17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 stycznia–13 lutego 2014 nr 2 (198)

Z dawnych dziejów Mariampola

U Polonii berlińskiej  (cz. II)

NazwaMariampolpowstaławXVII

ka, Stanisław Jabłonowski zmarł w

wieku w okresie licznych napadów ta-

1702 r. i został pochowany we Lwo-

„Polska Rada” jest jedną z największych polonijnych orga-

tarskich na te ziemie. Legenda głosi,

wie. Po śmierci hetmana, syn jego

że podczas jednego z nich, hetman

Jan, wojewoda – generał Ziem Ru-

nizacji w Niemczech. Jej oddziały funkcjonują we wszyst-

Stanisław Jan Jabłonowski, uciekając

skich, objąwszy Mariampol w 1703 r.,

z okrążenia przed Tatarami na koniu,

w szczególny sposób zatroszczył się

kich niemieckich landach i zrzeszone są w Związku Kra-

rzucił się w wody Dniestru. Udało mu

o miasto Maryi. Wzniósł nowy kościół

się dopłynąć do przeciwległego brze-

po wezwaniem Świętej Trójcy i wy-

jowym. Przewodniczący berlińskiej organizacji „Polskiej

gu, ale koń nie mógł wyjść na brzeg.

starał się o stałą obsługę kapłańską.

Hetmanowi zagrażała śmierć albo

Za pozwoleniem władz kościelnych

Rady” Ferdynand Domaradzki mówi o statystykach nie-

niewola. Wtedy z rozpaczy krzyknął

został intronizowany do tej świątyni

mieckich, które podają, że w Berlinie mieszka ponad 100

„Jezus Maryja, ratujcie mnie” i koń

sławny, obozowy obraz Matki Bożej,

wyskoczył z wody na brzeg. Hetman

który z hetmanem Jabłonowskim dłu-

tys. Polaków, a w całych Niemczech – ponad 2 mln.

w podzięce za ocalenie życia, zmienił

gi czas wędrował z wojskiem polskim

nazwę wsi Czesybiesy na prawym

po polach bitew.

brzegu Dniestru na „Jezupol”, a na

Wnuk hetmana Jan Kajetan

ne szkoły polskie. W takich szkołach

JURIJ SMIRNOW

wzgórzu po lewej stronie Dniestru u

(1699-1764) syn Jana Stanisława,

jest po 20-30 uczni. Polskie dziecko

tekst i zdjęcia

podnóża wsi Wołczków na terenie

właściciel Mariampola i Jezupola,

w Niemczech musi biegle znać język

osady Czortków rozpoczął budowę

wojewoda bracławski, feldmarsza-

Polonia berlińska jest bardzo zróż-

niemiecki, bo zazwyczaj jest już oby-

zamku obronnego wraz z zabudową

łek wojsk austriackich, senator.

nicowana. Są osoby, które mieszkają

watelem tego państwa i będzie funk-

całego wzgórza i nadał nazwę temu

Przejąwszy w 1731 r. Mariampol,

tu od 30-40 lat i mają obywatelstwo

cjonować w tym kraju.

miasteczku „Mariampol”.

przebudował kościół z drewnianego

niemieckie. W takich rodzinach uro-

W Niemczech bardzo aktywnie

W poczuciu odpowiedzialności

na murowany (1738-1746). Był po

dziło się już drugie czy trzecie pokole-

działa Polska Misja Katolicka. W

piastowanego stanowiska budował

dziadku największym orędownikiem

nie. Są Polacy, którzy przyjechali już

Berlinie msze święte po polsku od-

nowe wsie i miasteczka, po zajęciu

Mariampola, wniósł duży wkład w

w XXI wieku i mają polskie obywatel-

prawiane są w czterech kościołach,

zaś przez Turków Kamieńca Po-

rozwój tego miasteczka, zakładając

stwo, ale na stałe mieszkają w Niem-

z bazyliką św. Jana na czele. W dnie

dolskiego wzdłuż Dniestru wzniósł

fundację kapucynów, oraz wspólnie

czech. Są też osoby, które codziennie

powszednie jest jedna msza święta

łańcuch obronnych fortów i zamków:

z żoną Teresą ufundował zakład

dojeżdżają tu z Polski do pracy, zaś

wieczorem, a w niedziele i święta –

Okopy św. Trójcy, Szaniec NMP Ma-

Sióstr Miłosierdzia.

wieczorem lub raz w tygodniu wra-

trzy. Polscy księża pracują w wielu

Ferdynand Domaradzki

riampol itd. W dawnym województwie

W 1809 r. podczas wyprawy na-

cają do domu do Polski. Funkcjonują

niemieckich parafiach katolickich.

ruskim, diecezji lwowskiej, na lewym

poleońskiej na wschód, doszło do

w dwóch państwach. Rynek pracy w

fotograficzną „Nie umarłem – ich bin

- Większość Niemców w Berlinie

brzegu Dniestru 18 km na północny

walk wojsk polskich z Austriakami.

