1987–2012

31

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 20 grudnia 2013–16 stycznia 2014 nr 23–24 (195–196)

skiej sztuki na Ukrainie. Dzięki jego

– prof. Ihor Pyłatiuk i prorektor, prof.

dzieci z polskich rodzin, niosła po-

promocji Polski w świecie oraz od-

Wspólnie interweniowaliśmy w spra-

pomocy i wsparciu Konsulat mógł

Bogdan Janiwski. Nie mogą też

moc samotnym i schorowanym Pola-

znaczony pośmiertnie Krzyżem Ko-

wie dewastacji miejsc spoczynku ofiar

zapoznać mieszkańców ziemi lwow-

być pominięci dyrektorzy muzeów:

kom, działała w Kościele katolickim,

mandorskim Orderu Zasługi RP.

zbrodni nacjonalistów ukraińskich z

skiej z twórczością współczesnych

Lwowska Galeria Sztuki – nieżyjący

który był ostoją polskości we Lwowie

Zbigniew Chrzanowski – urodzo-

lat 1943–1944 i otwarcia Cmentarza

polskich artystów, organizując kilka

już prof. Borys Woźnicki, Muzeum

i na Kresach. Zawsze podziwialiśmy

ny we Lwowie, dyplomowany reżyser,

Orląt Lwowskich. Podczas odsłonię-

ambitnych przedsięwzięć w Lwow-

Etnografii i Przemysłu Artystyczne-

to, że mimo trudnych doświadczeń,

również świetny aktor. Od 1966 roku

cia pomnika poświęconego ofiarom

skiej Galerii Sztuki.

pacyfikacji wsi Huta Pieniacka, 21

trwała przy polskości i pozostawała

kierownik artystyczny Polskiego Te-

go – Roman Czmełyk, Muzeum Hi-

Tadej Eder, dyrektor Lwowskiego

października 2005 roku, powiedział:

wierna tradycji przodków. Jest przy-

atru Ludowego Obwodowego Domu

storyczne – Bohdan Czajkowskyj. W

Narodowego Akademickiego Teatru

„Ta uroczystość to moment oczysz-

kładem człowieka, który wspaniale

Nauczyciela we Lwowie. W roku

tej grupie przyjaciół są także dyrek-

Opery i Baletu im. Salomei Kruszel-

czenia pamięci historycznej. Podkre-

potrafi dzielić się z innymi wielkim

2005 obchodziliśmy pięćdziesięciole-

torzy lwowskich teatrów: Lwowski

nickiej, wielki przyjaciel Polski i Po-

ślenie naszej gotowości do postawie-

sercem. Jeszcze raz dziękuję dro-

cie jego pracy artystycznej, które sta-

Narodowy Akademicki Teatr Opery

laków, znawca i miłośnik polskiej

nia nad wzajemnymi uprzedzeniami

giej pani Jasi za niestrudzoną i peł-

ło się mocnym akcentem podkreślają-

i Baletu im. Salomei Kruszelnickiej

kultury. To dzięki niemu obchody

tego, co naprawdę nas jednoczy.

ną pasji działalność oraz za to, że

cym więzi kulturalne Polski i Ukrainy.

– Tadej Eder, Ukraiński Państwowy

Narodowego Święta Niepodległości

Czynimy to, by razem budować przy-

Akademicki Teatr Dramatyczny im.

służyła nam wielką życiową mądro-

Uhonorowany odznaką Zasłużony

RP odbywały się w przepięknej sce-

szłość opartą na wzajemnym sza-

Marii Zańkowieckiej – Andrij Maciak;

ścią i doświadczeniem, a w trudnych

dla Kultury Polskiej. Mój nieoceniony

nerii Sali Lustrzanej lwowskiej ope-

cunku, zrozumieniu, na braterskiej

przedstawiciele duchowieństwa: ks.

chwilach dodawała otuchy i optymi-

doradca w sprawach promocji pol-

ry. To za jego zgodą na scenie tejże

wspólnocie, współpracy i autentycz-

kardynał Marian Jaworski, ks. abp

zmu. Dobrze, że została uhonoro-

skiej kultury na Ukrainie. Wspaniały,

nej solidarności obu naszych naro-

skromny i wielki duchem człowiek.

dów – Polaków i Ukraińców”. Andrzej

Jadwiga i Irena Zappè – członki-

Przewoźnik często współpracował z

nie AK, osoby wyjątkowo zasłużone

Konsulatem, miałem więc okazję go

w krzewieniu polskości wśród bied-

poznać, także się zaprzyjaźnić. Był

nych dzieci i młodzieży. Po wojnie

człowiekiem prawym i doprawdy wy-

stworzyły w swoim mieszkaniu dom

jątkowo odważnym.

