28

Nasz przewodnik

20 grudnia 2013–16 stycznia 2014 nr 23–24 (195–196) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Z huculskiej skrzyni

Huculszczyzna, to jeden z najbardziej malowniczych regionów góralskich. Teren

ten nie posiada sztywno wyznaczonych granic, ale jest podzielony na trzy części:

halicką, bukowińską i zakarpacką (wszystkie w obrębie współczesnej Ukrainy),

zamieszkuje go około 280 – 300 tysięcy ludzi.

były wypalane. Bardzo często dana

MAGDAlENA BACZYŃSKA

wieś specjalizowała się w wyrobie

Nie ma spójnej teorii na temat

konkretnego przedmiotu na przykład

pochodzenia etnicznego Hucułów.

gminy powiatu kołomyjskiego słynęły

Część badaczy uważa ich za potom-

z wyrobu łyżek. Robiono je z drewna

ków Daków lub koczowniczych ple-

jaworowego lub bukowego. Wyroby

mion przybyłych z Wyżyny Irańskiej.

z drewna były ozdabiane przez miej-

I choć nie dysponujemy pewnymi

scowych snycerzy przede wszystkim

informacjami na temat najdawniej-

techniką ryzowania. Zdobnictwo mia-

szego osadnictwa na tych terenach,

ło charakter geometryczny. Bardzo

badacze przyjmują teorię co do

popularne było też rzeźbienie. W

późniejszych osiedleń, która mówi,

ten sposób ozdabiano przedmioty

że zasiedlanie dzisiejszej Huculsz-

codziennego użytku – misy, łyżki,

czyzny przebiegało tak jak w innych

naczynia niezbędne do wytwarzania

częściach Karpat. Osiedlali tu swoich

serów, czy przechowywania napo-

poddanych właściciele pobliskich

jów. Rzeźbiono na kilka sposobów,

dóbr ziemskich czyli w czasach Rusi

między innymi nożykiem. Wtedy w

Halickiej bojarzy, a później ruska

rowki wcierano odrobinę węgla dla

szlachta. Następnie tereny te trafiły

podkreślenia linii. Dzięki zastosowa-

w ręce Polski. Zasiedlanie Karpat

niu tokarni i dłuta zaczęto uzyskiwać

kontynuowali między innymi Ko-

linie wypukłe. Żłobiono także otwory

niecpolscy, Potoccy, Ossolińscy. Na

cyrklem, do których wciskano korali-

miejsce do życia wybierali te tereny

ki. Stosowano także metodę intarsji,

także zbiegli chłopi oraz pasterze

czyli wykładanie drzewem barwnym

wołoscy, którzy przybywali z południa

lub barwionym. Bogatą dekoracją

od XIII do XVIII wieku. Nie do końca

rzeźbiarską odznaczały się także

wyjaśnioną sprawą jest także gene-

meble: skrzynie, kołyski, stoły. Wraz z

za słowa „Hucuł”. Wiązano je między

napływem turystów zaczęły pojawiać

innymi z połowieckim „koczuł” czyli

się niehuculskie przedmioty, zdobio-

pastuch, rumuńskim „hot”- rozbójnik.

ne huculskimi wzorami i techniką (na

Huculi wraz z Łemkami i Bojkami na-

przykład kieliszki, kałamarze). Mimo,

leżą do górali ruskich.

że były wytwarzane z myślą o zarob-

ku można je zaliczyć do wyrobów

w Hucułach Słowian. W związku z

jako ludzi silnych, zdrowych, atrak-

Hucułowie do dziś zachowali

rękodzielniczych, ponieważ były one

„chodyły Hucuły z hory

tym żywym stało się przekonanie,

cyjnych fizycznie, ale zaczęto także

swoją odrębność, większość z nich

wykonywane przez pojedynczych

na dołynu”

Nie da się też dokładnie ustalić

że odnaleziono krainę niezmienioną

dostrzegać wady na przykład zaco-

nadal zajmuje się hodowlą zwierząt,

wytwórców, którzy nie byli w stanie

kiedy tereny te stały się atrakcyjne

przez czas i wydarzenia historycz-

fanie, alkoholizm, niskie morale.

gospodarką leśną, rzemiosłem arty-

wytwarzać na skalę przemysłową.

dla przyjezdnych oraz kiedy zaczęto

ne. Takie postrzeganie Huculszczy-

Wraz z pojawieniem się publi-

stycznym. W czasie jarmarków lub

Huculi doprowadzili do perfekcji

badać te tereny, gromadzić informa-

zny i jej mieszkańców było zgodne z

kacji na temat Huculszczyzny nasilił

uroczystości religijnych ubierają tra-

mosiężnictwo. Miejscowi rzemieśl-

cje na temat sposobu życia Hucułów,

romantycznym postrzeganiem ludu,

się ruch turystyczny. Karpaty stały

dycyjne stroje, są wierni tradycyjnym

nicy zajmowali się wyrobem biżute-

wyrobów rękodzielniczych. Przypusz-

który miał być nosicielem określo-

się modne wśród artystów i poetów.

rytuałom, instrumentom. Współcze-

rii, ozdób do lasek, toreb, guzików.

cza się, że uwagę czytelników na te

nych wartości moralnych oraz miał

Dla malarzy związanych ze Lwo-

śni mieszkańcy Karpat Wschodnich

Zdobili broń, różnego rodzaju klam-

tereny ściągnął w 1815 roku Stani-

wem góry te były tym, czym dla kra-

z całą pieczołowitością pielęgnują

ry, noże. Prócz mosiądzu używali

sław Staszic publikując pracę „O zie-

kowskich artystów Podhale. Artyści

swój wielopokoleniowy dorobek kul-

argentanu czyli stopu miedzi, niklu i

miorództwie Karpatów i innych gór i

odkrywali bogactwo sztuki ludowej

turowy.

