11

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 17–30 maja 2013 nr 9 (181)

Zaczęła się więc praca nad

prośbę o wybaczenie, oznacza to, że

stał się bardzo atrakcyjny. Dla nas

między Kościołem greckokatolickim

że pragnę kontynuować to, co zrobił

uzgodnieniem ostatecznego tekstu.

czujemy się winni.

młodych reprezentował autentyczne

a rzymskokatolickim. Na Ukrainie za-

mój poprzednik kard. Lubomir Huzar.

Z naszej strony do tej pracy wyzna-

wartości. Teraz nasz Kościół jest bar-

chodniej faktycznie niektóre dawne

Jestem spadkobiercą tego wszyst-

KAI: Zgadza się Ksiądz

czony został biskup z Łucka na Wo-

dzo młody. Średnia wieku naszych

kościoły rzymskokatolickie w latach

kiego, a poza tym w jakiś sposób

Arcybiskup, że na Wołyniu

łyniu bp Jozafat Howera, a ze strony

kapłanów to 35 lat. Po upadku ko-

90. rząd ukraiński oddał do dyspozycji

już w tym procesie uczestniczyłem.

w 1943 r. nastąpiła czystka

Episkopatu rzymskokatolickiego ad-

munizmu i odzyskaniu przez Ukrainę

grekokatolikom. Tak się stało, gdyż w

Przez lata byłem jego sekretarzem.

etniczna wobec Polaków?

ministrator diecezji wołyńskiej bp Sta-

Tak. I zostało to powiedziane w

niepodległości w latach 90. dzięki

tym czasie mieliśmy trudności z pra-

Jestem przekonany, że to jedyna

nisław Szyrokoradiuk. Oni taki tekst

naszym liście. Rzecz nazywamy po

swojemu autentyzmowi potrafił przy-

wosławnymi, którzy nie chcieli oddać

droga ku przyszłości. Trzeba nią po-

przygotowali na początku tego roku.

imieniu. Bardzo mi jest przykro, że

ciągnąć młode pokolenie. Wtedy też

naszych dawnych świątyń.

dążać, tym bardziej, że widzę, iż z

Przez większość naszych biskupów

nie doszło do ogłoszenia wspólnego

odkryłem w sobie powołanie do ka-

Na skutek tych procesów w

obu stron jest dobra wola.

został uznany za dobry, choć wyma-

listu.

płaństwa.

niektórych miejscach na Ukrainie

KAI: A konkretnie, w jaki

gający dopracowania. A kiedy został

zachodniej istnieją świątynie rzym-

KAI: Ksiądz Arcybiskup

KAI: Czy w czasach ko-

sposób podążać?

poprawiony przez dwóch wołyńskich

skokatolickie, które obecnie są w po-

Z jednej strony musimy tworzyć

jest zwierzchnikiem ukraiń-

munistycznych stykał się

biskupów, zaistniała potrzeba osta-

siadaniu grekokatolików, a wspólnoty

i popierać różne wspólne inicjatywy.

skiego Kościoła greckoka-

Ksiądz Arcybiskup z grecko-

tecznego doszlifowania go pomiędzy

rzymskokatolickieichpotrzebują.Zga-

Na przykład istnieje Kapituła Pol-

tolickiego, który jest jedną

katolickimi kapłanami?

mną a metropolitą lwowskim abp.

Po raz pierwszy spotkałem

dzam się, że te kościoły powinny być

sko-Ukraińskiego Pojednania, której

z najbardziej dynamicznych

Mieczysławem Mokrzyckim.

greckokatolickiego kapłana na po-

oddane i popieram to. Ale nie zawsze

przewodniczy kard. Lubomir Huzar.

wspólnot kościelnych w Eu-

I tu zaistniał problem. Z naszej

grzebie mojego pradziadka, gdy mia-

jest to łatwe. Trudno jest dyskutować

W tym roku nastąpi kolejna edycja

ropie. A jest to Kościół, któ-

strony została zaproponowana for-

wręczenia nagród. Zależy nam, aby

ry na ukrainie 20 lat temu

muła: „Wybaczamy i prosimy o wy-

ktoś z hierarchów Kościoła rzym-

wyszedł z podziemia, ska-

baczenie”. Jednak abp Mokrzycki

skokatolickiego z Polski dołączył do

zany wcześniej za zagładę.

nie zgodził się na to i zaproponował

kapituły. Kard. Dziwisz już wyraził

Jak ta zmiana była możliwa

sformułowanie: „Przepraszamy i pro-

zgodę.

w tak krótkim czasie?

