28

kurier poleca

30 kwietnia–16 maja 2013 nr 8 (180) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

WARTO PRZECZYTAĆ

szlacheckim herbem, Michał Bo-

Polscy uchodźcy

brzyński mieszczaninem, który od-

Waldemar łazuga

mówił przyjęcia szlachectwa. Kon-

w Rumunii

serwatyzm pierwszego był zamknię-

kalkulować...

1939–1947.

ty, drugiego nosił liberalne znamię,

a trzeciego zezwalał na politykę z

udziałem socjalistów i ludowców.

Dokumenty

Polacy na szczytach

Bobrzyńskiemu przekonań konser-

z narodowych

c.k. monarchii

watywnych nieraz odmawiano, a na-

archiwów rumunii

wet zarzucano mu „demokratyzm”.

Nic lepiej nie pokazuje zmian

Wydawnictwo Zysk

zachodzących w Galicji ani ich ide-

iPn

i S-ka,

owego kierunku.

Warszawa–Bukareszt

Profesor Waldemar Łazuga,

2013

Poznań 2013

znawca dziejów Polski i powszech-

nych XIX i XX wieku. Kierownik

Efektem współpracy polskich

rangi z prezydentem Ignacym Mo-

Zakładu Myśli i Kultury Politycznej

Instytutu Historii Uniwersytetu im.

Historia karier politycznych Po-

burgów lepiej niż przedstawiciele

i rumuńskich archiwistów jest bogaty

ścickim, premierem gen. Felicjanem

Adama Mickiewicza. Były dyrektor

laków pod austriackim zaborem jest

kilku innych narodowości. W mo-

wybór dokumentów „Polscy uchodź-

Sławojem Składkowskim i Naczelnym

Centrum Studiów Otwartych UAM

częścią historii Austrii i Austro-Wę-

narchii odgrywali istotną rolę i odci-

cy w Rumunii 1939-1947. Dokumenty

Wodzem marszałkiem Edwardem

i były rektor Wyższej Szkoły Nauk

gier oraz częścią historii Polski. Jest

snęli wyraźne piętno na jej kulturze

z Narodowych Archiwów Rumunii”.

Śmigłym-Rydzem. Na temat pobytu

Humanistycznych i Dziennikarstwa.

to jednocześnie historia niespecjal-

politycznej. Na szczyty wspięło się

17 września 1939 roku wschod-

Polaków w Rumunii toczyły się dłu-

Obecnie pełnomocnik rektora UAM

nie nadająca się na dydaktyczną,

nie dwóch, nie trzech z nich, lecz

nią granicę Rzeczypospolitej na

gie i skomplikowane negocjacje. Ich

i doradca marszałka województwa

patriotyczną ani żadną inną legen-

kilkudziesięciu.

całej długości przekroczyła Armia

trudność była spowodowana przede

wielkopolskiego. Współpracuje z

dę. Większość bohaterów tego dra-

Ta historia rozgrywa się na sa-

Czerwona. Władze polskie – prezy-

wszystkim bliskimi stosunkami mie-

prasą, radiem i telewizją. Wykładał

matu, jeśli nawet miała w życiorysie

lonach. I wciąż kryje w sobie wiele

dent, premier, naczelne dowództwo

dzy Bukaresztem i Berlinem. Szcze-

w wielu ośrodkach akademickich w

powstańczy epizod, to romantyzmu

tajemnic. Galicyjską politykę w c.k.