pomocy dzieciom z ubogich rodzin,

udzielając tajnych lekcji historii, li-

teratury, języka polskiego, zasad

Zakończenie

Wracając po pięciu latach do

wiary katolickiej, języków obcych, a

kraju, byłem dumny z tego, co w

także gry na fortepianie. Za tę dzia-

trudnych warunkach politycznych

łalność były prześladowane przez

i organizacyjnych udało się zreali-

KGB oraz szykanowane w miejscu

zować. Po długich negocjacjach

pracy. W latach siedemdziesiątych

otwarto i poświęcono 24 czerwca

przygotowano przeciwko nim akt

2005 roku Cmentarz Orląt Lwow-

oskarżenia za udział w nielegalnej

skich. Mimo utrudnień ze strony

organizacji oraz agitacje przeciwko

lokalnych władz, sfinalizowałem za-

władzy radzieckiej. IPN przyznał im

kup działki pod budowę polskiego

tytuł Kustosza Pamięci Narodowej.

konsulatu i pozostawiłem obiekt w

Na mój wniosek zostały odznaczo-

Obchody Narodowego Święta Niepodległości we lwowie z udziałem konsula general-

stanie deweloperskim.

ne Krzyżami Kawalerskimi Orderu

nego RP we lwowie Wiesława Osuchowskiego, 12.XI.108 r. (Fot. z archiwum KG RP we

Wyłącznie siłami placówki i w

Zasługi RP.

lwowie, autor Danuta Greszczuk)

krótkim czasie zrealizowaliśmy za-

Ksiądz kardynał Marian Jawor-

opery  promowaliśmy  arcydzieła

dania inwestycyjne polegające na

Mieczysław Mokrzycki, ks. biskup

wana między innymi Dyplomem Mi-

ski – arcybiskup, metropolita lwow-

polskiej kultury, przyjmowane przez

Leon Mały (obrządku łacińskiego)

nistra Spraw Zagranicznych RP za

widzów owacjami na stojąco i skan-

i kardynał Lubomyr Huzar (obrząd-

wybitne zasługi dla promocji Polski

dowaniem: „Niech żyje Polska!”

ku greckokatolickiego). Wreszcie

w świecie i Krzyżem Komandorskim

Walery Bortiakow – wielki przyja-

szefowie organizacji polonijnych:

Orderu Odrodzenia Polski.

ciel Polski i Polaków, człowiek bardzo

Emilia Chmielowa – prezes Federacji

Eugeniusz Cydzik – żołnierz AK,

skromny, z wielkim poczuciem taktu,

Organizacji Polskich na Ukrainie i pan

więzień Workuty, opiekun miejsc pa-

jeden z twórców Polskiego Teatru

Emil Legowicz – prezes Towarzystwa

mięci męczeństwa Polaków, szcze-

Ludowego we Lwowie. Utalentowany

Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej. Po-

gólnie zasłużony w pielęgnowaniu

aktor, scenograf, malarz i reżyser, za-

nadto prezes honorowy Eugeniusz

polskiej pamięci historycznej. Jeden

służony w dziedzinie utrzymania, roz-

Cydzik i obecny prezes Jan Fran-

z inicjatorów odbudowy Cmentarza

woju i popularyzacji tradycji polskiej

czuk – Polskie Towarzystwo Opieki

Obrońców Lwowa, który z grupą

kultury na Ukrainie. Mówił o sobie

nad Grobami Wojskowymi. Kapela

polskich patriotów ze Lwowa dopro-

poważnie i żartem: „Jestem Rosjani-

„Lwowska Fala” – Edward Sosulski,

wadził do upamiętnienia kaźni pol-

założyciel, kierownik i solista zespo-

łu, a także Towarzystwo Radiowe

„Radio Lwów” oraz polonijna prasa:

„Gazeta Lwowska”, „Lwowskie Spo-

Jedną z pierwszych Kart Polaka orzymała Irena Zappe (Fot.

tkania” i „Kurier Galicyjski”.

z archiwum „Kuriera Galicyjskiego”, autor Maria Basza)

Oto kilka sylwetek wyjątkowych

ludzi, których spotkałem we Lwowie,

ski w latach 1991–2008, wieloletni

otwarciu 1 sierpnia 2008 roku nowej

z którymi miałem przyjemność pra-

zwierzchnik episkopatu rzymsko-

siedziby Działu Wizowego, w wyni-

cować dla dobra lwowskich Polaków

katolickiego na Ukrainie. Wybitny

ku czego lwowski Konsulat zyskał

i Polski, a pierwszy z nich to Petro

teolog (doktorat z filozofii) i dydak-

po raz pierwszy możliwość przyj-

Olijnyk – przewodniczący Lwowskiej

tyk. Doświadczony duchowny, któ-

mowania wszystkich petentów ubie-

Państwowej Administracji Obwodo-

ry przeprowadził odradzający się

gających się o wizy w danym dniu,

wej. Zaprzyjaźniłem się z nim jeszcze

polski Kościół na Ukrainie przez

zapewniając im właściwe warunki

przed wybuchem pomarańczowej

Koncert barda Drohobycza Alfreda Schreyera, zorganizo-

najtrudniejszy okres. Jego uśmiech-

składania dokumentów.

