12

Rozmowy kuriera

16­29 sierpnia 2013 nr 15 (187) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Polski konsulat we Lwowie 1987­2012

Nakladem wydawnictwa

,,Test" w Lublinie zostala wy-

dana książka ,,Polski Konsu-

lat we Lwowie 1987­2012".

z wydawcą i pisarzem BER-

NaRDEM NoWaKiEM i kon-

sulem RP we Lwowie MaR-

CiNEM ziENiEWiCzEM, któ-

ry zebral i przygotowal ma-

terialy do książki rozmawiala

MaRia BaSza.

Marcin zieniewicz: Frag-

menty tej książki, wspomnienia bę-

dziemy wydawać w Kurierze Galicyj-

skim, aby większa liczba osób miala

do niej dostęp.

Byliśmyzwydawcąksiążkipanem

Bernardem Nowakiem w codziennym

kontakcie. Pan Bernard sam czytal

teksty, robil korektę, wybieral zdjęcia.

Slowo wydawca nie jest tu odpowied-

nim slowem, wlożyl on w tę książkę

Bernard Nowak (od lewej), Maria Basza i konsul Marcin zieniewicz

część samego siebie. Chcemy wydać

też książkę w języku ukraińskim, po-

że każde pięć lat ­ to praktycznie już

szczyt poznać 90-letnią wówczas au-

Lenina, silą rzeczy skladali je przy

B. n.: Jeśli chodzi o treść książ-

nieważ tematy poruszane w niej do-

nieco inny świat, nieco inna Ukraina,

torkę. O jej urodzie nie muszę mówić

tym orle. Orzel jakby ,,wzlecial" po-

ki, to w trakcie redagowania tekstów

tyczą nie tylko Polaków, ale również

nieco inna też Polska.

­ w książce są fotografie. Natomiast

nownie. Dlatego zdecydowaliśmy się

mieliśmy świadomość, że dotykamy

Ukraińców, różnych fragmentów na-

Staraliśmy się odszukać maksy-

jeżeli chodzi o jej kondycję ­ w cza-

na ten wlaśnie projekt okladki.

materii, o której można powiedzieć,

szej wspólnej historii.

malnie dużo zdjęć. Wyszukiwaliśmy

sie prezentacji w dużej sali mówila

M. z.: Postanowiliśmy zreali-

że stanowi material źródlowy, doty-

Chcę powiedzieć, że pan Nowak

je u państwa w redakcji, w archiwum

bez mikrofonu, na stojąco do ponad

zować niepisany testament Polaków

czący nie tylko Konsulatu, ale i histo-

swoją przygodę z tematyką wydaw-

archidiecezji lwowskiej, na strychach

stu osób. Mając 19 lat pani Tamara

lwowskich. Konkretnych osób takich,

rii polskości na tych ziemiach. Nie ma

niczą rozpoczynal jeszcze w Solidar-

u różnych osób i w wielu innych miej-

przeszla obozy sowieckie za jakieś

jak pan Eugeniusz Cydzik czy pan

książek, które by tak rzecz ujmowaly.

ności, w podziemiu, gdzie drukowal

scach. To też jest zaletą książki. Sta-

absurdalne zarzuty.

Stanislaw Czerkas, którzy uratowali

Mamy źródla, bo są to wypowiedzi

i wydawal literaturę podziemną. W

raliśmy się dokladnie podpisać zdję-

figurę orla. Niedlugo później dostar-

konsulów, którzy tutaj pracowali i sty-

Dlaczego  na  okladce

nowej Polsce zalożyl wydawnictwo,

cia. Byly one rozsylane po Ukrainie,

czony byl do Konsulatu na tymcza-

kali się z tą materią na miejscu. Może

książki umieszczono wize-

które funkcjonuje w Lublinie, jest

Polsce, żeby ludzie rozpoznawali,

sowe przechowanie. 24 czerwca br.