simy o wybaczenie”. Skutkiem tego

Nie da się tego łatwo wytłuma-

Ważną rolę mogą odegrać wspól-

byłoby jednostronne przeproszenie

czyć, kierując się ludzką logiką. Dla-

ne pielgrzymki, zwłaszcza młodzieży.

ze strony Ukraińców, pomijając to, że

czego Bóg zdecydował, aby nasz

W tym roku młodzież ukraińska – 700

Polacy też mają pewne winy wobec

Kościół zmartwychwstał? Tertulian

osób wraz z biskupem greckokatolic-

nas. Na takie ujęcie strona ukraiń-

powiedział, że „krew męczenników

kim ze Stryja uczestniczyła w piątek

ska nigdy się nie zgodzi. Poza tym

jest nasieniem Kościoła”. W kon-

przed Niedzielą Palmową we wspól-

zaproponowana przez nas formuła

tekście tych słów widziałbym no-

nej drodze krzyżowej na terenie obo-

bynajmniej nie była naszego autor-

wożytną historię naszego Kościoła,

zu w Majdanku. Jestem przekonany,

stwa, tylko cytatem z listu biskupów

który dawał świadectwo Chrystusa

że przyszłość należy do młodzieży.

polskich do niemieckich z 1965 r. Po-

w najstraszniejszych czasach ko-

Jeśli idea polsko-ukraińskiego pojed-

nadto została powtórzona we wspól-

munizmu. Dawali świadectwo bi-

łem 13 lat. W wieku 15 lat (w 1985

z miejscową parafią greckokatolicką,

nania zostanie przez nią przyjęta, to

nym liście Kościoła greckokatolickie-

skupi, księża, zakonnicy, zakonnice

r.) znalazłem się w grupie chłopców

która użytkuje taką świątynię.

będzie kontynuowana w przyszłości.

go z Ukrainy i rzymskokatolickiego z

i świeccy. Stali się oni błogosławio-

uczęszczających do greckokatolic-

Istotne też byłyby wspólne, bardziej

KAI: Nie może Ksiądz

Polski z 2005 r. Proponowana przez

nymi męczennikami XX stulecia, byli

kiego seminarium podziemnego.

systematyczne spotkania między

Arcybiskup powiedzieć: od-

abp. Mokrzyckiego zmiana przekra-

tym „chrześcijańskim nasieniem”. Ja

naszym Synodem a Episkopatem

KAI: Czy ksiądz rzymsko-

dajcie ten kościół, bo rzym-

czała moje kompetencje. W lutym

jako kapłan i biskup jestem owocem

Polski. Potrzebne są nie tylko wspól-

katolicki, na którego Msze

skokatolicy go potrzebują, a

mieliśmy spotkanie Synodu, gdzie

ich krwi. Miałem zaszczyt spotkać

ne nabożeństwa, lecz także wspólne

św. chodziliście, miał świa-

my mamy już wiele świątyń

przedstawiłem jego prośbę, ale nie

tych ludzi w Kościele podziemnym.

deklaracje. Przecież dzieło polsko-

domość, że jesteście greko-

i sobie poradzimy?

uzyskała ona akceptacji.

Do Kościoła greckokatolickiego przy-

Robimy to, ale nie zawsze nas

ukraińskiego pojednania wciąż trze-

katolikami?

Osobiście jestem przekonany,

ciąga i działa w nim siła Chrystusa

Myślę, że wiedział. Niektórzy

słuchają. Coś podobnego w 1991 r.

ba odnawiać w pamięci naszych

że jako przedstawiciele Kościołów

Ukrzyżowanego i Zmartwychwsta-

księża rzymskokatoliccy pozwalali w

wydarzyło się w Polsce, w Przemy-

wiernych i naszych społeczeństw.

tylko w ten sposób możemy mówić

łego w naszej wspólnocie. Ponadto

swoich świątyniach na to, aby kapła-

ślu. Papież prosił, aby oddać greko-

Ważna jest tegoroczna idea Dni

o tragicznych wydarzeniach, a hi-

w Związku Sowieckim – olbrzymiej

ni greckokatoliccy mogli spowiadać,

katolikom dawną katedrę, a niektó-

Wspólnej Modlitwy (11 lipca) zro-

storycy powinni dokładnie zająć się

maszynie niszczenia ludzkiej god-

zwłaszcza w lwowskiej katedrze

rzy katolicy to uniemożliwili.

dzona podczas rozmów z Kościołem

szczegółami, w tym liczeniem ofiar

ności – nasz Kościół był największą

łacińskiej. Mimo wielkiego ryzyka

łacińskim na Ukrainie. Nie wiem, czy

KAI: Ale grekokatolicy w

po każdej stronie. Nie jest to zada-

grupą społecznego oporu. Nie zdo-

nasza współpraca w czasach komu-

w tym roku dojdzie do jej realizacji,

Przemyślu otrzymali w za-

nie biskupów, lecz historyków.

