15

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 20 grudnia 2013–16 stycznia 2014 nr 23–24 (195–196)

37. Spotkanie Ossolińskie

Czy Rosja

jest w stanie

2 grudnia podczas kolejnego Spotkania

Ossolińskiego, z publicznością lwowską

połknąć Ukrainę? spotkał się z historyk, profesor nauk huma-

nistycznych, wykładowca akademicki Wie-

Ostanie wydarzenia na Ukrainie wskazują

sław Caban. Profesor prowadzi badania pol-

na presję polityczną i gospodarczą Rosji na

skich zrywów niepodległościowych w XIX

swojego sąsiada. Presja ta jest wywierana

wieku. We lwowie wygłosił wykład „Powsta-

nieustannie, chociaż nie zawsze jest to tak

nie Styczniowe 1863 roku. Postawy społe-

widoczne dla opinii publicznej. Mimo upływu

22 lat od uzyskania niepodległości przez

czeństwa wobec walki zbrojnej”.

Ukrainę, związki gospodarcze pomiędzy

JURIJ SMIRNOW

Ukrainą a Rosją są nadal bardzo mocne.

tekst i zdjęcia

była wysoka przed kryzysem w 2008

Podczas wykładu i w toku dyskusji

JAN WlOBART

roku. Ale już tego nie czyni.

z ukraińskimi profesorami Bogdanem

Dotyczy to w szczególności gazu

Gwałtowny spadek cen surow-

Hudiem i Leonidem Zaszkilniakiem,

oraz przemysłu ciężkiego. Taki stan

ców energetycznych spowodowany

gość Spotkań Ossolińskich wykazał

rzeczy zafundowali krajowi sami po-

kryzysem na świecie oraz coraz

się ogromnym zasobem wiedzy w

litycy ukraińscy. Byli tak zajęci pry-

większe wydobycie gazu z łupków

temacie, którym zajmuje się zawodo-

watyzowaniem gospodarki, że zapo-

przez USA, sprawiły, że gaz z Za-

wo. Warto przypomnieć, że prelegent

mnieli ją także modernizować. Ścisłe

toki Perskiej stał się konkurencyjny

jest autorem ponad 200 publikacji na

związki z rynkiem rosyjskim wcale

dla rosyjskiego. Europejski rynek

temat powstań narodowych, w tym 6

do tego nie zmuszały: niska jakość,

gazu w roku 2012 zmniejszył się dla

monografii, m.in. „Powstanie Stycz-

duża  energochłonność  wyrobów

Gazpromu o 17% i trend ten nadal

niowe: Polacy i Rosjanie w XIX wie-

oraz „starzy” odbiorcy produkcji, da-

się pogłębia. Towarzyszy temu rene-

ku” (2011). Jako naukowiec charakte-

wali gwarancję odbioru produkcji i nie

gocjacja cen prze Holandię, Włochy

ryzuje się wnikliwym podejściem do

prof. Wiesław Caban

zmuszali do innowacyjności. Niestety,

czy Francję, upusty cenowe z tego

wydarzeń i faktów historycznych. W

ta strategia okazała się krótkowzrocz-

powodu sięgają 20% cen kontrak-

jakich warstw społeczeństwa od-

rodzin szlacheckich nigdy do końca

latach 2008–2011 prof. Caban pełnił

na. Władimir Putin bardzo chętnie

towych. Proces pogłębia mniejsze

powiadały hasła powstańców i od-

nie traktowali ukraińskiego chłopa,

funkcję prorektora ds. nauki i współ-

manipuluje kurkami gazociągów,

zapotrzebowanie Chin z powodu

powiednio, kto i w jaki sposób pod-

jako równego sobie. Było to ich tra-

pracy z zagranicą Uniwersytetu im.

szczególnie w zimie, lubi też bez

spowolnienia własnej gospodarki.

trzymywał powstanie oraz dlaczego

gicznym błędem, ale wielu z nich, ze

Jana Kochanowskiego w Kielcach.