– podjęły decyzję o ewakuacji do

gólnie delikatna była kwestia pobytu

kraju i za granicą. Autor m. in.: Michał

się wyrzekła. Niektórzy zwalczali

monarchii można opisać za pomocą

Rumunii. Po przekroczeniu granicy

i możliwości wyjazdu z Rumunii – do

Bobrzyński. Myśl historyczna a dzia-

go przez całe życie. Budowali coś

trzech nazwisk: Gołuchowski, Duna-

zarówno władze cywilne, jak i woj-

którego w końcu nie doszło – głów-

łalność polityczna (trzy wydania),

w rodzaju alternatywnego patrioty-

jewski, Bobrzyński. Co łączyło te trzy

skowe, mimo wcześniejszej zgody

nego architekta polskiej przedwrze-

Rządy polskie w Austrii. Gabinet Ka-

zmu w warunkach braku własnego

osobistości? Wszyscy trzej byli kon-

na przepuszczenie ich na Zachód,

śniowej polityki zagranicznej – mini-

zimierza hr. Badeniego (1895-1897),

państwa. Niektórzy uchodzili za an-

serwatystami. Byli też austriackimi

zostały internowane.

stra Józefa Becka.

Gabriel Narutowicz. Pierwszy pre-

tybohaterów. Obrazoburcze teorie

ministrami. Dwóch z nich piastowało

O tych wydarzeniach opowiada

W zbiorach Narodowych Archi-

zydent Rzeczypospolitej (wespół z

łączyli z zadziwiająco nieraz sku-

urząd namiestnika. Dwóch było pro-

najnowsza publikacja Instytutu Pa-

wów Rumunii znajduje się bogata

Januszem Pajewskim), Znany – nie-

teczną praktyką polityczną. Oswa-

fesorami jagiellońskiej wszechnicy.

mięci Narodowej wydana wspólnie

kolekcja dokumentów dotyczących

znany prezydent Poznania. Rzecz o

jali się z zaborcą, robili kariery po-

Różnice są nie mniej wymowne.

z Narodowymi Archiwami Rumunii

polskich uchodźców. W 2008 roku

Jarogniewie Drwęskim i Zrozumieć

lityczne i wykorzystywali instytucje

Agenor Gołuchowski był arystokratą,

oraz Instytutem Ścigania Zbrodni

rozpoczęła się wspólna – polskich

dzieje. Wiek XIX.

liberalizującego się państwa Habs-

Julian Dunajewski profesorem ze

Komunistycznych i Pamięci o Ru-

i rumuńskich naukowców – praca

muńskim Wychodźstwie. Jest to

nad ich opracowaniem. Pierwotnie

jego przeciwnik. Romantyczne dzieje

monumentalne, dwutomowe, dwu-

wybrano półtora tysiąca dokumen-

Piotr Piniński

tego zrywu oraz legenda, jaka otacza

języczne wydawnictwo, którego nie

tów, ostatecznie do książki weszło

kilka miesięcy, które książę spędził

może ominąć nikt, kto na poważnie

302 pochodzących z lat 1939-1947,

w górach i na wyspach zachodniej

DZieDZiC

zajmuje się historią Polski i Europy

przy czym większość dotyczy dwóch

Szkocji, ukrywając się po klęsce po-

wstańców pod Culloden w 1746 roku,

XX wieku.

pierwszych lat tego okresu.

SOBieSkiCH

przesłaniają głęboko ludzki wymiar

Rumuni we wrześniu 1939 roku

Warto podkreślić, że na wniosek

historii wspaniałego, lecz jednocze-

udzielili schronienia dziesiątkom

dyrektora Narodowych Archiwów

Bohater ostatniej

śnie ułomnego człowieka.

tysięcy obywateli polskich – wojsko-

Rumunii publikację dedykowano pa-

wojny o niepodległość

Dotychczasowe biografie księcia

wych, cywili, urzędników najwyższej

mięci Janusza Kurtyki.

Karola Edwarda Stuarta często kon-

Szkocji

centrują się na samym powstaniu w

wspomnieniami dorosłych. Znajdzie

1745 roku. Oprócz tego ważnego

więc czytelnik w tej książce szkice

Wydawnictwo Zysk i S-ka,

wątku nowa książka pióra Piotra

z życia w austro-węgierskiej Galicji

Poznań 2013

Pinińskiego opisuje młodość księcia

i w przedwojennym Lwowie oraz

i barwnie relacjonuje także życie je-

bogatą galerię typów tarnopolskich

dynej córki i dziedziczki księcia oraz

i lwowskich. Usłyszy wojenną histo-

trójki jego wnuków, których istnienie

dzieścia pięć lat, charyzmatyczny

Książę Karol Edward Stuart, syn

rię rodziny, która we wrześniu 1939

ukrywano przed całym światem.

