20

Kurier kulturalny

29 października–14 listopada 2013 nr 20 (192) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Dwie twarze Lwowa modernistycznego

Wielkie zainteresowanie publiczności i mediów lwowskich wywołała wystawa obrazów Antoniego i Kajetana Ste-

fanowiczów w Lwowskiej Galerii Sztuki. Na wystawie przedstawiono 36 prac Antoniego Stefanowicza i 19 – jego

syna Kajetana.

i niezwykłą siłą fizyczną. Odznaczony

został Krzyżem Virtuti Militari V kla-

sy, Krzyżem Walecznych, Krzyżem

Niepodległości, Krzyżem Obrony

Lwowa. Zginął 29 lutego 1920 roku w

34 roku życia pod Rohaczewem nad

Słuczą na froncie polsko­bolszewic-

kim. Awansowany został pośmiertnie

do stopnia rotmistrza. 24 październi-

ka 1920 roku został pochowany na

Cmentarzu Orląt we Lwowie.

W sztuce Antoni Stefanowicz był

typowym przedstawicielem kierunku

akademickiego. W jego spuściźnie

artystycznej najbardziej charakte-

rystyczne i udane są portrety, które

odznacza realizm i precyzja wykona-

nia. Kajetan Stefanowicz, natomiast,

Krzysztof Stefanowicz (od lewej), kurator wystawy Ana-

był jednym z najbardziej wybitnych

stazja Simferowska i Roman Jaciw, prorektor ASP we

przedstawicieli lwowskiej i polskiej

Lwowie

secesji, artystą zapatrzonym w

sztukę i estetykę wschodu, dążącym

Okładka okolicznościowego katalogu

do dekoracyjnego monumentalizmu.

wodowej było stanowisko inspektora

JURIJ SMIRnOW

Zginał w młodym wieku – cała kariera

naczelnego wszystkich szkół arty-

sji i podał jego życiorys w katalogu.

nych obrazów i wydanie naukowego

tekst i zdjęcie

twórcza była jeszcze przed nim.

styczno­przemysłowych Austrii. Od

Podkreślił on i zaznaczył miejsce

katalogu wystawy. Organizację eks-

Wszystkie obrazy, przedstawione

1902 roku był doradcą abpa Józefa

Polska rodzina Stefanowiczów

artysty w sztuce polskiej w licznych

pozycji oraz opracowanie katalogu

w Lwowskiej Galerii Sztuki pochodzą

Teodorowicza w sprawach artystycz-

zadomowiła się we Lwowie wieki

pracach monograficznych: „Secesja

zawdzięczamy Anastazji Simferow-

ze zbiorów rodziny Stefanowiczów.

nego ozdobienia i przebudowy kate-

temu. Mieli ormiańskie korzenie oraz

we Lwowie”, „Sztuka lwowskiej sece-

skiej. Jest to jej pierwsza, bardzo

Zdobiły one niegdyś pokoje pięknej

dry ormiańskiej we Lwowie. W nie-

mocno trzymali się obrządku ormiań-

sji” i innych. Obecnie twórczość Ste-

udana praca, w którą włożyła dużo

willi rodzinnej przy ul. Herburtów 3

podległej Polsce został naczelnikiem

sko­katolickiego. Legendą Lwowa

fanowiczów powraca do miłośników

serca i osobistego zaangażowania,

we Lwowie. Były własnością Sabiny

wydziału szkolnictwa zawodowego

był arcybiskup Samuel Cyryl Stefa-

sztuki. Wystawa ich obrazów ze zbio-

jako naukowy pracownik Lwowskiej

Stefanowiczowej, wdowy po Kajeta-

w Kuratorium Lwowskiego Okręgu

nowicz (1755­1858), który przeżył

rów lwowskich to bardzo ważny, ale

Galerii i kurator wystawy. Krzysztof

nie. W 1932 roku były wystawiane

Szkolnego. Był kawalerem orderu

103 lata i zmarł w 80. rocznicę ka-

dopiero pierwszy krok do naukowego

Stefanowicz z wielkim uznaniem

na ekspozycji we Lwowie. Wszystko

Żelaznej Korony (1911) i Krzyża Ofi-

płaństwa. Był najstarszym biskupem

opracowania ich artystycznej spuści-

dziękował wszystkim organizatorom

odmieniło się po wrześniu 1939 roku.

cerskiego orderu Odrodzenia Polski.

ówczesnej Europy.

zny. Część ich obrazów znajduje się

za wystawę, za pamięć o lwowskich

W tych niepewnych czasach cały ro-

Dla współczesnych Antoni Stefano-

Antoni Stefanowicz (1858­1929)

w Polsce w zbiorach prywatnych lub

korzeniach polskich artystów Anto-

dzinny zbiór Stefanowiczów w niewy-

wicz „był niekłamanym autorytetem

był uznanym malarzem i energicz-

muzealnych i jest nadal mało znana

niego i Kajetana Stefanowiczów.

jaśnionych do końca okolicznościach

moralnym, artystą uznanymi cenio-

nym działaczem społecznym. Zasłu-

naukowcom i szerokiej publiczności.

Działalność wystawowa Lwow-

trafił do Lwowskiej Galerii Obrazów.

nym, a jednocześnie człowiekiem

żył się dla rozwoju szkolnictwa pol-

Na otwarciu lwowskiej wystawy

skiej Galerii Sztuki i innych lwowskich

Po wojnie rodzina wyjechała do Kra-

skromnym, gorącym patriotą pol-

skiego w Galicji. Był absolwentem

wśród gości był też Krzysztof Stefa-

muzeów pozwala na odkrywanie na-

kowa, gdzie mieszkają do dnia dzi-

skim, głęboko osadzonym w swych

Akademii Sztuk Pięknych w Wied-

nowicza, wnuk Kajetana, który przybył

zwisk nieco zapomnianych artystów.

siejszego wnukowie i prawnukowie

ormiańskich korzeniach”.

niu, lecz wybrał karierę zawodowe-

do Lwowa wraz z rodziną. Sala wy-

Odkrywamy też historię sztuki lwow-

Kajetana Stefanowicza.