uprzedzenia podwyższać cła oraz

Olimpiada w Soczi, bardziej politycz-

część społeczeństwa pozostała wo-

względu na pochodzenie społeczne

Na tej uczelni pracuje od wielu lat,

zaostrzać kontrole fitosanitarne i we-

na i propagandowa niż sportowa, ze

bec powstania obojętna?

i tradycję, nie było w stanie myśleć

doktoryzował się w 1980 roku, ha-

terynaryjne na produkty ukraińskie.

swoim 50 miliardowym budżetem

Tak więc, Ukraina dzięki prowadzo-

(jak na razie) jest też znacznym ob-

Na obszarze Wołynia i Podola

inaczej. Bardzo ostrożnie podtrzy-

bilitację zrobił w 1990 roku. Bierze

nej polityce gospodarczej wpadła w

ciążeniem dla budżetu Rosji.

pod zaborem rosyjskim istniała bar-

mywał powstanie na tych terenach

aktywny udział w międzynarodowej

sidła zależności gospodarczej i po-

Tak więc perspektywa udzie-

również kler katolicki. Hierarchowie

dzo skomplikowana sytuacja poli-

współpracy historyków polskich,

litycznej. Europa nie jest gotowa do

lenia pomocy Ukrainie prze Rosję,

tyczna, narodowościowa, religijna i

dobrze rozumieli tendencje caratu,

jest wiceprzewodniczącym Polsko-

topienia pieniędzy w niezreformo-

może okazać się ponad jej możliwo-

społeczna. Carat bardzo umiejętnie

który szukał pretekstu do likwidacji

Rosyjskiej Komisji PAN, członkiem

wane państwo ukraińskie nie tylko

ści. Jej przychód roczny 1,9 bln$, da-

wykorzystywał społeczne i narodo-

Kościoła greckokatolickiego i znacz-

komisji PAN do Badań Diaspory Pol-

gospodarczo, ale w szczególności

jący jej dziewiąte miejsce w świecie,

we zróżnicowanie tych regionów i

nego ograniczenia działalności Ko-

skiej. Od wielu lat wspólnie z rosyj-

ustrojowo, czyli prawo, konstytucję

może okazać się niewystarczający

ścioła rzymskokatolickiego. Chłopi

działania powstańcze nie osiągnęły

skimi kolegami pracuje nad trudnymi

oraz upodmiotowienie obywatela.

w ponoszeniu ciężaru dodatkowych

tu sukcesów, jak np. na rdzennych

nie znaleźli w hasłach powstańczych

zagadnieniami dotyczącymi polsko-

Tak długo jak Ukraina nie odrobi lek-

zobowiązań. Tym bardziej, że per-

swoich treści – przede wszystkim

cji (podobnie jak zrobiła to Polska),

spektywy podwyżki cen surowców

marzeń o ziemi i wolności. Wszystko

tak długo będzie skazana na łaskę

w ciągu najbliższych kilku lat nie

to razem sprawiło, że walka zbrojna

czy niełaskę Rosji. Jednak czy Ro-

widać.

przeciwko caratowi za odrodzenie

sja jest w stanie wspierać Ukrainę?

Warto wspomnieć, że Rosja sta-

państwa polskiego nie znalazła sze-

Wiele wskazuje na to, że nie.

ra się podtrzymać finansowo Arme-

rokiego wsparcia wszystkich warstw

Rosyjska gospodarka w głów-

nię i inne kraje tego regionu. Nad-

społeczeństwa. Oznaczało to, że

nej mierze opiera się na eksporcie

dniestrze i Białoruś nieustannie są

los walki zbrojnej był bardzo wątpli-

surowców (przede wszystkim gaz,

na „kroplówce finansowej” Moskwy.

