8

Przegląd wydarzeń

15–28 listopada 2013 nr 21 (193) * kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kulturalny wymiar Partnerstwa Wschodniego

i jego wpływ na Ukrainę

Unia Europejska, jako duża organizacja międzynarodowa, pragnie zbliżenia między narodami europejskimi i pogłębienia znajomości wspólnej

historii, wspiera wszelakie inicjatywy współpracy i wymianę doświadczeń kulturowych. Kultura odgrywała, odgrywa i będzie odgrywała ważną

rolę w kształtowaniu świadomości Europejczyków, więc Unia Europejska podejmuje szereg działań, które pomagają rozwijać, kultywować

i chronić kulturę, zarówno wewnątrz niej, jak i na zewnątrz.

to wtedy można mówić i o integracji

lokalnego dziedzictwa – organiza-

wiąże obowiązek składania raportów

kultura nie tylko przeciwstawia się

ANDRZEJ PIETRUSZKA

politycznej, i o gospodarczej. Integra-

cja „Totem” z Chersonia (z dwoma

i sprawozdań w zakresie rachun-

tym spuściznom, ale proponuje także

Jeżeli chodzi o wymiar wschod-

cja kulturowa to zmiana postrzegania

partnerami z Ukrainy oraz po jednym

kowości projektów, co, jak sądzę,

wyraźną alternatywę – europejską,

ni, to najlepiej politykę kulturalną UE

świata, to zmiana, która musi się do-

z Armenii i Gruzji), transgraniczna

hamuje rozwój programu. Wydaje

nowoczesną, wieloetniczną i wielo-

odzwierciedla program Partnerstwa

konać w umysłach ludzi. Jednym z

współpraca kulturalna w regionie Po-

mi się, że Bruksela nie do końca

językową, wychodzącą z tradycji na-

Wschodniego, który jest osadzony w

bardzo ważnych celów Partnerstwa

lesia powiązana z promocją regionu

zdaje sobie sprawę ze złożoności

rodowego oporu duchowego i inspi-

Europejskiej Polityce Sąsiedztwa. Na

Wschodniego jest propagowanie

- organizacja Intelektualna Perspek-

procesów kulturowych w państwach

rowaną światowymi poszukiwaniami

pierwszy rzut oka jest to koncepcja

demokratycznych struktur oraz idei

tywa z Kijowa (z dwoma partnerami

PW. Czynnikiem pomocniczym w tej

nowości i wolności”.

polityczna, która ma na celu realiza-

społeczeństwa obywatelskiego, aby

ukraińskimi i partnerem białoruskim).

sprawie powinny być te kraje, które

Są już widoczne zmiany zarów-

cję polityki wschodniej Unii Europej-

uaktywnić obywateli państw Partner-

Są także i inne projekty, chociażby

do niedawna znajdowały się w sferze

no w sferze działalności organizacji

skiej, lecz po dogłębnym przeanalizo-

stwa Wschodniego na rzecz rozwo-

takie jak Fundusz Golden Apricot

wpływów radzieckich. Właśnie one

pozarządowych, jak i w dziedzinie

waniu treści programu można odna-

ju struktur demokratycznych.

(dotyczy on rozwoju kinematografii).

(m.in. Polska) powinny przybliżyć

kultury. W raporcie Narodowego

leźć kwestie dotyczące kulturalnego

Partnerstwo Wschodnie wspiera

Poza Ukrainą partnerami tego pro-

Brukseli szereg problemów na ob-

Instytutu Studiów Strategicznych

wymiaru Partnerstwa Wschodniego.

inicjatywy partnerstw lokalnych, któ-

jektu są: Gruzja, Armenia, Turcja.

