18

Przegląd wydarzeń

20 grudnia 2013–16 stycznia 2014 nr 23–24 (195–196) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kUL uczcił polskich Ormian katolików

Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim „Złotym Dyplomem” uhonorowano patriar-

chę Kościoła ormiańskokatolickiego w Cylicji katolikosa Nersesa Bedrosa XIX.

Uroczystość odbyła się w ramach obchodów 75. rocznicy śmierci abp. Józefa Teo-

dorowicza, ostatniego metropolity lwowskiego obrządku ormiańskiego. W tym

samym dniu, 4 grudnia, na KULu obradowała międzynarodowa konferencja

naukowa „Ormiański Pasterz Lwowa. Ksiądz Arcybiskup Józef Teodorowicz”.

Odrodzenia Polski (Polonia Restitu-

ojczyźnie, pozwolił zachować własną

KoNstaNty CZaWaGa

ta). Zmarł 4 grudnia 1938 r. i został

tradycję religijną i narodową, podtrzy-

tekst i zdjęcia

pochowany na Cmentarzu Orląt

mywać tożsamość i pielęgnować ro-

Lwowskich. W latach 70. XX w.,

Odbierając nagrodę patriarcha

dzime obyczaje. Katedra ormiańska

gdy doszło do dewastacji nekropolii,

zaznaczył, że jest to wyróżnienie dla

dzieliła losy swych wiernych i wraz z

trumna ze szczątkami arcybiskupa

wszystkich Ormian, którzy od wieków

nimi się przeobrażała, dając przykład

została przeniesiona na cmentarz

są związani z historią Rzeczpospoli-

trwania przy własnej wielowiekowej

Łyczakowski. Po wielu latach sta-

tej.

spuściźnie obrzędowej a zarazem

rań Ormianom z Polski oraz Radzie

„Dzisiejsza konferencja zorgani-

wtapiania się w europejskie nurty

Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

zowana w murach Katolickiego Uni-

rozwoju odwołujące się do uniwersal-

RP udało się doprowadzić do eks-

wersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

nych wzorców dorobku cywilizacji za-

humacji i ponownego pochówku na

jest świadectwem pamięci i wierności

chodniej. Odkąd Ormianie lwowscy

cmentarzu Orląt Lwowskich.

tradycji wielokulturowości, tolerancji

złożyli w 1630 r. katolickie wyznanie

O wizji zgody między naroda-

i jedności chrześcijańskiej mimo od-

wiary ich świątynia stałą się drugą

mi dawnej Rzeczypospolitej Józefa

mienności rytów i języków – powie-

po łacińskiej katolicka katedrą w mie-

Teodorowicza opowiedział prof. Wło-

dział ks. prof. Antoni Dębiński, rektor

ście. Po przystąpieniu do unii z Rzy-

dzimierz Osadczy, dyrektor Ośrod-

KUL. – Łączy ona nasze środowisko

mem Rusinów grekokatolików Lwów

ka Badań Wschodnioeuropejskich

akademickie, wzbogacone dziś przez

stał się jedynym miastem na świecie,

„Ucrainicum” i dyrektor Ośrodka Ba-

reprezentantów różnych ośrodków

gdzie rezydowało trzech katolickich

dań nad Historią i Tradycją Metropolii

naukowych polskich i zagranicznych,

metropolitów różnych obrządków”.

Lwowskiej obrządku łacińskiego.

z lwowskim dziedzictwem Kościoła

Wieczorem w archikatedrze lu-

katolickiego, którego tak istotnym

Światowa tułaczka Ormian

Ks. prof. Antoni Dębiński (od lewej), patriarcha Nerses Be-

belskiej została odprawiona msza św.

elementem był obrządek ormiań-

Patriarcha Nerses Bedros w oko-

dros XIX, ks. prof. Mirosław Kalinowski

w intencji arcybiskupa Józefa Teodo-

skokatolicki. Na ziemiach kreso-

licznościowym wykładzie przedstawił

rowicza koncelebrowana przez abp.

