28

kurier kulturalny

15–28 listopada 2013 nr 21 (193) * kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Bruno Schulz w tajemniczej stolicy Europy

Nasz „drohobycki desant” wylądował w Czerniowcach na cztery niezwykle inten-

sywne dni. 21–25 października w Czerniowcach odbywały się dni Brunona Schul-

za. Miasto zachwyciło nas i oczarowało, wróciliśmy do siebie, a Czerniowce nadal

zajmują nasze myśli – zniewoliły je swoją atmosferą znaną z sennych marzeń.

LEONID GOLBERG

Drohobycz

Ten tekst powstawał tak długo,

bowiem trudno ująć było wszystkie

wrażenia  słowami, podobnie jak

u Lwa Lunza, który niegdyś pisał:

„Pozdrawiam ciebie przyjacielu, bo

pisać jest za trudno”. Wyjazd do

Czerniowiec to swego rodzaju szok

kulturowy. Wszystko w tym mieście

jest inne i panuje tam przedziwna

aura. I z Drohobyczem nie da się go

porównać.

Po pierwsze szok

Z Drohobycza jechaliśmy pięć

godzin i od razu należy powiedzieć,

że drogi w obwodzie iwanofrankiw-

skim są jednak lepsze. Miasteczka,

które mijaliśmy po drodze – Kałusz,

Broszniów czy Śniatyn – są bardziej

zadbane od tych, które przywykliśmy

oglądać. W Śniatynie, na pograniczu

z Bukowiną, uderzyły nas wysprząta-

Prezentacja ukraińskich publikacji Schulza: Wiera Meniok i Andrij Pawłyszyn

ne ulice i niewiarygodna – koło każ-

Albo pogotowie: przyjeżdża w

600-lecia miasta, na chodniku zostały

Bukowiny zna twórczość „samotnika

dego podwórka – liczba pojemników

Kawiarnia „Na Rogu” –

kilka minut po wykonanym telefonie,

zamontowane tabliczki z nazwą mia-

z Drohobycza”.

na śmieci.

„Ziemia obiecana”

Wieczorem tego samego dnia

wyposażone jest w niezbędny sprzęt,

sta w kilku językach – po ukraińsku,

Aleksander Bojczenko opowia-

Dojechaliśmy wreszcie do wy-

w jednej z najbardziej popularnych

lekarze stawiają natychmiast diagno-

niemiecku, rumuńsku, jidysz, polsku

dał o spotkaniu z dyrektorem Pol-

marzonego miasta, w którym więk-

kafejek artystycznych odbył się wer-

zę, robią EKG. Jeśli nie jest koniecz-

i rosyjsku – jest to swego rodzaju

skiego Instytutu Książki w Krakowie

szość z nas znalazła się po raz

nisaż wybitnego twórcy Olega Łub-

na hospitalizacja odwożą pacjenta

hołd wobec dawnych mieszkań-

Grzegorzem Gaudenem, jednocze-

pierwszy. Pech chciał, że w naszym

kiwskiego.

do domu lub do hotelu, jeśli jest to

ców miasta. Na początku XX wieku

śnie współorganizatorem festiwalu

busie strzeliła opona i coś dziwne-

Jak podkreślił na otwarciu literat

przyjezdny.

mieszkało tu około 15 tys. Polaków.

w Drohobyczu: podczas rozmowy

go zaczęło się dziać z hamulcami.

i tłumacz prof. Petro Rychło „Oleg

Mieszkaliśmy w hotelu „Buko-

W mieście jest wiele pomników: Jurija

przy kieliszku doszli do wniosku, jak

Rozkraczyliśmy się pośrodku ronda,

należy do tych artystów, którzy znaj-

wina”. Do niedawna był podobny do

Fedkowicza, Olgi Kobylańskiej, Paula

wiele wspólnego mają obydwa wielo-

kierowca starał się uporać z awarią.

dują swoje tematy i potem uparcie

drohobyckiego hotelu „Tustań”, po

Celana, klasyka poezji rumuńskiej Mi-

nad nimi pracują”. Przytoczył pewne

remoncie zmienił się w nowoczesny,

chaia Eminescu, cesarza Franciszka

zbieżności w twórczości Łubkiwskie-

komfortowy czterogwiazdkowy hotel

Józefa I. Dużo tu tablic pamiątkowych

go z pracami Chagalla i Schulza

z przyjazną obsługą i smakowitymi

ku czci znanych osobistości – pisa-

(pierwszy powracał do tematu baj-

śniadaniami. Ceny w obydwu hote-

rza Eliezera Sztejnberga, żydowskiej

kowego żydowskiego sztetla, a dru-

lach mamy podobne, ale warunki o

poetki austriackiej Rose Ausländer

gi uwiecznił tajemniczą „szczególną

niebo lepsze.

i współtwórcy klasycznej muzyki

prowincję” i postacie kobiece).

rumuńskiej Cipriana Porumbescu.

Malarstwo Olega Łubkiwskiego –

Oprócz ukraińskiego domu ludowe-

Czernowitz – Cernăuţi –

to swego rodzaju palimpsesty, których

go jest tu także rumuński, żydowski

Czerniowce – Черновцы

tematem przewodnim są stare Czer-

i polski. Znajduje się tu też w samym

– Чернівці

niowce, fragmenty dawnych epok,

Skoro jest okazja do opowie-

centrum Literature Cafe Czernowitz.

które autor starannie pozostawia na

dzenia o dniach schulzowskich w

Z malutkiej i przytulnej księgarni na

swych akwarelach. Niedawno Oleg

mieście Paula Celana, Olgi Kobylań-

parterze, gdzie można kupić książki

Pomnik Celana w Czerniow-

Łubkiwski stworzył cykl prac inspirowa-

skiej i Rose Ausländer, należy przede

Celana, Schulza i współczesnych

cach

nych starym Drohobyczem. Podczas

wszystkim powiedzieć o samym mie-

pisarzy ukraińskich kręte schody z

Popiersie Schulza w muze-

otwarcia wystawy obiecał przedstawić

ście. Bez miasta nie byłoby poezji

czasów austriackich prowadzą do ka-

narodowościowe miasta i podobnie

um w Drohobyczu

je na kolejnym Festiwalu Schulza.

