29

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 20 grudnia 2013–16 stycznia 2014 nr 23–24 (195–196)

wonego koloru. Pozostałe miejsca

rze. Pasterze, drwale, flisacy darzyli

uznane za typowo kobiece: hafciar-

zanieczyszczenia. Wełna poddana

niewątpliwie miało pozytywny wpływ

były pokrywane farbą ceramiczną, a

go szczególnym szacunkiem. Ge-

stwo, tkactwo oraz pisankarstwo.

tym wszystkim zabiegom była goto-

na rozwój rękodzielnictwa tego typu.

po jej wyschnięciu nakładano prze-

neralnie postrzegany był w sposób

Jeżeli chodzi o hafciarstwo, to

wa do przędzenia. Tkanie było pracą

Kosów i Kołomyja mogły pochwalić

zroczyste szkliwo i wypalano drugi

pozytywny. Świadczyć o tym może

jego niesamowite bogactwo wręcz

bardzo pracochłonną i dość powolną.

się artystami-garncarzami Aleksan-

raz. Huculskie wyroby ceramiczne

fakt, że postać niedźwiedzia bardzo

poraża na Huculszczyźnie. Niemal

Używano bardzo prostego sprzętu,

drem Bachmińskim oraz rodziną Sło-

miały skromną kolorystykę, ale za to

często pojawiała się w bajkach dla

każda wioska może pochwalić się

który był stawiany w chacie. Po dziś

wickich. Ogromne znaczenie dla roz-

bardzo bogatą ornamentykę. Jeżeli

typowymi dla siebie wzorami i kolora-

dzień wyrabia się na Huculszczyźnie

dzieci. Przede wszystkim tworzono

woju ceramiki miało otwarcie w 1875

chodzi o kolory, to stosowano przede

mi. Haftowano różne części odzieży,

koce, kilimy, zapaski. Koce zastępują

rzeźby przedstawiające zwierzę,

roku Szkoły Garncarstwa w Kołomyi.

wszystkim brunatny, zielony, żółty,

przede wszystkim zdobiono rękawy

pościel, są wytwarzane z wełny bia-

płaskorzeźby, wyroby z gliny rza-

Miała ona na celu podniesienie i udo-

ceglasty. Na talerzach, dzbankach,

koszul, ale także wyszywano pościel,

łej, czarnej, farbowanej. Ozdabiane

dziej zawierają jego wizerunek. Wy-

skonalenie miejscowej twórczości

wazonach, kaflach można odnaleźć

ręczniki, którymi ozdabiano ikony. W

były rombami.

jątkiem były kafle huculskie. Drew-

ludowej oraz aktywizację zawodową

rysunki zwierząt, ludzi, sceny z ży-

zdobnictwie przeważały takie kolo-

Wyrabiany w domu był także

niane rzeźby zwykle przedstawiają

ubogiej ludności poprzez naukę za-

cia codziennego( sceny w karczmie,

ry jak czerwony, zielony, szafirowy,

strój ludowy. Urzekał on swoimi bar-

niedźwiedzia w jego naturalnym

wodu. Szkoła wprowadziła ulepszo-

polowania, maszerujący żołnierze),

stosowano także niewielkie ilości

wami, zdobnictwem. Wszystko było

wyglądzie, są też takie, które nawią-

ną technikę obróbki gliny, nowe szkli-

motywy roślinne i geometryczne.

żółtego i ceglastego. Początkowo

wykonywane ręcznie. Strój kobiecy

zują do jego baśniowego wizerunku

wa, farby oraz nowe kształty naczyń

Niektóre zdobienia były typowo deko-

otrzymanie nici wyżej wymienionych

składał się z białej bluzki z wykła-

na przykład przedstawiają niedźwie-

dekoracyjnych, nowe wzory kafli. Być

racyjne, inne jak chociażby ptaki piją-

kolorów wiązało się z długim i mozol-

danym kołnierzykiem i szerokimi

dzia niosącego skrzynię. Na kaflach

może szkoła nie miała realnego wpły-

ce ze źródła, Drzewo Życia, krzyże

nym farbowaniem nici różnymi natu-

rękawami ściągniętymi mankietem.

