19

www.kuriergalicyjski.com * kurier Galicyjski * 15–28 listopada 2013 nr 21 (193)

Prace konserwatorów zakończone

Złotogród, kojarzonego przez nie-

których ze Złoczowem, w sztanda-

rowej powieści Rotha „Krypta Kapu-

cynów”. „Wszystkie prowincjonalne

Dobiegł końca kolejny sezon wspólnych polsko-ukraińskich prac konserwa-

stacje kolejowe w dawnej austro-

węgierskiej monarchii były do siebie

torskich we Lwowie. 7 października br. komisja konserwatorska oceniła wyni-

bliźniaczo podobne. Przypominały

rude, wychudzone, ospałe koty, wy-

ki prac i wytypowała część prac na rok 2014.

grzewające się zimą na śniegu, a la-

tem na słońcu. Wszystkie chronił taki

sam tradycyjny kryształowo-szklany

JURIJ SMIRNOW

daszek peronowy, nad wszystkimi

tekst i zdjęcia

czuwał taki sam dwugłowy czarny

orzeł na żółtym tle”. W Złotogrodzie

Wszystkie prace w ramach pro-

rozpoczyna się również akcja powie-

jektu są finansowane przez polskie

ści „Fałszywa waga” – historia zdra-

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa

dy małżeńskiej i moralnego upadku

Narodowego (MKiDN), a swoim

cechmistrza Eibenschütza.

patronatem prace obejmuje Konsu-

Monarchię austro-węgierską, w

lat Generalny RP we Lwowie. Na

której harmonijnie współdziałały ludy

terenie Cmentarza Łyczakowskiego

i narody, a nad ich szczęściem czuwał

pracami polsko-ukraińskiej grupy

majestat sędziwego cesarza, wystyli-

konserwatorów kierowali prof. Ja-

zował Roth na bezpowrotnie utraco-

nusz Smaza z Warszawy i prof. Jurij

ną krainę swej młodości.

Ostrowski ze Lwowa. Pracami kon-

Wielu swoich bohaterów też

serwatorskimi w katedrze łacińskiej

brał z prawdziwego otaczającego

kieruje od lat Jan Wilkojć z Krakowa.

go świata. Pierwowzorem Hrabiego

W 2013 roku we Lwowie prace re-

Chojnickiego był polski ziemianin Lu-

nowacyjne prowadzono też w kate-

dwik Brudziński, zaś dr Skowronek z

drze ormiańskiej i dawnym kościele

„Hioba”, czy „Triumfu piękności” to

jezuitów. Wyniki tych prac zostały

znajomy pisarza, dr Józef Löbel, uro-

Komisja na Cmentarzu łyczakowskim. Janusz Smaza (od lewej), Jerzy Petrus (w głębi),

ocenione wcześniej.

dzony w Czechach austriacki lekarz.

Lilia Onyszczenko, Michał Michalski i Michał Laszczkowski

Na terenie Cmentarza Łycza-

Nieudane małżeństwo Rotha z

kowskiego do komisji dołączyli Lilia

powodu choroby psychicznej żony,

Onyszczenko, dyrektor Wydziału

go cokołu ozdobionego herbami,

nikarzy zadawała pytania zarówno

doprowadziło go do alkoholizmu, a

Ochrony Środowiska Historycznego

tablicami epitafijnymi i symbolami,

przedstawicielom strony polskiej,

dojście do władzy Hitlera spowodo-

Rady Miejskiej, Mychajło Nagaj, dy-

na nim ustawiono piękną barokową

jak i ukraińskiej. Dyrektor cmentarza

wało, że musiał uciekać z Niemiec.

rektor Cmentarza Łyczakowskiego

figurę Matki Boskiej. Grupa konser-

Mychajło Nagaj zwrócił uwagę na

Żył w wielu miastach, ale przede

oraz dr Michał Laszczkowski, pre-

watorów przeprowadziła wszystkie

konserwacje nagrobków działaczy

wszystkim w Paryżu. Hotele i kawiar-

zes Fundacji Dziedzictwa Kulturo-

prace bez zarzutu.

ukraińskich, które znajdują się przy

nie w niemal wszystkich stolicach

wego. Komisja obejrzała wszystkie

Bardzo trudne zadanie miała

głównej alei na trasie turystycznej:

Europy stały się jego domem.

odrestaurowane nagrobki i bardzo

konserwator Monika Jamroziewicz-

nagrobka o. Torońskiego, księdza

Był nie tylko pisarzem, był też

wysoko oceniła poziom wykona-

Filek. Zajmowała się konserwacją

greckokatolickiego, dyrektora gim-

wielkim dziennikarzem, naocznym

nych prac. Zespół polsko-ukraiń-

żeliwnego ogrodzenia na grobie

nazjum w Drohobyczu, nauczyciela

świadkiem tamtych czasów.

skich konserwatorów pracuje tu już

rodziny Krówczyńskich. Jest to ko-

Iwana Franki; nagrobków rodzin

Mimo braku domu i trudności

od lat i składa się z fachowców naj-

lejna jej praca przy ratowaniu części

Krypiakiewiczów i Szaranewyczów.

finansowych, nigdy nie zapomniał

wyższej klasy. Przy każdym z pięciu

metalowych, znajdujących się na

Muzeum Cmentarz Łyczakow-

o Galicji. Odwiedzał ją wielokrotnie

odnawianych nagrobków wynikały

terenie cmentarza. W następnym

ski przeprowadziło w 2013 roku

po wielkiej wojnie, choć była czę-

problemy, ale wszystkie prace udało

sezonie na grobie Krówczyńskich

remont części muru od ul. Mieczni-

ścią państwa polskiego. We Lwo-

kowa i bramy od ul. Czeremszyny.

wie bywał gościem państwa Heleny

Przy głównych alejkach ustawiono

i Władysława Szajnochów. Zauwa-

ławki.