wy od samego początku. Losy wielu

ropa naftowa, a w mniejszym stop-

Próba odtworzenia strefy wpływów

patriotów po upadku powstania po-

niu inne minerały). W strukturze

przez Rosję jest dla niej niezwykle

toczyły się tragicznie. Prof. Caban

eksportu Rosji tylko 8% stanowią

kosztowna i może być ponad jej siły.

nowoczesne technologie (w tej czę-

Tym bardziej, że Unia Europejska

unikał wypowiedzi na temat czy

ści 80% stanowi wartość eksporto-

coraz krytyczniej odnosi się do pró-

Powstanie Styczniowe miało rację

wanej broni). Na podanym przykła-

by monopolizacji rynku gazowego

bytu, czy też społeczeństwo polskie

dzie jasno widać, że jej gospodarka

i zaczyna temu przeciwdziałać, dla

miało raczej zająć się pracą pozy-

jest bardzo podatna na koniunktury

przykładu poleciła renegocjować kil-

tywistyczną, a zryw powstańczy był

gospodarcze na rynku światowym,

ku państwom Europy południowej

błędem i przyczynił się do dalszych

nieustannie falującym, przez co

umowy z Gazpromem, pod groźbą

represji caratu?

falują ceny surowców i nośników

zatrzymania budowy gazociągu po-

ziemiach polskich. Znaczną część

Ciekawa historyczna dyskusja

rosyjskich stosunków, zwłaszcza w

energii, na których głównie opiera

łudniowego przez Gazprom. W myśl

została zorganizowana w ramach

powstańców czy ich sympatyków

XIX wieku.

się przychód rosyjskiego budżetu.

prawa unijnego, właściciel gazu nie

stanowiło ziemiaństwo polskie. Tym-

Spotkań Ossolińskich przez Za-

W trakcie wykładu prof. Caban

Niska konsumpcja wewnętrzna, nie

może być jednocześnie właścicie-

kład Naukowy im. Ossolińskich we

czasem większość chłopów pocho-

poddał analizie przyczyny i przebieg

licząc dwóch największych miast,

lem gazociągu, ponieważ rodzi to

dzenia ukraińskiego było wyznania

Wrocławiu i Lwowską Narodową Bi-

Powstania Styczniowego w różnych

dodatkowo pogarsza sytuację eko-

monopol.

prawosławnego lub greckokatolic-

blioteką im. Wasyla Stefanyka przy

regionach Polski z wyszczególnie-

nomiczną Rosji. Polityka mocar-

Tak więc aktualne otoczenie

wsparciu i pod patronatem Konsu-

kiego. Wśród mieszkańców miast

niem wydarzeń wojskowych i poli-

stwowa, prowadzona przez Władi-

polityczne i sytuacja Rosji sprzyjają

znaczny procent stanowili Żydzi, zaś

latu Generalnego RP we Lwowie.

tycznych na współczesnych terenach

mira Putina, powoduje, że od kilku

poczynaniom Ukrainy zmierzającym

Przygotowaniem cyklu Spotkań

wielu Polaków prowadziło interesy,

ukraińskich: na Wołyniu i Podolu. Prof.

lat 60% przychodu państwa jest

do zmniejszenia jej zależności od du-

byli zaangażowani „w pracę pozyty-

Ossolińskich zajmuje się przedstawi-

Caban szczegółowo omówił sytuację

wydawane na zbrojenie armii. Rosja

żego sąsiada. Pozostaje pytanie czy

wistyczną” i w istniejącym układzie

cielka wrocławskiego Zakładu Naro-

polityczną i historyczną w chwili wy-

miała ambitny plan, wzorem Norwe-

politykom ukraińskim nie zabraknie

dowego im. Ossolińskich we Lwowie

ekonomicznym czuli się całkiem

buchu powstania, podjął też próbę

gii, odkładania nadwyżki uzyskanej

silnej woli i samozaparcia w dążeniu

nieźle. Powstańcy i ich sympatycy z

Wiktoria Malicka.

odpowiedzi na pytania: potrzebom

z eksportu gazu i ropy, których cena

do tego celu?