łali go zniszczyć ani Stalin, ani jego

nistycznych – gdy nasz Kościół był

ale jestem głęboko przekonany, że

mian za to inną świątynię...

Mam świadomość, że w Polsce

następcy. Siłę tym ludziom dawał na

prześladowany – była bardzo dobra.

Jako Kościół greckokatolicki na

taki dzień wspólnej modlitwy za ofia-

badania historyczne na temat zbrod-

pewno Duch Święty.

Mamy na to wiele przykładów. (...)

Ukrainie jesteśmy świadomi potrzeb

ry trzeba by organizować.

ni wołyńskiej są bardzo zaawanso-

rzymskich katolików, popieramy ich

Niedawno odwiedziłem Wołyń

KAI: A jak to wyglądało

KAI: Jak Ksiądz Arcybi-

wane. Po stronie ukraińskiej niestety

prośby i tam, gdzie można, szukamy

i było mi bardzo przykro, że nie zna-

w rodzinie Księdza Arcybi-

skup postrzega rolę Kościo-

nie. Prezydent Juszczenko powołał

i szukać będziemy rozwiązania. Po-

lazłem tam żadnego pomnika po-

skupa?

ła rzymskokatolickiego na

co prawda nasz Instytut Pamięci

Mój dziadek od 1938 r. służył w

trzeby Kościoła rzymskokatolickiego

mordowanych Polaków. Potrzebne

ukrainie?

Narodowej, ale w ostatnich latach

Wojsku Polskim, był u Niemców jeń-

Na Ukrainie żyje bardzo dużo ka-

popieramy także w sferze relacji z

jest miejsce modlitwy za ofiary tej

instytucja ta została zamieniona – jak

cem wojennym jako polski żołnierz.

tolików obrządku łacińskiego. Są na-

państwem. Teraz na Ukrainie dys-

zbrodni, miejsce służące do godne-

mówimy – na „Instytut Amnezji Naro-

Po wojnie spotkał swoją przyszłą

szymi braćmi, z którymi – w trudnych

kutowana jest sprawa restytucji Ko-

go oddania szacunku. Powinny być

dowej”. Obiektywnych badań ze stro-

żonę, a moją babcię we Wrocławiu

sowieckich czasach – razem chodzili-

ściołom ich dawnych dóbr zabranych

tam upamiętnione również ofiary

ny ukraińskiej na ten temat nie ma.

i razem udali się w swoje rodzinne

śmy do jednego kościoła. Zmartwych-

przez władze komunistyczne.

strony ukraińskiej. Jeśli razem bę-

Jest olbrzymia dysproporcja pomię-

strony, na zachodnią Ukrainę. W

wstanie Kościoła rzymskokatolickiego

dziemy się modlić, będzie to ważne

KAI: Czy jest szansa, by

dzy stopniem zaawansowania badań

1991 r. dziadek za swoje zasługi

na Ukrainie było wolą Bożą. Nie był

świadectwo.

państwo ukraińskie oddało

polskich i ukraińskich. W tej sytuacji

otrzymał medal od wolnej Polski

to żaden projekt polityczny. Przede

to, co zrabowano Kościo-

KAI: Jak Ksiądz Arcybi-

nam biskupom trudno jest zajmo-

za obronę Ojczyzny. Tak wygląda-

wszystkim jest to obecnie Kościół

łom?

skup widzi przyszłość ukra-

wać jakieś konkretne stanowisko

ła tożsamość wielu grekokatolików

ukraiński, zwłaszcza w centrum i na

Jest. Obecnie w rozmowach z

iny i jej miejsce w europej-

nadające interpretację faktów histo-

pochodzących z byłej Galicji. Wiarę

wschodzie kraju. Na zachodzie, w

władzami dyskutujemy o mechani-

skiej przestrzeni?

rycznych, których tutejsi historycy

zaszczepiła mi moja rodzina, gdyż

dawnej Galicji, dominują Polacy. Ko-

zmach, jakie miałyby to umożliwić.

Ukraina i Ukraińcy mają przy-

jeszcze nie przebadali. Możemy

to ona trzymała ich przy życiu.