cynku. Na szczególną uwagę zasłu-

równin Polski”. Pewnym natomiast

– tkactwo, haft, garncarstwo. Góry

guje biżuteria. Na początku XX stu-

jest, że odkrywanie Huculszczyzny

przestały być miejscem dla „wy-

lecia Huculi nosili na szyjach ciężkie

Niepowtarzalne rękodzieło

było związane z działalnością roman-

branych”. Przyjezdnych urzekał nie

mosiężne, a czasem nawet srebrne

huculskie

tyków. Pierwsza połowa XIX wieku

tylko krajobraz, ale także zwyczaje

Miejscem szczególnie mocno

krzyże na grubych łańcuchach. Ko-

upłynęła pod znakiem rozważań

związane z wypasem owiec, stroje

związanym z wyrobem rękodzieła

biety nosiły kolczyki oraz przeróżne

Herdera, który twierdził, że „lud bę-

ludowe, wyroby rękodzielnicze czy

jest Kosów, w którym odbywają się

korale i naszyjniki. Najokazalsza

dąc najautentyczniejszą i najbardziej

oryginalna zabudowa wiosek. Nie

największe targi na Huculszczyźnie.

ozdobą była tak zwana „zgarda”,

nietkniętą częścią narodu winien być

bez znaczenia było także powoła-

Są one pretekstem do spotkania i wy-

czyli naszyjnik z mosiężnych monet

prawdziwym wyrazicielem duszy na-

nie w 1874 roku Czarnohorskiego

miany doświadczeń, umiejętności

lub krzyży nawlekanych na drut lub

rodowej”. Uważał też, że nie należy

Oddziału Towarzystwa Tatrzańskie-

wśród twórców ludowych. Skutkiem

przymocowywanych do metalowych

ślepo naśladować osiągnięć anty-

go w Kołomyi. Pełne umasowienie

tych spotkań jest rozwój rzemiosła

taśm. Na palce wkładano metalowe

ku, natomiast trzeba zwrócić się do

przyjazdów na te tereny nastąpiło

artystycznego, czy sztuki użytkowej.

pierścienie. Biżuteria taka była bar-

źródeł, do tego co przechowuje lud,

na początku XX wieku, a szczyt

Kultura huculska może pochwalić się

dzo ciężka, bywało, że świąteczny

do jego folkloru . Podejście Herdera

popularności przypadł na okres mię-

rozwiniętym rękodziełem związanym

zestaw ozdób ważył nawet kilkana-

Hucułka

mobilizowało romantyków do pozna-

dzywojenny. W 1933 roku powstało

ze snycerką, mosiężnictwem, tkac-

ście kilogramów. Huculi słynęli także

przechowywać z swoich pieśniach

wania ludu, jego tradycji, wyrobów

Towarzystwo Przyjaciół Huculszczy-

twem, hafciarstwem, garncarstwem

z przepięknych, bogato zdobionych

i podaniach ludowych bardzo odle-

kultury materialnej oraz duchowej.

zny, którego członkowie zajmowali

i pisankarstwem. Sami także wytwa-

krzyży mosiężnych stawianych na

głą przeszłość, która interesowała

W oczach romantyków Huculsz-

się propagowaniem tych terenów

rzali bogato zdobione kożuchy.

rozstajach dróg.

przedstawicieli romantyzmu.

czyzna była jedynym w swoim rodza-

między innymi poprzez organizację

Na bardzo wysokim pozio-

Jeszcze do niedawna jednymi

Wbrew opiniom romantyków,

ju terenem, na którym ludzie żyją w

rajdów narciarskich. Odbywały się

mie stały wyroby z drewna. Janina

z najpopularniejszych wyrobów rę-

postęp cywilizacyjny nie omijał Hu-

pełnej harmonii z przyrodą, gdzie

wystawy poświęcone Huculszczyź-

Orynżyna powoływała się na dane,

kodzielniczych na Huculszczyźnie

culszczyzny, powstawały tu huty

możliwe jest obcowanie z niebem -

nie, prezentowano na nich ręko-

według których „na Huculszczyźnie

były wyroby ceramiczne. Rozwój

żelaza, szkła, zbudowano linie ko-

mieszkaniem bóstw. Równie idyllicz-

dzieło, a także otwierano regionalne

60% mężczyzn, zdolnych do pracy

ceramiki przypadł na początek wie-

lejowe, odkryto złoża ropy naftowej.

nie przedstawiano samych Hucułów.

muzea. Kuty, Worochta, Kosów były

fizycznej, umie obchodzić się z ob-

ku XIX, a głównymi ośrodkami były

Część górali porzuciło pasterstwo

Podkreślano ich umiłowanie wolno-

miejscowościami typowo letniskowy-

róbką drewna (…) istnieje typ Hu-

Kuty, Kosów, Kołomyja. Mieszkańcy

na rzecz pracy najemnej. Zmienił

ści, radość życia i beztroskę. Hucuł

mi, gdzie można było nabyć wyroby

cułów uniwersalnych, którzy umieją

tych terenów dysponowali złożami

się też sposób postrzegania Hucu-

stał się symbolem wolnego człowie-

Hucułów takie jak lniane haftowane

wszystko: budować, ściągać drzewo,

wysokiej jakości gliny garncarskiej

łów, w opisach nadal ich określano

ka, ponadto romantycy dostrzegli

ręczniki czy pisanki wielkanocne.

rzeźbić (…)”. Wyroby drewniane

i białego piasku krzemionkowego, co