29

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 stycznia–13 lutego 2014 nr 2 (198)

Legendy zamku w Czernelicy

List do redakcji

Rajd kolędniczy

Położony w malowniczej dolinie Dniestru zamek

czernelicki posiada nie tylko bogate i burzliwe

Dobiegła końca kolejna edycja rajdu kolęd-

dzieje. Licząca kilka wieków twierdza jest rów-

niczego zespołu „Niebo do wynajęcia” ze

nież skarbnicą legend i opowieści tylko w luźny

Strzałkowic. Już trzeci rok z rzędu w okresie

sposób powiązanych z historią.

świątecznym zespół wędruje miejscowościami

obwodu Lwowskiego ciągle pod tym samym

mieszkańców wsi przed odwiedza-

chasłem „Z kolędą do sąsiada”. W tym roku

niem ruin po zmroku. Warto tutaj

odznaczyć, że legendy o zamku

trasa rajdu przebiegała przez Trzcieniec, Pni-

czernelickim zostały wykorzystane

kut, Miżyniec, Złoczów i Strzelczyska.

przez Uhorczaka w sposób dość

dowolny, tym nie mniej jego opowia-

danie świadczy o żywotności legend

Przedstawiając swój program:

z Miżyńca, ks. Michała Hołdowicza

powiązanych z zamkiem.

wiązankę współczesnych polskich

ze Złoczowa, ks. Mieczysława Fryt-

Kolejną rozpowszechnioną legen-

kolęd, pastorałek oraz staropolskich

ka ze Strzelczysk.

da o zamku w Czernelicy jest opowieść

powinszowań, pragnęliśmy dzielić się

Dziękujemy Konsulatowi Gene-

o tunelach podziemnych, którymi moż-

radością Świąt Bożego Narodzenia,

ralnemu Rzeczpospolitej Polskiej we

na byłoby opuścić fortecę w przypadku

tworząc niezapomianą świąteczną at-

Lwowie za sfinansowanie kosztów

jej utraty. Rzekome tunele prowadzić

mosferę podczas każdego występu.

dojazdu oraz kierowcom, którzy nas

miały do klasztoru Dominikanów oraz

Koncerty odbywały się przeważnie w

dowozili – Józefowi Gierczakowi,

do Dniestru. W niektórych pracach

kościołach oraz siedzibach polskich

Stanisławowi Wołoszynowi, Walere-

popularnych spotykamy informacje

organizacji. Wszędzie spotykaliśmy

mu Spelinie i Wiktorowi Spelinie.

o możliwym istnieniu tunelu do ko-

się ze wspaniałą publicznością oraz

Zespół „Niebo do wynajęcia”

ścioła w Horodence. Jednakże jest

gościnnością gospodarzy.

nadal będzie kontynułował swoją

to prawdopodobnie wymysł współ-

Ruiny twierdzy w Czernelicy

Pragniemy skierować wyrazy

działalność donosząc polską pieśń

czesnych autorów, gdyż w pamięci

i tradycje do wszystkich miejsc,

wdzięczności wszystkim osobom,

miejscowej ludności nie zachowały się

majątek. Dojść do tego miało wskutek

MAREK WOJNAR

które nas przyjmowały. Szczególnie

gdzie jest obecny polski duch.