zdobiących piece pojawiały się też

wu na sposób wyrabiania garnków,

miały głębsze znaczenie. Niektórym

ralnymi barwnikami. Wraz z postę-

Spódnica była szeroka, lniana, do

sceny śmierci niedźwiedzia, który

kafli itp. przez ubogich garncarzy z

przypisywano właściwości magicz-

pem techniki to się zmieniło, zaczęto

tego zakładano dwa fartuszki, jeden

napadł na stado owiec. Jednak war-

odległych wiosek, ale na pewno była

ne i obrzędowe. Jeleń był symbolem

używać nici barwionych fabrycznie,

z nich szerszy wiązało się z przo-

to zauważyć, że nawet w takim uję-

pomocna dla młodych ludzi, bo da-

jednak bardzo często ich jakość po-

zostawiała wiele do życzenia. Przez

co zachwycające hafty były bardzo

nietrwałe. Haftowano bardzo drob-

nym ściegiem krzyżykowym, podob-

nym do struktury tkaniny. Wzornictwo

było geometryczne: wieloboki, koła,

romby, rozety, krzyże.

Na terenie Huculszczyzny skla-

syfikowano blisko 200 wzorów, po-

jawiających się na ubraniach, ręcz-

nikach itp.

Ceramika huculska

To niezrównane bogactwo wzo-

du, drugi z tyłu. Były one krótsze od

rów na pewno w pewien sposób

spódnicy, zwykle w kratkę lub u dołu

tłumaczy fakt, iż w zasadzie każda

miały wyszyte pasy. Hucułka na bluz-

Hucułka umiała haftować i sama

kę zakładała wyszywany serdak. We

ozdabiała odzież i inne przedmioty

włosach wiązała wstążki. Do tego

codziennego użytku.

zakładała biżuterię metalową. Męż-

Prócz niegasnących tradycji

czyźni nosili czerwone lub brązowe

hafciarskich Hucułki mogą pochwalić

spodnie, zdobiony pas, białe koszule

się tradycjami tkackimi. Przez szereg

i wyszywane serdaki. Strój huculski

stuleci Hucułki same szyły stroje dla

był przesiąknięty symboliką. Kolor

siebie i swoich bliskich, a także same

czarny przypisywano starszyźnie,

tkały. Do przędzenia używano wrze-

brązowy- osobom w średnim wieku,

cion. W okresie międzywojennym

a czerwony młodym. Kolory symbo-

Huculi słynęli z umiejętności wyrobu

lizowały także krew, ogień, chleb,

cienkiej wełnianej nitki. Było to zaję-

złoto, niebo. Tkaczki i tkacze barwili

cie mniej mozolne niż otrzymanie nit-

Bazar w Kosowie

materiały za pomocą buraków, gli-

ki z lnu. Przed strzyżeniem owce „ką-

siły, wilk stworzeniem o charakterze

wała im konkretny zawód i możliwość

ciu zwierzę jest pozbawione wrogich

ny, węgla, sadzy, czyli tego co było

pano” w jeziorze lub rzece, następnie

demonicznym. Rozety, wieńce tak

sprzedawania swoich wyrobów. Tym

cech. Rzemieślnicy podkreślali jego

stosunkowo łatwo dostępne w ich

je strzyżono nożycami. Później myto

samo jak w przypadku pisanek sym-

bardziej, że na przełomie XIX i XX

potęgę, spokój i łagodność.

okolicy.

wełnę, ale jej nie odtłuszczano. Za-

bolizowały słońce, zygzak odnosił

wieku można zaobserwować spadek

Przesiąknięcie rękodzieła lu-

bieg ten miał swoje uzasadnienie,

się do węża, którego uznawano za

zapotrzebowania na tradycyjne wy-

dowego tajemną symboliką oraz

nieodtłuszczona wełna lepiej chro-

Czerwony pas, za pasem…

nosiciela płodności. Nie tylko zdob-

roby garncarskie. W okresie między-

Prócz mosiężnictwa, zdobienia

talizmanami przetrwału stulecia.