W dalszej części konferencji o

wych powstał fenomen katolicyzmu

przeżył kryzys wiary. Po roku porzucił

historię Ormian i ich kraju, który ofi-

Stanisława Budzika, metropolitę lu-

początkach tradycji ormiańskiej na

trzech rytów – łacińskiego, greckie-

studia, wstąpił do seminarium du-

cjalnie przyjął chrześcijaństwo oraz

belskiego oraz Nersesa Bedrosa XIX,

ziemiach polskich opowiedział prof.

go i ormiańskiego. 75 lat temu wraz

chownego i na wydział teologiczny

późniejszy okres dysput teologicz-

patriarchę Kościoła ormiańskokato-

Jerzy Wyrozumski z Krakowa. Z kolei

ze śmiercią arcybiskupa Józefa Teo-

Uniwersytetu Lwowskiego. Po otrzy-

nych, które doprowadziły do podzia-

lickiego. We wprowadzeniu do liturgii

biskup gliwicki prof. Jan Kopiec wspo-

fila Teodorowicza została osierocona

maniu święceń kapłańskich z rąk

łu chrześcijan ormiańskich. Przypo-

arcybiskup Budzik przypomniał, że

mniał o powojennych losach Ormian

katedra ormiańska, która już nigdy

arcybiskupa Izaaka Mikołaja Isakowi-

mniał także czasy męczeństwa spo-

współcześni określali abp. Teodoro-

z Kresów oraz dzieje wspólnoty ka-

nie doczekała się swego pasterza.

cza w 1887 roku pracował w parafiach

wodowanego rzezią dokonaną przez

wicza mianem drugiego Piotra Skargi.

tolików ormiańskich na terenie swojej

Przerwała się sukcesja lwowskich

w Stanisławowie, Brzeżanach i we

Imperium Otomańskie w 1915 roku.

W tłumaczonej na język polski homilii

diecezji. Opowieściami rodzin ormiań-

metropolitów ormiańskokatolickich,

Lwowie, gdzie w roku 1897 otrzymał

W wyniku krwawego prześladowania

katolikos Nerses Bedros określił ar-

skich podzieliła się Marta Axentowicz-

a jej nieliczni wierni w zawierusze II

nominację na kanonika gremialnego

śmierć poniosło wówczas półtora mi-

cybiskupa Teodorowicza jako „praw-

Bohosiewicz z Fundacji Ormiańskiej

wojny światowej i powojennych re-

miejscowej kapituły ormiańskiej. Od

liona Ormian. Patriarcha przypomniał

dziwego Ormianina i prawdziwego

KZKO, mówiła o wybitnych posta-

presji opuścili zamieszkałe od wie-

1901 roku był arcybiskupem ormiań-

początki tworzenia się ormiańskiego

Polaka, który przeżył swoje życie jak

ków ziemie i rozproszyli się wśród

chrześcijanin, jak patriota szukający

rzeszy wypędzonych”.

pokoju i wprowadzający go pomiędzy

Ks. prof. Jerzy Pałucki odczytał

polityków i przedstawicieli Kościoła”.

list od abp. Mieczysława Mokrzyc-

Po zakończeniu liturgii patriarcha

kiego, metropolity lwowskiego ob-

odznaczył Macieja Bohosiewicza z

rządku łacińskiego. „Ostatni metro-

Fundacji Ormiańskiej KZKO w War-

polita wpisał się w historię Kościoła

szawie złotym medalem św. Wartana

i Polski jako wielki pasterz, teolog,

Mamikoniana. W odczytanym przez

działacz społeczny, patriota i złoto-

patriarchę liście skierowanym do

usty kaznodzieja. Kontynuował on

nagrodzonego wymieniono liczne

wielką tradycję religijną Ormian-ka-

zasługi Macieja Bohosiewicza w

tolików, którzy mimo nielicznej liczby

działalności na rzecz wspólnoty or-

zorganizowani byli w osobną metro-

miańskiej w Polsce, ze szczególnym

polię i tworzyli wielobarwną paletę

podkreśleniem osobistego zaanga-

wyznaniową Lwowa. Przy czym

Ks. Artur Awdaljan i ks. prof. Georges Dankaye Maciej Bohosiewicz (pierwszy od lewej)

żowania przy ponownym pochówku

należy pamiętać o tym, że zarówno

i Marta Axentowicz-Bohosiewicz (druga od prawej) z Fundacji Ormiańskiej KZKO”

arcybiskupa Józefa Teodorowicza.

