4
Przegląd wydarzeń
1629 sierpnia 2013 nr 15 (187) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Tajemnice boratyckiego lasu
Szlak bojowy pomiędzy Przemyślem a Lwowem znaczony jest setkami bezimiennych mogil, w których spoczywają ci,
którzy wypelnili swój obowiązek do końca. Na szlaku tym byly miejsca wyjątkowo dramatycznych i zaciętych walk, są to
m.in. okolice Mościsk, Sambora, Sądowej Wiszni, Jaworowa, a także caly kompleks tzw. Lasów Janowskich, ciągnący
się do przedmieść Lwowa, nazwany w 1939 r. przez Niemców ,,lasem śmierci".
bliskich i zabral zwloki na stary
KRzYSzToF SzYMaŃSKi
wiejski cmentarz. Jakież bylo zdzi-
tekst i zdjęcia
wienie, gdy po dwóch latach, już za
W szczerym polu bialy krzyż
okupacji niemieckiej, ów polegly...
Nie pamięta już,
wrócil z niewoli niemieckiej. Kogóż
Kto pod nim śpi...
pochowano? Niestety już nikt z tej
rodziny nie żyje i nie wiadomo, gdzie
Tak śpiewaly kiedyś Czerwone
odbyl się wtedy pochówek, ani kogo
Gitary o bezimiennych bohaterach.
pochowano.
Oddzialy polskie, przebijające się
Ks. Zbigniew przygotowal już
kierunku Lwowa, toczyly zacięte
kolejne trumienki na ekshumowane
walki z przeważającymi silami le-
kości. Odbyla się też bardzo sym-
piej uzbrojonego i wyszkolonego
boliczna i wzruszająca uroczystość.
przeciwnika. Akcja, zorganizowana
Po oczyszczeniu, znalezionych
przez Konsulat Generalny RP we
podczas poprzedniej ekshumacji
Lwowie i Radę Ochrony Pamięci
w Boratyczach, przez czlonków
Walk i Męczeństwa (ROPWiM), ma
towarzystwa ,,Pamięć" manierki,
za cel uratowanie i godne pochowa-
innego wyposażenia i różańca, te
nie szczątków żolnierzy polskich z
rzeczy powrócily do trumienki ze
września 1939 roku. Dzięki Konsu-
szczątkami NN żolnierza. Niestety
oczyszczony wykop
latowi i ROPWiM, przy wspóldzia-
w przypadku kolejnej ekshumacji
szczątki, zlożone do drewnianych
laniu z organizacjami ukraińskimi
nie znaleziono żadnych rzeczy oso-
o miejscu pochówku. Pozbawienie
źle to wróżylo. Następnie poszly
trumienek, skladane są tymczasowo
i za zgodą wladz, udalo się ekshu-
bistych poleglych, mogących pomóc
szczątek takiej blaszki przemienia
inne znaleziska: fragmenty maski
w kryptach najbliższych kościolów
mować już szczątki trzech żolnierzy
w identyfikacji.
szczątki konkretnego żolnierza w
przeciwgazowej, guzik, po oczysz-
parafialnych.
WP: z okolic Janowa (ob. Iwano-
NN. Nie powstrzymuje to niektórych
czeniu którego ukazal się orzelek,
Wydobyte w tym dniu szczątki
Frankowe), Brzuchowic i Boratycz.
Ponawiamy apel do wszyst-
,,kopaczy" tzn. czarnych arche-
kolejne fragmenty kości, czaszki. Po
odwozimy do kościola w Miżyńcu.