niła przed wilgocią, ale niestety bar-

nictwo, ale też kształt naczyń miał

wojennym sytuacja garncarzy była

drzewa, garncarstwa, a więc typo-

Także dzisiaj tematem przewodnim

dzo brzydko pachniała, a jej zapach

znaczenie w obrzędowości. Świecz-

jeszcze gorsza. W świadomości za-

wo męskich dziedzin rękodzielnic-

w sztuce huculskiej jest rozeta, bądź

utrzymywał się jeszcze przez długi

niki były stosowane w cerkwiach, ale

czął rodzić się wizerunek garncarza-

twa funkcjonowały także dziedziny

gwiazda oraz różnego rodzaju krzy-

czas. Następnie palcami wyciągano

także przy czynnościach obrzędowo-

nędzarza. Przyczyn takiego stanu

że. Gwiazdy nawiązują do alegorii

magicznych odprawianych wokół

rzeczy upatrywano przede wszystkim

słońca, rozeta z wypukłym środ-

gospodarstwa, naczynia o kształcie

w postępie cywilizacyjnym. Zmienił

kiem jest metaforą magicznej sió-

zwierząt były niezbędne w magii pa-

się sposób budowania chat, łączenia

demki. Funkcję ochronną miały też

sterskiej. Współcześnie rękodzieło

pieca, paleniska, komina. W związku

spełniać wizerunki baranich rogów,

ceramiczne nie zanikło, jest prakty-

z czym gliniane garnki zostały wy-

symbolizujących dostatnie życie, zyg-

kowane przez miejscowych artystów

parte przez blaszane wytwarzane w

zaków lub fal, oznaczających kolistość

ludowych oraz w Szkole Rzemiosł

miastach i nie mające nic wspólnego

życia. Ważną rolę pełniły także ozdo-

Artystycznych.

z rękodziełem. Garncarzy-rzemieśl-

by z perły – miały chronić od rusałek

ników wytwarzających garnki dla

i topielic. Według huculskich wierzeń

ludności miejscowej zaczęli zastę-

ludowych rusałki dręczyły przede

„Medwid” czyli niedźwiedź

Motywem pojawiającym się we

pować wytwórcy przede wszystkim

wszystkim młodych mężczyzn i matki

wszystkich typach wyrobów rze-

pamiątek. Naczynia te różniły się od

niemowląt. Naturalne korale strzegły

mieślniczych Hucułów jest motyw

tradycyjnych garnków, jednak wciąż

od plotek.

niedźwiedzia. Z pewnością miało

nawiązywały do dawnych wyrobów

Niewątpliwie kultura huculska

to związek ze sposobem życia,

garncarskich, które budziły podziw

pełna magii i tajemniczości do dziś

przecież był to lud pasterski, ży-

wśród przyjezdnych. Warto przybli-

ochroniła swoją wyjątkowość. Prze-

jący w symbiozie z naturą. Kozy,

żyć technikę wytwarzania naczyń

jawia się to we wszystkich sferach

bydło, owce wypasano od wiosny

ceramicznych stosowaną na Hu-

życia, kultury materialnej i niemate-

do jesieni na górskich łąkach. Wy-

culszczyźnie. Naczynie uformowane

rialnej. Wyroby rękodzielnicze, mimo,

marsz owiec na hale miał miejsce

na kole garncarskim było pokrywane

że nieraz wyrabiane z myślą o tury-

w połowie maja. Innym zajęciem

pobiałką, czyli cienką warstwą glinki,

stach, również zachowały swoją wy-

typowym dla Hucułów była praca

która wypalała się na biało. Następ-

jątkowość. Mimo upływu czasu i roz-

w przemyśle leśnym, a co za tym

nie na niewypalonej pobiałce ryso-

woju cywilizacji – rzeźby, przedmioty

idzie flisactwo. Tak więc niedźwiedź

wano na przykład gwoździem kontur

użytku codziennego, elementy stroju

był zwierzęciem stosunkowo często

wzoru dochodząc do gliny, później

ludowego, przepiękne hafty, wyroby

spotykanym. Ciekawym jest to, że

wybrane miejsca wypełniano glinką

z mosiądzu w dalszym ciągu są wy-

niedźwiedź jest traktowany w spo-

ugorową i wypalano po raz pierwszy.

rabiane przez miejscowych artystów-

sób szczególny w huculskiej kultu-

Po wypaleniu rysunek nabierał czer-

rzemieślników.

szeszory