Kościół ormiański, jak pasterze tego

„To wyróżnienie jest bardzo ważne

obrządku bardzo blisko współpraco-

Kościoła katolickiego pozostającego

ciach ze środowiska polskich Ormian

skim Lwowa, duchowym przywódcą

dla naszej ormiańskiej społeczności w

wali z Kościołem rzymskokatolickim”

w jedności z Rzymem oraz aktualną

i ratowaniu śladów ormiańskich na

Ormian, a jednocześnie Polaków w

Polsce – powiedział Maciej Bohosie-

– czytamy w liście.

sytuację katolickich Ormian rozpro-

Kresach, inwentaryzacji cmentarzy

Galicji, w 1918 opowiedział się po

wicz. – Wszystko co mieliśmy zostało

„Oddając cześć naszemu laure-

szonych po całym świecie.

ormiańskich z udziałem polskiej mło-

stronie polskiej). W 1917 roku, na fo-

tam, na tych naszych mitycznych Kre-

atowi, patriarsze-katolikosowi Kościo-

Patriarcha Nerses Bedros XIX

dzieży pochodzenia ormiańskiego.

rum wiedeńskiej Izby Panów, odwa-

sach, ale mamy nadzieję że kiedyś

ła ormiańskokatolickiego, wspomina-

Tarmouni urodził się 17 stycznia 1940

Podczas obrad konferencji na-

żył się głosić, że celem Polaków jest

i tutaj na terenie obecnej Polski także

my wielką i piękną tradycję Ormian

roku w Kairze, w Egipcie. Hierarcha

ukowej o działalności arcybiskupa

restytucja integralnej Polski. W latach

będziemy mieli swoje kościoły i nasza

polskich, którzy w tym roku obchodzą

jest absolwentem filozofii oraz teologii

Józefa Teodorowicza i jego dorobku

1919-1922 był posłem na Sejm Usta-

wspólnota będzie coraz większa”.

podwójny jubileusz – powiedział w

Uniwersytetu Gregorianum. Święcenia

teologicznym powiedzieli ks. prof.

wodawczy i wygłosił słynne kazanie

laudacji ks. prof. Mirosław Kalinow-

kapłańskie otrzymał w 1965 roku. Od

Stanisław Wilk i ks. prof. Stanisław

w katedrze św. Jana w Warszawie na

ski, dziekan wydziału teologii KUL.

1968 do 1990 roku był proboszczem

Pawłowski z KUL.

rozpoczęcie obrad tego Sejmu 9 lute-

MARTA AXENTOWICZ-

– Oto 650 lat temu we Lwowie zo-

parafii św. Teresy w Kairze. W 1990

Józef Teofil Teodorowicz urodził

go 1919 roku. Na przełomie 1922/23

BOHOSIEWICZ,

stała założona katedra dla wiernych

roku został ordynariuszem katolickiej

się 25 lipca 1864 roku w szlacheckiej

był senatorem RP do chwili, gdy na

Fundacja Ormiańska KZKO

ormiańskiego Kościoła apostolskiego

eparchii ormiańskiej w Aleksandrii dla

rodzinie ormiańskiej w Żywaczowie

polecenie papieża Piusa XI, zrezy-

(Warszawa):

4 grudnia Maciej Bohosiewicz

p.w. Wniebowzięcia NMP. Zbudowa-

Egiptu i Sudanu. Od 7 października

na Pokuciu. Po ukończeniu gim-

gnował z mandatu, ale nadal aktyw-

otrzymał szczególne wyróżnienie od

na na wzór katedry w świętym mie-

1999 roku jest patriarchą Kościoła ka-

nazjum w Stanisławowie rozpoczął

nie działał w ruchu chrześcijańsko-

patriarchy Ormian-katolików. Uroczy-

ście Ani, kościół lwowski przypominał

tolickiego obrządku ormiańskiego, na

studia prawnicze na uniwersytecie

narodowym. W 1924 roku został od-

stości odbywały się podczas wizyty

pokoleniom Ormian o ich dalekiej

stałe rezyduje w Libanie.

w Czerniowcach. W czasie studiów

znaczony Krzyżem Wielkim Orderu