Niemczech jest otwarty i migracja lud-

nich tot” o polskich grobach w Berli-

są protestantami – kontynuuje Fer-

wschód od Stanisławowa, leży mia-

Kiedy to bo bitwie pod Raszynem

ności jest sprawą naturalną.

nie i niemieckich w Szczecinie.

dynand Domaradzki. – Ale wśród

steczko Mariampol. W 1691 roku

książę Józef Poniatowski wycofał się

- Stale słyszę język polski na ber-

W Berlinie aktywnie działa polsko-

Niemców-katolików już od dawna

Stanisław Jabłonowski (1634-1702),

z Warszawy i przerzucił część wojska

lińskich ulicach i w sklepach – mówi

języczna prasa i radio. Polska sekcja

nie ma powołań, dlatego siłą rze-

kasztelan krakowski i hetman wielki

do Galicji, które 26.V.1809 r. zajęło

Ferdynand Domaradzki. – Gene-

radia berlińskiego nadaje codzienne

czy polscy księża z Misji odprawiają

koronny, założył miasteczko Ma-

Lwów. Powstały wtedy nowe pułki ga-

ralnie Polonia posiada kilkadziesiąt

audycje po polsku. Na terenie Berlina

msze po polsku i niemiecku.

riampol z czworobocznym rynkiem

licyjskie. Walki wojsk polskich nabrały

organizacji polonijnych; ogólnonie-

ukazuje się 5 gazet, wychodzą raz

„Polska Rada” w Berlinie dzia-

i zbudował w nim zamek jako forte-

w tym czasie charakteru wojny wy-

mieckich jest kilka, nawet z historycz-

na miesiąc. Wśród nich jest „Polonia-

ła w stałym kontakcie z Ambasadą

cę obronną. Cała budowla zabez-

zwoleńczej. Jeden z oddziałów, po-

nymi przedwojennymi korzeniami,

Berlin”. Wszystkie gazety są prywat-

RP i Konsulatem Generalnym RP w

pieczona była wałem z głęboką fosą

suwając się na południowy wschód,

np. Związek Polaków w Niemczech

ne. W 2013 roku okazał się też pierw-

Berlinie, również z innymi organiza-

(część wałów zachowała się do dnia

doszedł do Mariampola i zajął go.

istnieje już ponad 100 lat. O dawnej

szy numer kwartalnika dla Polaków w

cjami polskimi w Niemczech, jak np.

dzisiejszego). Założyciel miastecz-

KG

z Instytutem Polskim w Berlinie. In-

stytut Polski aktywnie promuje pol-

Historia obrazu Matki Boskiej

ską kulturę, literaturę i film, ale Po-

lonia zainteresowana jest rozwojem

Mariampolskiej

własnych projektów na miejscu.

- Mamy wielu polskich artystów,

zespołów, dajemy im szansę, żeby

Wywdzięczając się Matce Bo-

promowali się i pokazywali – pod-

żej za szczególną opiekę podczas

kreśla Domaradzki. – Najważniej-

częstych wypraw wojennych, Jabło-

sze nasze działanie w 2013 roku

nowski nazwał na Jej cześć założo-

– to uroczysty koncert dla berlińskiej

ne przez siebie miasto z zamkiem

Polonii w styczniu, w którym wzięło

warownym po lewej stronie Dniestru

udział około 500 osób. W lutym mie-

(naprzeciw Jezupola) Mariampolem

liśmy wielki bal polonijny, a w marcu

tzn. Gród Maryi w 1691 r.