szarze postsowieckim oraz pokazać

„O stanie rozwoju społeczeństwa

Jest to program zainicjowany przez

re dążą do rozwoju gospodarczego,

Pod kierownictwem holenderskiego

w jaki sposób były rozwiązywane te

obywatelskiego na Ukrainie” zauwa-

Polskę i poparty przez Szwecję. Uro-

żalne jest zwiększenie ilości stowa-

czyście został on zainaugurowany w

rzyszeń: organizacji społecznych

2009 r. podczas prezydencji czeskiej

(jeżeli w 2011r. było ich 67 696, to w

w Radzie Unii Europejskiej. Jaki cel

2012r. – 71 767), związków zawodo-

prześladuje kulturalny wymiar Part-

wych ( 2011r. – 26 340, w 2012r. –

nerstwa Wschodniego i jaki ma on

27 834), organizacji dobroczynnych

wpływ na kulturę w państwie ukraiń-

(2011r. – 12 860, 13 475 w 2012r.).

skim?

Międzynarodowi eksperci twierdzą,

Głównym wyzwaniem Partner-

że to i tak mała ilość stowarzyszeń

stwa Wschodniego na płaszczyźnie

w stosunku do innych krajów UE czy

edukacji i badań naukowych jest two-

nawet krajów bałkańskich. Uważam

rzenie programów, które umożliwią

jedna, że to duży postęp dla Ukrainy.

jednostkom akademickim (uniwersy-

Nie wszystko da się od razu zreali-

tetom) oraz studentom z krajów, któ-

zować. Ukraina jest młodym pań-

re sąsiadują z Unią na Wschodzie,

stwem, dlatego wspieranie ze stro-

nawiązać współpracę z uniwersy-

ny Unii w dziedzinie kultury będzie

tetami w krajach Unii Europejskiej.

jak najbardziej pożądane. Dobrym

Są to programy, które mają na celu

przykładem będzie tutaj powstanie

podwyższyć mobilność badawczą

takich organizacji, jak Centrum Sztu-

i naukową studentów z Europy

ki Współczesnej i Centrum Rozwoju

Wschodniej ( np. Erasmus, Mundus,

„Demokracja przez Kulturę” (Kijów),

Tempus).

Centrum Technologii Humanistycz-

Partnerstwo  Wschodnie,  na

czy inne problemy w dziedzinie kultu-

integracji społecznej, rozwiązywania

stowarzyszenia EUROCLIO (Euro-

nych „AHALAR” (Czernihów), Instytut

ry. Następnym problemem na Ukra-

płaszczyźnie współpracy z młodzie-

konfliktów oraz dialogu międzykultu-

pejskie Stowarzyszenie Nauczycieli

Zarządzania Społeczno-Kulturowego

inie jest zbytnia dominacja państwa

żą, zwiększa mobilność młodych

Historii), jest realizowany projekt

(Kirowograd), Centrum Zarządzania

rowego. Program również wspiera

w polityce kulturalnej, co nie sprzyja

obywateli państw sąsiadujących z

celem którego jest propagowanie

Kulturą (Lwów), Teatr Studio „ Arabe-

dialog pomiędzy menedżerami kultu-

rozwojowi inicjatywy kulturalnej PW.

Unią oraz umożliwia współpracę mło-

ry nie tylko na szczeblu regionalnym,

tolerancji kulturowej poprzez pozna-

sky „ (Charków), Stowarzyszenie Ar-

dzieży poprzez zwiększanie dostępu

ale i w ramach Unii Europejskiej.

wanie historii i dziedzictwa. Partne-

Można wręcz powiedzieć, że wspie-

tystyczne „ Dzyga” (Lwów), Centrum

informacyjnego na temat Unii Euro-

Jeżeli chodzi o Ukrainę, to UE

rem ukraińskim projektu jest „Nova

ranie kultury ze strony rządu jest i tak

Inicjatyw Młodzieżowych „Totem”

pejskiej i krajów Sąsiedztwa Wschod-

nigdy nie ukrywała, że ma rozwiąza-

Doba”, są również partnerzy z Azer-

niewystarczające. Wynika pytanie:

(Chersoń) i inne.

niego. Cele te są realizowanie dzięki

nie na problemy w dziedzinie kultury

bejdżanu, Mołdawii, Armenii i Gruzji.