Ta ostatnia miejscowość byla miej-
kich, którym znane są miejsca po-
ologów od plądrowanie ludzkich
kilku godzinach na dnie rowu ukaza-
Jest tu już jedna trumienka z po-
scem szczególnie zaciętych bojów.
chówku żolnierzy WP, poleglych we
szczątków. Wprawdzie wśród nich
ly się dolne fragmenty dwóch szkie-
przedniej ekshumacji. Proboszczem
14 września 1939 roku 24 Dywizja
wrześniu 1939 roku na obecnych
są różni ludzie: są też i tacy, którzy
letów, jeden na drugim od miedni-
jest tu ks. Zbigniew Pabjan. Dzięki
Piechoty pod dowództwem plk Bo-
terenach Ukrainy, niezależnie od
zbierają to co da się znaleźć na polu
cy do stóp, dwie czaszki i kopczyk z
niemu wyremontowany zostal ko-
leslawa Schwarcenberg-Czernego
ich narodowości i wyznania. Pro-
walki, a gdy natkną się na ludzkie
kości. Taki uklad szczątek jak wy-
ściól, odbywają się tu letnie kolo-
toczyla w tych okolicach walki z 2
simy o zglaszanie tych informacji
szczątki, zasypują wykop i nie nie-
jaśnil Lubomyr Horbacz, świadczy
nie dla dzieci. A co najważniejsze
Dywizją Górską, dowodzoną przez
do Konsulatu Generalnego RP we
pokoją poleglych. Ale za nimi mogą
o ingerencji ,,czarnych". Najbardziej
ksiądz jest pasjonatem historii swej
gen. Valentina Feursteina, wspie-
Lwowie. Jeżeli ktoś posiada jakieś
nadejść inni... i wtedy pozostają je-
atrakcyjne są dla nich górne frag-
parafii. Historii nie tylko tej sakralnej,
raną przez lotnictwo. Wzgórz w
pamiątki, rzeczy osobiste po pole-
dynie rozrzucone kości.
menty szczątek, ponieważ na szyi
ale również okresu wojny. Studiuje
okolicach Boratycz bronil 155 Pulk
glych żolnierzach, a szczególnie
Mniej więcej taki przypadek mie-
są nieśmiertelniki, w kieszeniach
opisy wydarzeń wojennych, które
Piechoty dowodzony przez pplk
nieśmiertelniki, proszeni są o prze-
liśmy i tym razem. Miejsce wskazal
na piersiach noszono najcenniej-
przez tereny jego parafii przewalaly
Stanislawa Kwapniewskiego.
kazywanie zdjęć tych ostatnich z
sze pamiątki rodzinne. Na piersiach
się w ciągu obu wojen światowych.
Na miejsce jedziemy wczesnym
wiadomością gdzie spoczywają te
mocowano też odznaczenia. A je-
Pośród miejscowej ludności ksiądz
rankiem z konsulem Marcinem Zie-
szczątki. Można to zrobić osobiście
żeli grzebano zgodnie z tradycjami
zbiera wszelkie wiadomości o po-
niewiczem, który kuruje calą akcją
lub anonimowo. Dyskrecja zostanie
chrześcijańskimi to na palcach rąk,
chówkach i w rozmowie z konsulem
z ramienia Konsulatu. Towarzyszą
zachowana. Jeżeli poza granicami
zlożonych na piersiach, byly obrącz-
nam czlonkowie lwowskiego Towa-
ki lub sygnety. Czyli wszystko to, co
rzystwa Poszukiwań Ofiar Wojny
ma dla czarnego archeologa wartość
,,Pamięć" Lubomyr Horbacz i jego
wymierną w konkretnych sumach.
asystent Igor Kmet oraz dziennikarz
Na nogach nie bylo nic cennego,
TVP Rzeszów Jerzy Giec.
bo w wielu wypadkach miejscowa
Skąd docierają do Konsula-
ludność przed grzebaniem ściągala
Guzik z orzelkiem
tu wiadomości o pochówkach? W
porządne wojskowe buty.
dużej mierze dzięki apelowi, który
nam życzliwy mężczyzna, który za-
I tym razem szczątków obu po-
zostal umieszczony w Kurierze przy
życzyl sobie by zapewnić mu ano-
leglych nie dalo się zidentyfikować,
okazji wywiadu z konsulem Marci-
nimowość. Skąd się o tych szcząt-
ani nawet rozdzielić na dwa oddziel-
nem Zieniewiczem na temat akcji
kach dowiedzial niech pozostanie
ne szkielety. Podjęto decyzję zlożyć
poszukiwawczej (KG nr 2(174) z
jego tajemnicą. Podkreślil, że nale-
je docelowo do jednej trumny jako
2013 roku). Oprócz tego zglaszają
ży do tych kopaczy, którzy szanują
,,Dwóch NN żolnierzy WP".