Kajetan Stefanowicz (1886­1920)

go nauczyciela rysunku w szkołach

stawowa zgromadziła gości z Polski,

skiej ubiegłych stuleci – niezwykle

Po II wojnie światowej twórczość

był absolwentem ASP w Krakowie.

średnich, a następnie w gimnazjach

przedstawicieli lwowskiej ASP, histo-

inspirującej i bogatej w talenty arty-

Kajetana Stafanowicza była prak-

Studiował dwa lata w Monachium,

państwowych. W 1902 roku został

ryków sztuki, pracowników muzeów.

styczne – przewija się przed nami

tycznie zapomniana i niedoceniona,

zaś w latach 1911–1913 – w Paryżu.

mianowany krajowym inspektorem

Wystawę otwierała Łarysa Woźnicka

historia dawnych rodzin lwowskich,

również przez ukraińskich history-

W czasie I wojny światowej wstąpił do

szkolnym i członkiem galicyjskiej

dyrektor Galerii Sztuki. Obecny był

rozsianych po świecie w wyniku II

ków sztuki. Przełom nastąpił w 1986

I Brygady Legionów i walczył w I puł-

Rady Szkolnej Krajowej. Od 1895

znany lwowski mecenas sztuki, or-

wojny światowej.

roku, gdy dr Jurij Biriułow umieścił

ku Ułanów Legionowych, a od roku

roku był członkiem dyrekcji Towarzy-

miański działacz społeczny i przed-

Organizacja wystawy połączyła

kilka obrazów Kajetana Stafanowi-

1918 – w I Pułku Szwoleżerów. Od-

stwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we

siębiorca Wardkiez Arzumanian. To

ludzi po obu stronach granicy: Pola-

cza na wystawie lwowskiej sece-

znaczał się brawurą, bohaterstwem

Lwowie. Szczytem jego kariery za-

on finansował konserwację wystawio-

ków, Ukraińców, Ormian i Rosjan.

Wieszak z Łucka

Pod koniec września zaobserwowano w Łucku ciekawe zjawisko – po miście spa-

cerował wieszak. Organizatorzy niecodziennego festiwalu teatralnego „Мандрівний

вішак” właśnie wieszak uznali za atrybut tradycyjnego teatru stacjonarnego. To od

szatni i powieszenia płaszcza na haczyku rozpoczyna się typowa wizyta w teatrze.

świętowania urodzin teatru, niż za-

cerkwi św. Jana. Sztukę współcze-

ELŻBIETA ZIELIŃSKA

infekowanie sztuką teatralną całego

snego amerykańskiego dramatur-

Łuccy miłośnicy teatru ekspe-

miasta. Na zaproszenie Harmideru

ga, której akcja dzieje się na no-

rymentalnego wyrzucili wieszak na

odpowiedziało osiem zespołów te-

wojorskiej stacji metra odegrano w

ulicę i wypchnęli teatr poza jego

atralnych z Ukrainy, Rosji, Gruzji,

mrocznej postindustrialnej scenerii

tradycyjne ramy. W ciągu trzech dni

Niemiec i Białorusi. Środowisko

niewykończonego centrum handlo-

odbyło się w przestrzeni miejskiej

Harmideru wykazało się ogromnym

wego. W scenę teatralną zamieniły

kie przedstawienia był bezpłatny.

uwolnionego od schematów czy

Łucka kilkanaście przedstawień

samozaparciem, energią i uporem,

się także wnętrza nocnych klubów,

Format festiwalu spotkał się z en-

konwencji, a nad Łuckiem unosił się

teatralnych. Organizatorzy zadbali

w realizacji projektu, który zdaniem

internat szkoły średniej czy hala

tuzjastycznym przyjęciem zwłasz-

duch staruszka Shakespeara, który

o to, by każde z miejsc, w których

Rusłany Poryckiej – szefowej teatru,

sportowa (nota bene, znajdująca się

cza wśród młodych mieszkańców

już dawno napisał, że cały „Świat

zagościł teatr wędrujący było nie-

nie ma odpowiednika w skali Ukra-

w dawnym budynku synagogi).

Łucka, choć w kolejce do kolejnych

jest teatrem, aktorami ludzie, którzy

banalne i nawiązywało do fabuły

iny. Udało im się znaleźć sponso-

Festiwal odbył się w związku z

teatrów­nie­teatrów ustawiały się

kolejno wchodzą i znikają”. Dobrze

danej sztuki. Antygona w wykonaniu

rów, oraz uzyskać wsparcie Łuckiej

dziesięcioleciem działalności łuckie-

także rodziny z małymi dziećmi,

by było, gdyby wędrówka teatralne-

rewelacyjnego teatru Żuky (Жуки) z

Rady miejskiej i Stowarzyszenia

go teatru amatorskiego Harmider

osoby w średnim wieku, a nawet

go wieszaka trwała jak najdłużej, bo

Doniecka została wystawiona w pod-

rozwoju turystyki na Wołyniu. Warto

(ГаРмИдЕр). Chyba nie można

staruszkowie. Wszyscy oni dali

Łuck zasługuje na kolejne odsłony

ziemiach łuckiego zamku, w ruinach

wspomnieć, że wstęp na wszyst-

wyobrazić sobie lepszej formuły

się porwać magii żywego teatru,

tego pomysłowego projektu.