ściół rzymskokatolicki na Ukrainie jest

Istnieją duże problemy natury praw-

szłość tylko w Unii Europejskiej. W

historyków do tego zachęcać, ale

zatem wieloetniczny i używa języka

nej, ale dyskutujemy o tym. Problem

lutym br. przedstawiciele Wszech-

KAI: Jak w czasach ko-

wykonanie szczegółowych badań

ukraińskiego, polskiego i rosyjskiego.

polega na tym, że żaden z Kościołów

ukraińskiej Rady Kościołów odbyli

munistycznych praktykowa-

źródłowych musimy im pozostawić.

Z Kościołem rzymskokatolickim

na Ukrainie jako Kościół nie ma oso-

wspólną podróż do Strasburga.

liście wiarę?

Na obecnym etapie możemy do-

W ukryciu. Moja rodzina była bar-

zawsze szukamy sposobów na wza-

bowości prawnej. Osobowość praw-

Razem dawaliśmy świadectwo, że

konać oceny tych wydarzeń tylko z

dzo wierząca, ale niestety nie mogła

jemne wspieranie się. Jest to potrzeb-

ną mają poszczególne parafie, ale

społeczeństwo ukraińskie swoją

punktu widzenia chrześcijańskiego,

swojej wiary oficjalnie manifestować.

ne zwłaszcza na Ukrainie, bo żyjemy

Kościoły jako takie jej nie mają. To

przyszłość widzi właśnie w Unii. Nie

a nie historycznego.

Gdy było można, to liturgię greckoka-

w kraju z większością prawosławnych

inaczej niż w Polsce, gdzie sprawy te

oznacza to, że wszystko nam się

tolicką odprawiano w domach prywat-

mieszkańców.

rozwiązano w konkordacie ze Stolicą

tam podoba, ale nasza przyszłość

KAI: Ale w ocenie chrze-

nych. Z kolei w niedzielę chodziliśmy

Apostolską, a w przypadku innych

jest tam. A droga Ukrainy do Unii

ścijańskiej, jeśli jakieś zło

KAI: Ale są i problemy.

do kościoła rzymskokatolickiego w

Kościołów w odrębnych ustawach.

Europejskiej idzie przez polsko-

zostało dokonane, to można

Często słyszymy zarzuty, że

Stryju. Gdy mnie pytają, gdzie uczy-

Odczuwamy pewne otwarcie wobec

ukraińskie pojednanie i porozumie-

powiedzieć przepraszam?

grekokatolicy są przeciwni

Naturalnie. Dlatego napisaliśmy

łem się języka polskiego, to odpowia-

tego tematu ze strony państwa ukra-

nie. Prosimy więc, aby bracia z Pol-

zwrotowi świątyń katolikom,

w liście Kościoła greckokatolickiego,

dam, że w kościele, uczestnicząc we

ińskiego, ale nie ma jeszcze wypra-

ski nam w tym pomagali.

zwłaszcza we Lwowie czy

że jeśli ktokolwiek uczynił zbrodnię,

Mszy św.

cowanego rozwiązania.

na ukrainie zachodniej. We

KAI: to macie zagwaran-

jest zbrodniarzem. Trzeba to wyraź-

Kościół greckokatolicki był jed-

Lwowie chodzi o kościół Mat-

KAI: Jak Ksiądz Arcybi-

towane.

nie powiedzieć, gdyż jest to łamanie

ną z tych sił, która potrafiła zachwiać

Wiemy i jesteśmy za to Polakom

ki Bożej Gromnicznej bądź o

skup widzi dalszą współ-

przykazania: „Nie zabijaj”. Jedynym

Związkiem Sowieckim. Muszę jesz-

bardzo wdzięczni.

dawną kaplicę seminaryjną.

pracę naszych Kościołów:

sposobem uzdrowienia pamięci jest

cze raz podkreślić, że mimo prześla-

(...)

Czy nie da się tego rozwią-

rzymskokatolickiego z Pol-

przebaczenie. Dlatego w liście przyto-

dowań i cierpień Kościół nasz potrafił

zać?

ski z greckokatolickiego z

rozmawiali: MArCIN PrZE-

czyliśmy słynną, historyczną formułę:

zachować swoją tożsamość. Nigdy

Potrzeby Kościoła rzymskoka-

ukrainy?

CISZEWSKI i KrZySZtoF

„Przebaczamy i prosimy o przebacze-

nie poszedł na współpracę z komu-

tolickiego są uzasadnione i my je

Jest bardzo dużo do zrobienia.

toMASIK.

nie”. A jeśli kierujemy do braci z Polski

nistami i gdy wyszedł z podziemia,

popieramy. Nie są to problemy po-

Najpierw chciałbym zadeklarować,

KAI