innym niż tzw. Ru-

czyński w opracowaniu „Wiadomość

polskich były czasy panowania Jana

w 1375 roku natomiast Władysław

ważnych stanowisk. Przyczynił się

skim, i musi się z niemi zatrzymać w

historyczna i statystyczna o mieście

Kazimierza. W tym czasie Jarosław

Opolczyk nadał mu prawa miejskie.

do małżeństwa Jadwigi i Władysława

Jarosławiu pod grozą konfiskaty”. Od

Jarosławiu, położonem w Królestwie

również bardzo ucierpiał. Był to okres

Jarosław lokowany był na prawie

Jagiełły. Od 1393 roku był właścicie-

1569 roku w mieście rządził również

Galicji, w Cyrkule Przemyślskim,

najazdu Szwedów, licznych grabieży

magdeburskim, z bardzo regularnym

lem ziemi tarnowskiej i jarosławskiej.

Jan Kostka, który był drugim mę-

niegdyś w Województwie Ruskiem,

oraz panującej dżumy. W 1690 roku

planem – znajdującym się w centrum

Synowie jego – Jan i Spytko – w 1410

żem Zofii Tarnowskiej. W Jarosławiu

ziemi Przemyskiey, domu JJ. OO.

Jarosław przeszedł pod panowanie

rynkiem z ratuszem. Miasta broniły

roku walczyli pod Grunwaldem.

utworzyli oni pierwsze na terenach

Xiążąt Czartoryskich dziedzicznem”

królowej Marii Kazimiery d Arquien.

umocnienie drewniane, później zaś

Okres świetności miasta przy-

Rusi Czerwonej kolegium jezuickie.

(Lwów 1826).

Były to stosunkowo spokojne czasy

ceglane. Władysław Opolczyk wybu-

pada na wiek XVI, kiedy miastem

Pierwszą wzmiankę o Jarosławiu

dował w mieście zamek, który praw-

władała Zofia z Odrowążów Tarnow-

datuje się na rok 1152, kiedy książę

dopodobnie stał w miejscu dzisiejszej

ska. Pomimo, że Jarosław nie był

Izjasław wyruszył na bitwę przeciw

cerkwi greckokatolickiej. Od 1387

miastem wojewódzkim, stolicą ziemi,

księciu halickiemu, właśnie z Jarosła-

roku, czyli w okresie panowania kró-

a nawet powiatu stał się jednym z

wia. Istotnym jest fakt, że w 1246 roku

lowej Jadwigi, Jarosław znajdował

najbogatszych miast Polski za spra-

rozegrała się tu bitwa między wojska-

się w granicach województwa ruskie-

wą organizowanych tu czterotygo-

mi Daniela Halickiego, Konrada Ma-

go, którego starostą generalnym był

dniowych jarmarków. Gromadzili się

zowieckiego i Litewskiego Mendoga,

Jan z Tarnowa. Województwo ruskie

tu licznie kupcy ze wszystkich stron

a oddziałami Rościsława Kijowskiego

sięgało wówczas na wschodzie Tar-

Europy. Do rozwoju handlu na tym

i Bolesława Wstydliwego, w której

nopola i Buczacza, na zachodzie zaś

terenie przyczynił się z pewnością

wojska Rościsława poniosły klęskę.

Rzeszowa i Rymanowa, zajmowało

port rzeczny znajdujący się nad Sa-

Wydarzenie to poświadcza fakt, że

ziemie: lwowską, żydaczowską, halic-

nem, przy którym zgromadzonych

Jarosław był już silnym grodem. W

ką, przemyską, sanocką i chełmską.

było wiele spichlerzy. Już przywilej

1361 roku król Kazimierz Wielki nadał

kamienica Orsettich w Jarosławiu

XVI wiek to również czas całkowite-

dla miasta, zostało ono otoczone

go przeobrażenia Jarosławia z drew-

opieką królów, między innymi Jana

nianego w murowany. Od 1580 roku,

III Sobieskiego, który był drugim mę-

przez okres około pięćdziesięciu lat,

żem Marii Kazimiery. Poprawiono w

miastem rządziła Anna Ostrogska,

tym okresie mury, odrestaurowano

córka Zofii Tarnowskiej, żona księcia

kamienice, powstał w tym okresie

Aleksandra Ostrogskiego.

kościół ojców franciszkanów. Jed-

Na okres jej panowania przypa-

nak w późniejszym okresie, w wieku

da czas największego rozkwitu ar-

XVIII Jarosław stał się terenem walk

Augusta II i Stanisława Leszczyń-

chitektury na tym obszarze. W koń-

cu wieku XVI-go i pierwszej połowie

skiego. Te wydarzenia pogrążyły zie-

XVII-go, powstały liczne budowle

mię jarosławską w ruinie. Późniejsze

sakralne i inne zabytki, które do dziś

osłabienie sytuacji politycznej oraz

są ozdobą miasta na przykład wy-

zniknięcie Polski z map przyczyniły

budowana w 1593 roku kamienica

się do upadku znaczenia nie tylko

Orsettich nazywana również Starym

Jarosławia. Zachowała się jedna ry-

Zamkiem, kolegiata Bożego Ciała

cina, obrazująca wygląd Jarosławia

(1592), kościół św. Mikołaja i Stanisła-

w 1772 roku, w czasie pierwszego

wa biskupa (1611). Okres panowania

rozbioru Polski. Pochodzi ona z ko-

legiaty świętego Michała.

na tych ziemiach Anny Ostrogskiej to