22

kurier kulturalny

17–30 maja 2013 nr 9 (181) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Alfred Schreyer:

Agape wiary i sztuki

Muzyka uratowała mnie od śmierci w katedrze lwowskiej

Z ALFrEDEM SCHrEyErEM, „ostatnim polskim żydem z Drohobycza”,

12 maja w bazylice metropolitalnej p.w. Wnie-

więźniem trzech obozów koncentracyjnych, muzykiem, absolwentem dro-

bowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie

hobyckiego gimnazjum im. Władysława Jagiełły rozmawiała studentka IrE-

NA SuBBotEJ.

rozpoczął się IV Tydzień Kultury Chrześcijańskiej,

który odbywa się pod patronatem metropolity

Jak pan wspomina swo-

je dzieciństwo?

lwowskiego arcybiskupa Mieczysława Mokrzyc-

Urodziłem się w Drohobyczu

8 maja 1922 r. Lata dziecięce spę-

kiego i Konsulatu Generalnego RP we Lwowie.

dziłem w Jaśle. Naukę rozpoczą-

łem od prywatnych lekcji. W ciągu

dwóch lat dyrektor wiejskiej szkoły

w Niegłowicach przychodził i uczył

mnie wszystkich przedmiotów. Na

zakończenie roku szkolnego jeździ-

liśmy do szkoły im. Staszica, gdzie

zdawałem egzaminy. Oceny miałem

zawsze bardzo dobre. Później cho-

dziłem do szkoły podstawowej im.

Romualda Traugutta.

Mój ojciec Beno Schreyer pełnił

funkcję kierowniczą w miejscowej

rafinerii ropy naftowej. Zarabiał 1200

zł miesięcznie. Życie było bogate,

piękne. Jak się mówi, brakowało tyl-

ko ptasiego mleka.

Soliści Marzena Małkowicz (od lewej), Janusz Szrom, Ju-

Ale na początku lat 30. rozpo-

lia rosińska-Kopala i Aleksandra Małkowicz-Figaj

czął się ogólnoświatowy kryzys.

Ojciec stracił posadę i rodzina wró-

ciła do Drohobycza. Po powrocie

drze Polaków są Dni Kultury Chrze-

KoNStANty CZAWAGA

w 1932 roku rozpocząłem naukę

ścijańskiej. – Ale też myślę, że są w

tekst i zdjęcia

w prywatnym koedukacyjnym gim-

tym kościele goście, którzy przyszli

Podczas koncertu inauguracyj-

nazjum polskim im. Henryka Sien-

pierwszy raz i którzy wiedzą, że tutaj

nego usłyszeliśmy pop-oratorium,

kiewicza. Moją nauczycielką była,

jest jeden z najbardziej znaczących

a w nim kantatę „Ku Bogurodzicy”

dziś bardzo znana osoba Józefina

kościołów Rzeczypospolitej, – za-

do słów ks. Mateusza Jeża oraz

Szelińska – polska tłumaczka, polo-

uważył polski dyplomata i podkreślił,

„Psalmy Dawida”. Muzykę napisał

nistka i nieoficjalna narzeczona Bru-

że właśnie w tej świątyni można

Zbigniew Małkowicz, a całością

nona Schulza. Następnie w latach

przeżyć piękną wspaniałą ucztę.

dyrygował maestro Edward Kuc. W

1934-1939 kontynuowałem naukę

Ucztę wiary i ucztę sztuki.

Alfred Schreyer

koncercie wziął udział zespół Lu-

w państwowym gimnazjum im. Kró-

Kompozytor i założyciel Zespołu

men z Poznania ze swoim założy-

la Władysława Jagiełły, gdzie moim

Muzyki Sakralnej „Lumen” Zbigniew

Czytałam, że w czasie II

właśnie muzyka i czym jest

cielem Zbigniewem Małkowiczem,

nauczycielem był Bruno Schulz.

Małkowicz w słowie podziękowania

wojny światowej przeszedł

dla pana?

soliści z Polski, lwowska orkiestra

Muzyka – to moje życie! To ona

zaznaczył, że na różne sposoby

pan piekło trzech obozów

trudno uwierzyć, że był

kameralna oraz połączone chóry

uratowała mnie od śmierci.  Nie

można wychwalać Pana, na różne

hitlerowskich. widział pan

pan uczniem Bruno Schul-

lwowskie i młodzieżowe zespoły z

będę o tym opowiadać, bo jest to

sposoby można ewangelizować lu-

straszne rzeczy.

za. Czy pamięta pan swoje

archidiecezji lwowskiej. Dzieło po-

Podczas okupacji nazistowskiej

długa historia, która zajmie sporo

dzi. Dziękował duchowieństwu, któ-

lekcje u wybitnego malarza

wstało dzięki wielkiemu zaangażo-

straciłem całą rodzinę. W jednej z

czasu. Mam dyplom dyrygenta oraz

re docenia artystów.

i prozaika?

waniu Edwarda Kuca i Kazimierza

największych akcji w Drohobyczu

wykładowcy przedmiotów teoretycz-

Dobrze pamiętam. W ciągu

Organizatorzy imprez poinfor-

Micińskiego.

po której było wywieziono do ko-

nych, ale moje hobby to śpiew i gra

czterech lat uczył nas rysunku i prac

mowali Kurier, że podczas Tygodnia

Wśród gości był poseł na Sejm

mory gazowej 5 tys. Żydów straci-

na skrzypcach. Teraz jestem w sta-

ręcznych, głównie stolarki. Co do

Kultury Chrześcijańskiej w katedrze

RP Kazimierz Gołojuch z małżonką.