Celana. Ale i bez ludzi związanych

wiarenki, w której czas zatrzymał się

tragiczne losy łączą dwóch artystów

I tu mieliśmy okazję przeżyć pierwszy

Kierownik artystyczny festiwalu

z Czerniowcami – bez Celana, Ko-

na zawsze – stare wnętrza sprzed

– Schulza i Celana. W trakcie roz-

szok: z dużą szybkością podjechał do

i przewodniczący Stowarzyszenia

bylańskiej, Fedkowicza, bez zmarłej

1914 roku, portrety Franciszka Józefa

mowy wyniknął pomysł swego ro-

nas patrol drogówki, wyskoczyli mło-

„Festiwal Brunona Schulza w Lubli-

niedawno opiekunki pamięci między-

na ścianie. W tym bardzo przytulnym

dzaju kontynuacji Festiwalu Schulza

dzi milicjanci pytając czy potrzebna

nie” podkreślił, że twórczość Schulza

wojennych Czerniowiec Róży Cukier-

miejscu nikt nie dzieli historii i kultu-

w Drohobyczu i czerniowieckiego

jest jakaś pomoc. Jeżeli nie – to ży-

jest nieśmiertelna – odnajduje kolej-

man, współczesnych patriotów swego

ry na „swoją” i „obcą”. Szacunkiem

Meridianu.

czyli miłego pobytu w mieście. Droho-

ne życie w nowych czytelnikach.

miasta: Aleksandra Bojczenki, Olega

otaczają tu każdego (niezależnie od

Wiera Meniok opowiedziała o

byczanom odjęło wtedy mowę – nasi

Łubkiwśkoho, Olgi Czerwińskiej, Ta-

pochodzenia), kto przyczynił się do

Schulzu – najbardziej znanym na

milicjanci najczęściej są agresywni,

rasa Iwasiutyna, artysty-fotografika

rozwoju miasta i jego sławy.

świecie artyście z Drohobycza i za-

Fikcja doskonalsza

źle wychowani i mało uczynni.

Stepana Karaczka, utalentowanej po-

prosiła uczestników Dni Schulza w

od rzeczywistości

Następnie zdziwiły nas taksów-

Oficjalne otwarcie Dni Brunona

etki Iwanny Stefiuk, fotografika Kseni

Czerniowcach na kolejny festiwal

Aleksander Bojczenko:

ki czerniowieckie: w dużym mieście

Schulza w Czerniowcach odbyło się

Prokopiec i festiwalu Meridian Czer-

schulzowski do Drohobycza w maju

„Projekt powstał z moich

(250 tys. mieszkańców i 153 km²)

na Uniwersytecie Jurija Fedkowy-

nowitz – miasto byłoby zupełnie inne.

2014 roku.

rozmów z Grzegorzem

cena za przejazd wynosi 8 hrywien

cza (UCz). Dziekan wydziału filolo-

W Czerniowcach jest sporo do

Dyrektor Instytutu Książki z

Gaudenem w Warszawie”

(w Drohobyczu płacimy minimal-

gii, prof. dr Borys Bunczuk pokazał

oglądania. Zabytkowe fragmenty mia-

Dni Brunona Schulza na Bukowi-

Krakowa, Grzegorz Gauden, pod-

nie 15 „hrywienek”). Kierowcy są

gościom gmachy uniwersyteckie

sta w znacznym stopniu zachowały

nie to impreza rozbudowana i bardzo

kreślił, że honorem było przyłoże-

uśmiechnięci, życzliwi dla klienta i

– dawną rezydencję metropolitów

się i nie ma mowy o żadnych zmia-

interesująca. Wielka w tym zasługa

nie się do tak wspaniałej sprawy.

grzeczni. Wszystkie taksówki mają

Dalmacji i Bukowiny, obecnie jeden

nach, z rzeczy nieuchwytnych miasto

pisarza, publicysty i tłumacza Alek-

Uczestnicy spotkania, odpowiada-

liczniki, niezbędne dokumenty i licen-

z najciekawszych zabytków w mie-

ma wyjątkową aurę. Dawna ulica Her-

sandra Bojczenki, który był koordy-

jąc na pytania bukowińskich dzien-

cje. A takich chamskich taksówkarzy

ście usytuowanych na liście dzie-

rngasse, nosząca obecnie imię autor-

natorem i organizatorem projektu.

nikarzy, opowiedzieli skandaliczną

jakich mamy u siebie w Drohobyczu

dzictwa UNESCO.

ki „Ziemi” Olgi Kobylańskiej, jest dep-

Spotkanie „Celana z Schulzem”

historię wykradzionych 10 lat temu

w okolicy hotelu „Tustań” czy na

Gości podjął rektor UCz, prof.

takiem, strefą wypoczynkową, ulubio-

rozpoczęło się od konferencji praso-

fresków Brunona Schulza i o miej-

placu koło dworca – w ogóle tu nie

Stepan Melnyczuk. W spotkaniu

nym zakątkiem mieszkańców i gości

wej w przededniu otwarcia – 21 paź-

scu Brunona Schulza w dzisiejszym

spotkaliśmy.

uczestniczyli rektor Uniwersytetu

Czerniowiec. W 2008 roku, z okazji

dziernika. Niewielu mieszkańców

Drohobyczu.

CMYK