żał antysemityzm, zarówno wśród

Prof. Janusz Smaza zwrócił

Polaków jak i Ukraińców, który ożył

uwagę na stan nagrobka Seweryna

wraz z upadkiem monarchii.

Goszczyńskiego, poety, powstańca

Dlatego pod koniec życia napisał

i działacza społecznego. Monumen-

opowiadanie „Dziś rano nadszedł

talny pomnik wymaga skompliko-

list”, które miało być inspiracją ga-

wanej konserwacji i niemałych na-

licyjskiej powieści. Kończy się ono

kładów finansowych. W 2014 roku

słowami: „Jeśli ktoś pyta mnie, gdzie

rozpocznie się pierwszy etap prac

Nagrobek Marii Anny z Ka-

przyszedłem na świat, nie wiem, co

renowacyjnych przy fundamentach

linowskich hrabiny Poniń-

odpowiedzieć. A ponieważ moich

i dużych tablicach herbowych uło-

skiej

ojczystych stron już nie ma, nigdzie

żonych w dolnej części cokołu. Ko-

nie czuję się jak u siebie”. Galicyjska

misja postanowiła poddać renowa-

stawiciel MKiDN Michał Michalski

powieść niestety nigdy nie powstała.

cji nagrobek ormiańskiego arcybi-

i dr Jerzy Petrus, wicedyrektor Zam-

Bezdomny i opuszczony czuł się

skupa Michał Józefa Romaszkana

ku Królewskiego na Wawelu.

Roth, tak jak jego Trotta w „Krypcie

oraz pomnik historyka i dyrektora

W 2014 roku na konserwato-

Kapucynów”, który spotkał nocą

Ossolineum Augusta Bielowskiego.

rów czeka końcowy etap prac w

bezdomnego psa. Obaj nie wiedzie-

Zostaną zakończone renowacje

kaplicy. Do wykonania są złocenia

li, co mają ze sobą począć.

świeczników przy nagrobku Kułacz-

i montaż ogromnego barokowego

Zmarł 27 maja 1939 roku. Na

kowskiego.

ołtarza (powierzchni do złocenia

cmentarzu dla ubogich Thias pod

W katedrze p.w. Wniebowzięcia

jest ponad 200 m²), konserwacja

Paryżem, jeden z największych no-

NMP komisję przyjęli Jan Wilkojć

trzech witraży w oknach kaplicy,

madów XX wieku, w swej ucieczce

i proboszcz Jan Nikiel. Prace pro-

dwóch epitafiów, konserwacja obej-

bez końca znalazł wreszcie trwałe

wadzone w kaplicy Wiśniowieckich

mie też ściany poniżej gzymsów,

Nagrobek Józefa Junoszy Żukowskiego

miejsce spoczynku.

trwają piąty rok. Wyniki są impo-

odnowienie pilastrów i złocenie

Niemiecki noblista Henryk Böll

nujące. Trudno wyobrazić sobie

się wykonać znakomicie. Nagrobek

zostanie odnowiona kamienna figu-

kapiteli. Pozostaje problem z za-

tak kiedyś podsumował jego życie

ogrom prac, który czekał tutaj na

Józefa de Junoszy Żukowskiego,

ra anioła i dopiero po zakończeniu

wilgoceniem ścian zewnętrznych.

i twórczość: „Wszystko jest w dzie-

konserwatorów. Kiedy zostaną ro-

porucznika grenadierów pułku Nu-

prac zostanie zamontowane odno-

W kaplicy zostanie zamontowane

łach Rotha; czar Polski, smutek

zebrane rusztowania w kaplicy wy-

gent, był na jedną trzecią zasypany

wione ogrodzenie.

nowe oświetlenie, pozwoli wyeks-

Austrii, melancholia Galicji, piaski

nikami prawdopodobnie zachwycą

ziemią, podczas prac konserwa-

Komisja miała kłopot z wyzna-

ponować najbardziej cenne frag-

Wołynia i nieomylnie uchwycony kli-

wiernych i zwiedzających.

torskich odkopano spod ziemi jego

czeniem obiektów na rok 2014.

menty. Konserwator Jan Wilkojć

mat czasu”.

Specjaliści bardzo wysoko ocenili

najciekawszą część i całość stara-

Nagrobków, które potrzebują na-

zaproponował stworzenie stałej

tegoroczny prace, przeprowadzili wi-

nie poddano renowacji. Najbardziej

tychmiastowej ingerencji konserwa-

pracowni konserwatorskiej, która

Może w 120. rocznicę urodzin pi-

zję lokalną poddanych konserwacji

imponujący ze wszystkich konser-

torów jest dużo, a środki finansowe

zajmie się renowacją dzieł sztuki w

sarza uda się mieszkańcom Brodów

gzymsów, sztukaterii, rzeźb i kom-

wowanych pomników był nagrobek

są ograniczone.

katedrze i w kościołach całej diece-

uczcić jego pamięć skromną tablicą,

zji, co będzie sprzyjało zachowaniu

pleksowego odnowienia tamburu

Marii Anny z Kalinowskich hrabiny

Prace komisji na Cmentarzu

by klimat tamtego minionego czasu

kaplicy. O znakomicie poprowadzo-

Ponińskiej, Damy Orderu Krzyża

Łyczakowskim zainteresowały me-

spuścizny historycznej.

ocalić od zapomnienia.

nych pracach w kaplicy mówili przed-

Gwiaździstego. Składa się z duże-

dia lwowskie. Spora grupa dzien-

kg