się do konsulatu anonimowi infor-
szczątki ludzkie, ale nie wszyscy
matorzy i przekazują poszczególne
jego znajomi mają taki stosunek do
Ksiądz-pasjonat
informacje o pochówkach.
zmarlych. Sam uważa, że niepo-
Gdzie mają być pogrzebane
kojenie zmarlych nie doprowadza
ekshumowane szczątki? Pa po-
do niczego dobrego: zaczynają się
ziomie międzyrządowym toczą się
zdążyć przed ,,czarnymi"
Niestety wiele tych informacji do-
klopoty zdrowotne, klopoty rodzinne
rozmowy o wyznaczeniu kwatery
Na dziedzińcu kościola w Miżyńcu. igor Kmet (od lewej),
ciera zbyt późno. W ostatnich latach
i inne nieprzyjemności, woli więc
na nowym cmentarzu w Malechowie
ks. zbigniew Pabian, Marcin zieniewicz i Lybomyr Hor-
bardzo ,,modne" stalo się przeszuki-
tego unikać. Czarna archeologia
pod Lwowem, który ma niebawem
bacz
wanie miejsc bitewnych. Znaleziska
stala się bardzo popularną i, co naj-
powstać. Na starym cmentarzu
w postaci guzików, odznaczeń, pa-
ważniejsze, dochodową dziedziną,
jest już mogila zbiorowa, uporząd-
Zieniewiczem określil kilka miejsc
miątek osobistych, klamer od pa-
a z wolnym dostępem do wspólcze-
Ukrainy są osoby, które posiadają
kowana dzięki staraniom czlonków
w okolicach wioski, które należy
sów, biżuterii są niezwykle poszuki-
snych urządzeń do wykrywania me-
tego rodzaju informacje, przekazane
Polskiego Towarzystwa Opieki nad
spenetrować. Najbardziej zagro-
wane przez różnych kolekcjonerów
tali, wielu ludzi zrobilo sobie z tego
im przez rodziców, też proszeni są o
Grobami Wojskowymi. Szacuje się,
żone są pochówki w okolicznych
i milośników militariów. Najbardziej
biznes.
kontakt z Konsulatem. Informacje te
że w walkach we wrześniu 1939
lasach, których jest kilka. Oprócz
poszukiwane są nieśmiertelniki
W tym czasie czlonkowie lwow-
są bardzo ważne mogą pomóc w
roku na terenach obecnej Ukrainy
tego na terenie wsi ma parę prze-
blaszki, na których wyryte byly dane
skiej ,,Pamięci" przeprowadzili już
identyfikacji poleglych i odnalezieniu
moglo zginać więcej niż 1500 żol-
kazów o pochówkach. Opowiedzial
poleglego żolnierza. Po śmierci taką
pierwsze prace określili zasięg
ich rodzin, pomogą także zachować
nierzy. Nie da się odszukać wszyst-
też interesującą historię o tym, jak
blaszkę przelamywano na pól. Jed-
wykopu rozpoczęli kopanie. Na dnie
pamięć o poleglych, należnie uczcić
kich poleglych, wielu pozostanie NN,
po walkach we wrześniu 1939 roku
na część pozostawala przy szcząt-
plytkiego i już zasypanego okopu
ich ofiarę i dokonać godnego po-
ale przynajmniej ci odnalezieni będą
ludność wioski poszla pogrzebać
kach, a druga powinna byla trafić
w pierwszych lopatach odrzuconej
chówku w duchu tej religii, którą za
spoczywali na jednym cmentarzu.
poleglych. Ktoś rozpoznal swoich
do dowództwa jednostki z danymi
ziemi natrafiono na kręgi kręgoslupa
życia wyznawali.
Tymczasem na razie ekshumowane