rewolucji, gdy działał w lwowskiej

wany przez konsula generalnego RP we lwowie Wiesława

nięta twarz zawsze emanowała

Przygotowaliśmy ponad dwie-

opozycji. Wraz z czterystuosobową

Osuchowskiego, 30.V.2008 r. (Fot. z archiwum KG RP we

spokojem, a z wypowiedzi płynęła

ście imprez kulturalnych, które obej-

grupą uczestniczyliśmy we wspólnej,

lwowie, autor Danuta Greszczuk)

mądrość i życiowe doświadczenie.

rzało tysiące ludzi. Promowaliśmy

polsko-ukraińskiej wigilii we lwow-

To właśnie Jego Eminencja był

we lwowskiej operze arcydzieła

skiej katedrze, w grudniu 2004 roku.

nem okrutnie spolonizowanym przez

skich profesorów Uniwersytetu Jana

moim pierwszym przewodnikiem w

polskiej kultury, przyjmowane nie-

Później, gdy został wybrany prze-

Polaków we Lwowie”. Podczas cere-

Kazimierza na Wzgórzach Wulec-

skomplikowanej i delikatnej mate-

raz przez ponadtysięczną widownię

wodniczącym administracji obwodu

monii pożegnania w Polskim Teatrze

kich. Pan Eugeniusz przychodził do

rii stosunków polsko-ukraińskich.

owacjami na stojąco.

lwowskiego, nie zmienił się: zawsze

Ludowym udekorowałem pośmiert-

konsulatu – zawsze w mundurze –

Zawsze znajdował siły i czas, aby

Dziś, gdy z perspektywy czasu

gotowy do rozmów i szukania kom-

nie jego fotografię orderem „Gloria

by opowiedzieć mi o kolejnym, od-

wziąć udział w organizowanym

wspominam lata spędzone we Lwo-

promisu. Był mądrym, ciepłym czło-

Artis”. Żegnaliśmy go wszyscy ze

krytym przez siebie miejscu, które

przez placówkę Opłatku. Odzna-

wie, myślę, że moja żona ma rację

wiekiem, przyjaźnie nastawionym do

łzami w oczach.

przy mojej pomocy pragnął ocalić

czony 22 lutego 2008 roku przez

mówiąc, że ukończyliśmy tam uni-

Polaków. Na mój wniosek prezydent

Janina Zamojska – nestorka pol-

od zapomnienia. Mimo podeszłego

prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego

wersytet patriotyzmu.

RP odznaczył Petro Olijnyka Krzyżem

skich lwowiaków, która całe swoje

wieku tryskał energią, uczestniczył

Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą

Mam także nadzieję, że swoją

Kawalerskim Orderu Zasługi RP.

życie we Lwowie poświęciła pielę-

we wszystkich ważnych uroczysto-

Orderu Odrodzenia Polski.

pracą chociaż w części spłaciliśmy

Ważną postacią jest Borys Woź-

gnowaniu miłości do Polski, jej kul-

ściach i zawsze był gotów do walki

Andrzej Przewoźnik – sekretarz

dług żyjących tu i teraz wobec Tych,

nicki – dyrektor Lwowskiej Galerii

tury, historii, tradycji i języka. Opatrz-

w dobrej sprawie. Laureat nagrody

generalny ROPWiM – niezmordo-

których groby znajdują się na Cmen-

Sztuki, który walczył o zachowanie

ność obdarzyła ją mężnym sercem,

Kustosz Pamięci Narodowej przy-

wanie walczył o pamięć historycz-

tarzu Łyczakowskim. Zaś co do Lwo-

dzieł sztuki i architektury, bezcen-

wieloma talentami i zdolnościami

znawanej przez IPN. Uhonorowany

ną, o ocalenie przed zniszczeniem

wa i lwowskich przyjaciół… Na za-

nych dla przyszłych pokoleń. Ocalił

oraz prawdziwie młodzieńczym en-

Dyplomem Ministra Spraw Zagra-

polskich miejsc pamięci na Ukrainie.

wsze pozostaną w naszych sercach.

od zapomnienia wiele pamiątek pol-

tuzjazmem. Organizowała edukację

nicznych za wybitne zasługi dla