i dzielny książę zdobył ogromną sła-

księżniczki Klementyny Sobieskiej

roku zostaje rozdzielona. Ojciec au-

Historia tych trojga młodych ludzi,

wę jako wódz szkockiego powstania

i wnuk polskiego królewicza, Jakuba

torki ginie w Katyniu, matka zostaje

ściśle związana z Polską, a do nie-

przeciwko panowaniu angielskiego

Sobieskiego, to jeden z najbardziej

wywieziona do obozu pracy w Ka-

dawna zupełnie nieznana, była jedną

króla „uzurpatora”, Jerzego II. Nie-

tragicznych, ale i najbardziej roman-

zachstanie. Dzięki układowi Sikorski

z najstaranniej zachowywanych ta-

malże udało mu się odzyskać trony

tycznych bohaterów Szkocji.

– Majski dołącza w 1941 roku do

jemnic w historii Szkocji. Z recenzji

swojego dziadka, które z prawa na-

Książę Karol Edward Stuart był

formującej się armii polskiej. Prze-

w „Sunday Post”: „Rewelacja histo-

leżały do jego wygnanej z kraju ro-

najstarszym wnukiem z prawego

mierza Bliski Wschód, piaski Iraku

ryczna ujawniająca tajemnice dyna-

dziny Stuartów, a nie do niemieckich

łoża Jakuba II, króla Szkocji, Anglii

i Palestyny, osiągając coraz wyższe

stii Stuartów”.

Hanowerczyków, z których pochodził

i Irlandii. W roku 1745, mając dwa-

stopnie wojskowe, by na koniec

dotrzeć do Londynu. A tymczasem

ewa krystyna Hoffman-

w Polsce pod okupacją sowiecką

Uratujmy życie Romkowi

Jędruch

pozostaje ciągle jej jedyne dziecko,

Ślady na piasku

które straciła z oczu, gdy miało 18

miesięcy...

Świat książki

Romek Kaławaj ma 2,6 roku; pochodzi z Czyszek k. Mościsk. Urodził

Ewa Krystyna Hoffman-Jędruch

2012

się zdrowy. Po pewnym czasie wykryto u dziecka bardzo rzadką chorobę –

urodziła się w 1938 roku we Lwowie.

zespół moyamoya, powodujący niedrożność dużych tętnic wewnątrzczasz-

Wojnę przeżyła w Polsce. Od 1946

Z Tarnopola do Argentyny Kre-

kowych, co prowadzi do niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego.

roku mieszka za granicą: początko-

sowa rodzina w wojennej zawieru-

Choroba, spowodowała u dziecka dwukrotnie udar mózgu i krwotok. W ostat-

wo w Anglii, następnie w Argentynie,

sze.

nich dniach, chłopiec stracił wzrok. Jedyna szansa dla Romka, to operacja w

gdzie ukończyła inżynierię chemicz-

Ślady na piasku to saga kreso-

Szwajcarii. Jej koszt – 100 tys. dolarów. Pomoc dla Romka, prosimy kierować

ną, a obecnie w USA. Po przejściu

wej rodziny, lecz również historia

na nasze konto, z dopiskiem – ,,Romek Kaławaj”: BGŻ SA 23 2030 0045 1110

na emeryturę wstąpiła ponownie na

wielu rodzin dotkniętych tym samym

0000 0222 0700

uniwersytet i w 2010 roku obroniła

losem. Autorka, urodzona tuż przed

Monika narmuntowska-Michalak

pracę doktorską z historii średnio-

wojną we Lwowie, przeplata wyda-

ul. Olbrychta 8/9, 65-823, Zielona Góra

wiecza.

rzenia widziane oczami dziecka ze

www.fundacjamosinga.zgora.eu