czemu państwo nie daje większe-

4–6 października br. odbył się

programowi „Młodzież w działaniu”.

w państwie ukraińskim (również i w

Kolejny projekt, który obejmuje dzia-

go pola do działania organizacjom

Kongres Kultury Partnerstwa Wschod-

Dosyć ważnym elementem Part-

innych krajach Partnerstwa Wschod-

łania w zakresie kultury książki to

prywatnym? Na tej płaszczyźnie po-

niego w Lublinie. Kongres został

nerstwa Wschodniego jest wymiana

niego). Ukraina niewątpliwie ma bo-

projekt pod kierownictwem bułgar-

winno być większe zaangażowanie

zapoczątkowany w 2011 roku i ma

informacji i doświadczeń w dziedzi-

gate europejskie dziedzictwo kulturo-

skiej fundacji „Next Page”. Istnieją

prywatnego sektora kultury i sztuki.

na celu nawiązać dialog pomiędzy

nie kultury pomiędzy artystami a

we, lecz z powodu małej ilości środ-

również i inne projekty.

Jest to dość zauważalne w krajach

działaczami kultury z krajów PW

osobami, które pracują w sektorze

ków finansowych z budżetu państwa

W 2011 roku Komisja Europejska

byłego ZSRR, gdzie państwo dąży-

oraz UE. Jest to również forum wy-

kultury. Dobrym przykładem może

ukraińskiego przeznaczanych na kul-

zainaugurowała tzw. Okno Partner-

ło do wszechstronnej dominacji we

miany doświadczeń. W przyszłości

być Instytut Adama Mickiewicza w

turę, nie jest ona w stanie samodziel-

stwa Wschodniego program „Mło-

wszystkich sferach życia. Potrzeba

jest planowane utworzenie wspólnej

Warszawie, który zainicjował pro-

nie udźwignąć pewnych przedsię-

dzież w działaniu”, które ma na celu

większej ilości ukierunkowanych ba-

przestrzeni kulturowej, aby nie ro-

jekt współpracy pomiędzy twórcami

wzięć kulturalnych (m.in. związanych

stworzenie dodatkowych możliwości

dań, które będą wpływać na strate-

bić podziałów na Unię Europejską

teatralnymi, zapewniając im granty

z renowacją zabytków architektury).

międzynarodowej współpracy mło-

gię i politykę w dziedzinie kultury na

i Partnerstwo Wschodnie. Na tego-

finansowe.

Program Partnerstwa Wschodniego

dzieżowej z 6 krajami objętymi przez

Ukrainie i w ten sposób będą mogły

rocznym Kongresie Kultury poru-

Założeniem Partnerstwa Wschod-

ma do dyspozycji 12 mln euro na

UE inicjatywą Partnerstwa Wschod-

zastąpić standardy sowieckie, które

szone zostało pytanie o jedność Eu-

niego jest dołożenie wszelkich starań

rozwój projektów kulturalnych. Ukra-

niego: Azerbejdżanem, Armenią, Bia-

były oparte na opisowych statysty-

ropy. Podczas dyskusji i warsztatów

do rozwoju kultury, bowiem nie da się

ina dodatkowo otrzymała 3 mln euro

łorusią, Gruzją, Mołdową. Ogólny bu-

kach i informacjach o ograniczonej

dużo uwagi poświęcono wyzwaniom

dokonać zmian społecznych jedynie

na powstanie niewielkiej Regionalnej

dżet Okna Partnerstwa Wschodniego

lub wątpliwej użyteczności z punktu

współczesnego świata, wspólnym

poprzez gospodarkę. Warto tu zacy-

Jednostki Monitoringu i Budowania

programu „Młodzież w działaniu” na

widzenia strategicznego planowania

zarówno dla Wschodu, jak i Zacho-

tować wypowiedź jednego z urzędni-

Potencjału, która działa w Kijowie.

lata 2012-2013 wynosi łącznie 31,5

i zarządzania.

du Europy: globalizacji, nowym me-

ków z województwa podlaskiego, C.