łem ojca, jego brata, babcie i ciocie

nie coś zaśpiewać, a nawet podró-

rysunku to było jasne, był świetnym

łacińskiej we Lwowie codziennie o

Zdaniem proboszcza katedry

Helenę. Funkcjonowało tu również

żować po Europie z moim trio, które

artystą. Ale skąd u niego ta stolar-

godz. 19.30 będą się odbywać kon-

ks. prałata Jana Nikla wykonanie

5 obozów prac przymusowych. W

się nazywa „Trio Schreyera”.

ka? To jedna z tych zagadek doty-

certy. W sobotę, 18 maja, odbędzie

kantaty „Ku Bogurodzicy” może

jednym z nich na warsztatach miej-

„Trio Schreyera” odwiedziło już

czących Schulza. Podczas okupacji

się także Festiwal Piosenki i Muzyki

przyczynić się do tego, że oficjalna,

skich pracowała moja matka. Ja

kilka stolic, koncertowało w Warsza-

pracowałem jako pomocnik stolarza

Religijnej „Na chwałę Boga”. Roz-

codzienna modlitwa Kościoła bę-

również pracowałem, ale w innym

wie, Wiedniu, Berlinie, Londynie.

przy tartaku w Hyrawce, wszystko

pocznie się o godz. 10.00. Na za-

dzie inaczej postrzegana. Ks. Nikiel

obozie. Z czasem wszystkie obozy

Podróżowanie i śpiewanie pomaga-

umiałem dzięki mojemu nauczycie-

kończenie Tygodnia Kultury Chrze-

złożył serdecznie podziękowanie

były zlikwidowane oprócz jednego,

ją mi nadal cieszyć się życiem.

lowi.

ścijańskiej w przyszłą niedzielę, 19

wszystkim wykonawcom również

a ich pracowników rozstrzeliwano w

Zwykle na zajęciach w pracow-

maja, w bazylice metropolitalnej

Zeszłego roku odzna-

Kazimierzowi Micińskiego, który

lesie Bronickim. Tym razem straci-

ni stolarskiej było strasznie głośno.

wystąpi Akademicki Chór Katolic-

czono pana medalem „Glo-

prowadził koncert.

łem matkę, dziadka i jedną ciocie. Z

Stukanie młotków, przekrzykiwanie

kiego Uniwersytetu Lubelskiego

ria Artis”...

Konsul generalny RP we Lwo-

całej rodziny zostałem sam.

Tak, z okazji 90-lecia otrzy-

się. Prosił: „Chłopcy, troszkę ciszej,

Jana Pawła II. Będzie on śpiewał

wie Jarosław Drozd powiedział, jak

W 1944 roku byłem przewiezio-

małem złoty medal zasłużony dla

bo już mnie głowa od was boli”.

na mszy św. o godz. 13.00, po mszy

ważne dla zgromadzonych w kate-

ny do obozu koncentracyjnego w

kultury polskiej „Gloria Artis”. Z tej

Głos mu się załamywał. Wiedzieli-

odbędzie się koncert chóru.

Płaszowie. Po sześciu miesiącach

okazji 21 września 2012 roku w Am-

śmy, co wtedy trzeba zrobić. „Pa-

przewiedziono mnie do Gross-

basadzie Polskiej w Kijowie byłem

nie profesorze, to może pan pro-

Rosen, a z czasem do Buchenwal-

odznaczony Krzyżem Oficerskim

fesor opowie nam jakąś bajkę?”.

du i w końcu do jego filii Taneka pod

Orderu Zasługi Rzeczypospolitej

Robił to chętnie, ale nie mógł tak

Lipskiem. Pracowałem tam bardzo

Polskiej. I tym się bardzo szczycę.

od razu. Więc myślał na głos: „Nie,

ciężko, puchnąc z głodu w fabryce

to już wam niepotrzebne, jesteście

Jak pan mógłby opisać

„Pantserfaust”. A w kwietniu 1945

za duzi”. „Ale my bardzo prosimy”

siebie jednym zdaniem?

roku rozpoczął się Todes Marsch

Nie jestem ani chrześcijani-

– krzyczeli chłopcy. „Więc dobrze,

czyli tzw. „marsz śmierci”. Ale szczę-

nem, ani Polakiem. Ale urodziłem

pozamiatajcie wióry” – mówił na-

śliwie, za Boską pomocą, przetrwa-

się w Drohobyczu w tym, wówczas,

uczyciel. Wtedy siadał na warszta-

łem i to!

polskim mieście. Uczęszczałem do

cie, półbokiem, nie patrząc na nas,

Po powrocie do rodzinnego

polskiej szkoły. W domu mówiono

tylko na ścianę i zaczynał opowia-

Drohobycza w 1946 roku grałem w

tylko po polsku. Wychowany byłem

dać. Nikt się nie ruszał z miejsca,

orkiestrze kinowej oraz w restaura-

w duchu polskiego patriotyzmu. Za-

dopóki Schulz nie skończył. Nie-

cji. Jednocześnie podjąłem pracę

wsze poczuwałem się, poczuwam

stety, wszystkie te bajki poszły w

nauczyciela w liceum muzycznym.

się i zapewniam, że do ostatniego

zapomnienie. Gdyby ich zebrać, to

dnia poczuwać się będę do polsko-

byłaby piękna część jego działalno-

Czyli po wojnie został

ści.

ści literackiej.

Dyryguje Edward Kuc

pan muzykiem. Dlaczego