– święto powitania wiosny. 2 maja

Po śmierci hetmana (1702) syn

uroczyście obchodziliśmy dzień

jego Jan Stanisław Jabłonowski,

Polonii przed Berlińskim Ratuszem,

przekazał obraz obozowy ojca do

a w czerwcu już tradycyjny wyjazd

kościoła w Mariampolu w 1721 r.,

na Kresy, na Ukrainę. We wrześniu

gdzie umieszczony został w głów-

obchodzono święto latawca – świę-

nym ołtarzu. Udostępniony w świą-

Obraz Matki Boskiej Mariampol-

to polskich dzieci. Zbudowaliśmy

tyni dla wiernych, słynny, hetmański

skiej, choć pochodzenie jego dotąd nie

w tym celu miasteczko piknikowe.

obraz zyskał na rozgłosie. Modlący

zostało ustalone, ma już za sobą wie-

Było moc zabawy przez cały dzień:

się przed nim doznawali licznych

kami liczoną historię kultu, bo czczony

konkursy, nagrody, dyplomy dla

łask. Były niezwykłe nawrócenia się,

jest przeszło 300 lat. W samym Ma-

wszystkich dzieci. W listopadzie,

miesiącu pamięci narodowej, zor-

uzdrowienia, ocalenia z niebezpie-

riampolu odbierał cześć około 250 lat

ganizowano zapalanie zniczy na

czeństwa. Cześć wizerunku jeszcze

i słusznie nazywa się Mariampolskim.

Polskie nauczycielki w Berlinie

polskich grobach, oraz uroczyście

bardziej się wzmogła, odkąd Mariam-

Kult tego wizerunku wypłynął na

obchodziliśmy Dzień Niepodległo-

obecności Polaków w Berlinie mówią

Niemczech „Magazyn Polonia” pod

pol od 1726r. stał się parafią. Już w

widownię dziejów w XVII wieku, od-

ści, w których udział wzięło dużo

również stare polskie groby na cmen-

redakcją Alexandra Zająca, prezesa

1737r. komisja duchowna uznała

kąd stał się własnością hetmana wiel-

polskiej młodzieży. W grudniu or-

tarzach: ich poszukiwaniem i ochro-

„Polskiej Rady” w Niemczech.

obraz za cudowny. Miasto ze swo-

kiego koronnego Stanisława Jabło-

ganizujemy spotkanie wigilijne. W

ną zajmują się działacze organizacji

Aktywnie działa też Polskie Towa-

im hetmańskim obrazem stało się

nowskiego. Ten pobożny rycerz woził

2013 roku w Berlinie organizowano

polonijnych. Jeszcze w XIX wieku

rzystwo Szkolne „Oświata”, założone

sławne w okolicy (Delejów, Halicz,

go zawsze ze sobą, ilekroć szedł na

tydzień Kultury Polskiej, obok ofi-

w Berlinie działało dużo polskich

jeszcze przed wojną. W Berlinie pra-

Jezupol, Konkolniki, Łany, Meducha,

wyprawę wojenną i modlił się przed

cjalnych czynników polskich, aktyw-

polityków, przedsiębiorców, przemy-

cuje spora grupa nauczycieli języka

Uście Zielone, Wodniki i należąca do

nim razem z wojskiem, polecając się

ny udział brała również berlińska

słowców i przedstawicieli inteligencji

polskiego. W niektórych szkołach w

parafii wieś Wołczków). Zaczęli przy-

z rycerstwem wstawiennictwu Bogu-

„Polska Rada”.

twórczej. Większość z nich pocho-

Niemczech język polski jest obowiąz-

bywać stamtąd pątnicy – pojedynczo i

rodzicy. Obraz ten od tego czasu za-

Jej przewodniczący, Ferdynand

dziła ze Śląska lub z Poznańskiego.

kowym językiem obcym. „Oświata”

procesjonalnie. Czciciele Matki Bożej

częto nazywać: Hetmańskim lub Ry-

Domaradzki, jest pełen entuzjazmu i

Wśród tych, kto zajmuje się aktywnie

organizuje lekcje języka polskiego też

za doznane łaski składali liczne wota,

cerskim. Po świetnie udanej wyprawie

planuje dalszą działalność na nowy

polskimi grobami w Berlinie jest pani

raz w tygodniu dla wszystkich chęt-

a żona Kajetana Jabłonowskiego Te-

pod Wiedeń, gdzie był ten wizerunek,

2014 rok. Wśród nich na pewno bę-

Ewa Maria Slaska. Odkryła setki ta-

nych. Szkółka języka polskiego działa

resa, ozdobiła cudowny wizerunek

przylgnęła też potem do niego nazwa

dzie wycieczka berlińskich Polaków

kich historycznych polskich grobów.

też przy polskim kościele katolickim.

piękną srebrną suknią i koronami.

Matka Boska Zwycięska.

do Lwowa i Kijowa.

Są też polskie przedszkola i prywat-

Niedawno zorganizowała wystawę