Jakie są to projekty? Powstają one w

milionów euro, z czego Polska otrzy-

Ukraiński krytyk literacki, eseista

diom oraz zaangażowaniu instytucji

Cieślukowskiego, który w wypowie-

oparciu o współpracę nie jedynie Unii

mała do rozdysponowania ponad 600

i poeta Mykoła Riabczuk w artykule

kultury w rozwiązywanie konfliktów

dzi dla agencji PAP powiedział, że

Europejskiej i Ukrainy, ale również

tys. euro. To właśnie duże zaangażo-

zamieszczonym w „Raporcie o sta-

społecznych.

„kultura jest nośnikiem przemian”,

innych krajów PW. Chciałbym przede

wanie młodzieży w przedsięwzięcia

nie kultury na Ukrainie” mówi o tym,

Kulturalny wymiar PW ma wiele

a „dołożenie do obecnych działań w

wszystkim powołać się na „Raport o

kulturalne jest kluczem do przemian

że współczesna Ukraina to kraj o

programów, które dotyczą Ukrainy.

Partnerstwie Wschodnim wymiaru

stanie kultury na Ukrainie” (początek

demokratycznych w krajach Partner-

bogatej i różnorodnej kulturze, którą

Czy obywatele Ukrainy są gotowi do

kulturowego może przynieść efekt

2013 r.), w którym m. in. wspomina

stwa Wschodniego.

podtrzymuje i rozwija młode i dyna-

reform kulturalnych? To właśnie od

masy, która przełamie sposób my-

się o powstaniu takich projektów,

Program kulturalny Partnerstwa

miczne społeczeństwo obywatel-

nich zależy czy rozwój kultury przy-

ślenia – z tego postsowieckiego na

jak kulturalny rozwój społeczności –

Wschodniego musi sprostać pew-

skie, lecz jest również zauważalna

czyni się do odbierania przez UE

bardziej prozachodni, otwarty na

organizacja „EkoArt” z Doniecka (z

nym wyzwaniom. Pomimo kryzysu

duża spuścizna niereformowanego

Ukrainy jako państwa z europejskim

wspólnotę europejską”. Chodzi tu

partnerami z Chersonia na Ukrainie

gospodarczego, UE udaje się konty-

państwa postkomunistycznego. Mówi

dziedzictwem kulturowym. Zmiana

przede wszystkim o  mentalność,

oraz z Gruzji), różnorodność kulturo-

nuować realizację projektów. Pewna

on o tym, że „Ukraina musi zmagać

postrzegania świata czy mentalności

bez której trudno jest dokonać ja-

wa i równe szanse dla mniejszości

część jest już zrealizowana. Pod

się równocześnie z dwoma bardzo

zależy od samych obywateli ukraiń-

kiejkolwiek zmiany. Kultura jest waż-

narodowych – Centrum Resurso-

znakiem zapytania jest to, jak śro-

trudnymi spuściznami: totalitarną

skich. Nie jest to łatwe, ale Partner-

nym źródłem informacji. Integracja

we na rzecz Rozwoju organizacji

dowisko lokalne na Ukrainie będzie

i kolonialną” oraz uważa, że jest to

stwo Wschodnie ma pomagać w tym

kulturowa jest bardziej realna, niż

pozarządowych „GURT” (z trzema

mogło efektywnie wykorzystywać

efekt korupcji oraz autorytarno-pa-

Ukraińcom, obecnie wybór należy

polityczna czy gospodarcza. Jeżeli

partnerami z Ukrainy, dwoma z Ar-

środki finansowe, przeznaczone na

ternalistycznej mentalności znacznej

wyłącznie do obywateli kraju.

już dokona się integracji kulturowej,

menii i jednym z Polski), promowanie

sferę kulturalną. Z tym również się

części społeczeństwa, a „ukraińska

kg