lepiej byloby, gdyby byl czas, żeby

runek orla, który zabrany z

pisarzem i prezesem oddzialu Sto-

kto na tych zdjęciach jest. Mamy na-

zorganizowaliśmy uroczystą mszę na

nie tyle autorzy pisali, co, żeby z nimi

mogily generala Boleslawa

warzyszenia Pisarzy Polskich w Lu-

dzieję, że jest to ciekawa i potrzebna

rozmawiać. Cokolwiek by rzec o tej

blinie.

książka.

książce, to ona naprawdę w moim

Bernard nowak: To, że ta

przekonaniu, stanowi źródlo do hi-

Co zawiera książka ,,Pol-

książka ukaże się w języku ukraiń-

storii i polskości i do historii placówki

ski Konsulat we Lwowie

skim jest świętnym pomyslem. Rów-

dyplomatycznej we Lwowie.

1987­2012"?

Ideą książki bylo zebranie wspo-

nież świetnym pomyslem bylo to, aby

M. z.: Generalnie bardzo malo

mnień bylych konsulów generalnych

wydać ją po polsku. W Polsce świa-

jest książek o Lwowie powojennym,

we Lwowie, a także tych, którzy pel-

domość relacji polsko-ukraińskich,

o polskości we Lwowie. Są dziesiąt-

nili obowiązki konsulów generalnych.

chociaż mówi się o tym bardzo dużo,

ki, setki książek o tym wspanialym,

Byly okresy, że między przyjazdem

nie jest wielka. Także świadomość

mitycznym już Lwowie przedwojen-

jednego konsula a wyjazdem innego

tego jak wyglądaly początki placówki

nym. Chcemy tę niszę trochę zago-

byly osoby, które pelnily obowiązki

konsularnej, z jakim trudem pewne

spodarować tym projektem, ale też

konsuli generalnych. Naszym zada-

rzeczy byly wprowadzane, biorąc

kilkoma innymi, o których myślimy,

niem bylo dotarcie do tych wszyst-

pod uwagę zaszlości historyczne.

które realizujemy. Jest to biala pla-

kich osób, obecnie często rozproszo-

Pomysl konsula generalnego Jaro-

ma, malo znana dla czytelnika.

nych po świecie. Udalo się te osoby

slawa Drozda na tę książkę jest nie

B. n.: W paru przypadkach bylo

odnaleźć, nikt nam nie odmówil. Jest

do przecenienia. Naprawdę jest to

tak, że trzeba bylo niejako ,,wyciskać"

to pelny komplet wspomnień wszyst-

świetna rzecz.

z autorów teksty, bo większość z nich

kich, osób, za wyjątkiem nieżyjących.

myśli w ten sposób, że może kiedyś,

Skąd Pana zainteresowa-

Są to dwaj konsulowie wymienieni w

na emeryturze napiszę, tak, jak na-

nie Lwowem?

książce ­ konsul Marek Krajewski i

B. n.: We Lwowie przed wojną

pisal pan konsul Woskowski swój

Tomasz Marek Leoniuk. O tych oso-

slużyl w wojsku mój ojciec, ale to nie

bardzo dobry tekst. Wszyscy inni,

bach wspomnienia napisali ich przy-

mialo większego znaczenia. Kiedyś

którzy piszą, to są osoby dzialające

jaciele, osoby, które z nimi wspólpra-

ze względów sentymentalnych, by-

jeszcze, czynne, aktywne w życiu

cowaly. W przypadku pana Leoniuka

lem we Lwowie ze swoim synem,

zawodowym, a także w dyplomacji

byla to pani Emilia Chmielowa i pan

żeby zobaczyć miejsca, które znalem

polskiej. To jest wlaściwie pisanie hi-

Roman Czmelyk.

z fotografii rodzinnych. To byla moja

storii na żywo i na gorąco. Potem się

Wstęp do książki sklada się z

pierwsza wizyta. Potem zostalem za-

różne rzeczy zacierają czy zmieniają

kilku podrozdzialów. Jest krótki rys

proszony do wspólpracy przez pana

optykę.

historyczny, jest artykul Agnieszki

konsula Jaroslawa Drozda, z którym

M. z.: Jest tu tekst ambasado-

Sawicz ,,Z dziejów lwowskiej pla-

mialem już kontakt podczas jego po-

ra Henryka Litwina, osoby aktywnej

cówki konsularnej w latach osiem-

bytu w Petersburgu. Tam wydaliśmy

i dzialającej obecnie na Ukrainie.

dziesiątych XX wieku". Jest to tekst

książkę pani Tamary Pietkiewicz

Wiele osób mówilo w ten sposób:

o historii pewnego spotkania, które

,,Жизнь ­ сапожок непарный". Jest

,,ja bylem zwyklym konsulem, nie

mialo zapobiec dzieleniu Polaków

to Rosjanka, której ojciec byl polskim

Cmentarzu Orląt Lwowskich i zgodnie

robilem nic ciekawego, zrobilem to

Popowicza, znalazl się w

i Ukraińców, rzymskich katolików i

komunistą ­ wyrzekl się polskości,

z wolą osób, które wymienilem i wielu

i to, i to". Trzeba bylo przekonywać,

postumencie pomnika Leni-

grekokatolików pod koniec istnienia

podobnie jak Feliks Dzierżyński. Nie

innych, którzy mieli swój udzial w ra-

że wlaśnie to jest ciekawe ­ to co

na we Lwowie?

Związku Radzieckiego. Jest artykul

uważal się za Polaka, mówil, że się

B. n.: Bylo kilka projektów oklad-

towaniu orla, wrócil on na Cmentarz

bylo codzienną, normalną pracą.

pana Wiaczeslawa Wojnarowskie-

urodzil jako Polak. Książka Tamary

ki. W trakcie czytania, poznawania

Obrońców Lwowa. Zostal ustawiony

Dziś już nikt nie pamięta takich sy-

go. Jest to twórca przedstawiciel-

Pietkiewicz jest naprawdę wspaniala.

dziejów placówki konsularnej we

w kaplicy cmentarnej, poświęcony

tuacji, jak strajki na granicy. Byla

stwa MSZ Ukrainy we Lwowie.

Na pomysl żeby ją wydać po polsku

Lwowie, dowiedzieliśmy się o orle,

podczas mszy, którą celebrowal me-

taka próba forsowania granicy przez

Czytając tę książkę, wydaje się,

wpadl śp. już niestety pan minister

który zostal znaleziony w rozbiera-

tropolita lwowski abp Mieczyslaw Mo-

zniecierpliwionych ludzi, którzy cze-

że tutaj epoki zmienialy się nie w sys-

Janusz Krupski, który zginąl pod

nym pomniku Lenina, we wrześniu

krzycki. I tak się ta historia zamknęla.

kali calymi dniami w Medyce, w je-

temie dziesięcioleci. Czytając wspo-

Smoleńskiem. Tę książkę myśmy

1990 roku. Uznaliśmy, że jest to

Wizerunek orla wylądowal na oklad-

dynym przejściu granicznym i byli

mnienia z początku lat dziewięć-

przetlumaczyli w Polsce i wydali w

nieslychanie symboliczna sytuacja,

ce, a figura orla znalazla się tam,

gotowi na sforsowanie granicy silą, a

dziesiątych, końca lat dziewięćdzie-

moim wydawnictwie. W Petersbur-

pewien chichot historii, bo fakt, że

gdzie powinna być, czyli na Cmenta-

sowieckie slużby niemalże strzelaly

siątych czy już tego stulecia widać,

gu odbyla się promocja. Mialem za-

ludzie skladając kwiaty przy pomniku

rzu Obrońców Lwowa.

w powietrze ostrzegawczo, że uży-