żadne przekazy o możliwym istnieniu

zdrady pachołków (w innej wersji

dla ks. Andrzeja Drausa z Trzcień-

przejścia podziemnego z Czernelicy

Burzliwe dzieje Pokucia obej-

Kozaków) przewożących listy księcia

ca, ks. Stanisława Węgrzyńskiego

STANISłAW GIERCZAK

do Horodenki. Spora odległość od

mujące najazdy kozackie i tatarskie,

do małżonki. Księżna, posłuszna

z Pnikuta, ks. Zbigniewa Pabiana

kierownik zespołu

jednej do drugiej miejscowości (w linii

okupację austriacką i czasy pol-

sfałszowanym dyspozycjom rozkazała

prostej 17 km), czynią istnienie takie-

skie, przemarsze wojsk niemieckich

budować liczne cerkwie i kościoły. W

go tunelu niemożliwym. Natomiast

i rosyjskich podczas obydwu wojen

ten sposób rzekomo powstały świąty-

dość prawdopodobnym jest istnienie

światowych, wreszcie rzeczywistość

nie katolickie w Czernelicy, Gwoźdzcu

przejścia podziemnego z zamku do

sowiecką, stworzyły tło, w którym

i Horodence oraz trzy cerkwie w bliżej

znacznie bliższego kościoła Domini-

rodziły się liczne opowieści odwołujące

nieokreślonej lokalizacji. Odkrywszy

kanów w Czernelicy, znajdującego

się do historii. Ale legendy powiązane

prawdę księżna popełniła samo-

się w odległości ok. 250 – 300 m od

z zamkiem czernelickim wiążą się nie

bójstwo rzucając się w dół z wieży

twierdzy. Starsi mieszkańcy Czernelicy

tylko z wichrami dziejów. Opowiadają

zamkowej. Również w tej legendzie

potwierdzają również istnienie tunelu

również o najzwyklejszych rzeczach z

pojawia się motyw nazwania wsi

prowadzącego do Dniestru. Z przejścia

ludzkiego życia: o miłości i nienawiści,

„Czarnolicą” na pamiątkę o księżnej

tego korzystać mieli jeszcze żołnierze

kłamstwie i zdradzie, życiu i śmierci.

i o jej ciemnej karnacji.

sowieccy w latach czterdziestych XX

Część spośród legend została spisa-

Jedna z legend o Eufrozynie

wieku. Miał być zasypany podczas

na, aby następnie stać się kanwą dla

Czartoryskiej stała się podstawą dla

budowy drogi asfaltowej w centrum

utworów literackich, inne zachowała

opowiadania „Upiór czernelickiego

zamku” (ukr. Привид чернелицкого

Czernelicy w latach 70. XX wieku.

wyłącznie pamięć ludowa.

замку) autorstwa ukraińskiego pisarza

Co ciekawe w opowieściach

Najwięcej opowieści dotyczą-

mieszkańców Czernelicy pojawiają

Jurija Uhorczaka, wydanym w zbiorze

cych twierdzy czernelickiej dotyczy

Ruszyła telewizja

Dawne dzieje ziemi horodeńskiej (ukr.

się również historie o innych tune-

siedemnastego stulecia, a więc

Старожитності Городенківщини,

lach, prowadzących np. do zamku w

okresu, w którym powstał zamek.

Rakowcu. Wątpliwe jest, aby miały

Śniatyn 1995 r.). Jego głównym mo-

Już samo jego założenie związane

kuriera galicyjskiego

coś wspólnego z rzeczywistością

tywem jest miłość księżnej Eufrozyny

jest z legendą. Zgodnie z najbardziej

historyczną. Nie da się jednakże

do miejscowego chłopa. Historia ta

rozpowszechnionymi i popularnymi

zaprzeczyć, że opowieści o tajem-

wydarzyć się miała podczas wyjazdu

miejscowymi przekazami twierdza

niczych tunelach wychodzących z

księcia Michała, który wraz z wojskami

została wybudowana przez Eufrozy-

czernelickiej twierdzy pojawia się w

Sobieskiego wówczas wyruszył pod

nę Czartoryską, żonę księcia Michała

relacjach zbyt często, aby nie miały

Wiedeń. W czasie nieobecności męża

Jerzego Czartoryskiego. Według

w sobie nic z prawdy.

księżna Eufrozyna zwykła urządzać

legend, Eufrozyna dokonała budowy

Na sam koniec chcę odnotować,

sobie przechadzki konne po okolicy.

zamku bez wiedzy, albo nawet wbrew

że w pamięci miejscowych miesz-

Podczas jednej z takich eskapad

woli swojego męża, który przebywał

kańców zamek często wiążę się z

spotkała miejscowego chłopa, w któ-

wówczas na wyprawie wojennej.

działalnością wojskową króla Jana

rym to z wzajemnością się zakochała.

Budowa zamku miała być się dla

III Sobieskiego, mianowicie z jego

Romans miał pochłonąć księżną

Czartoryskich bardzo kosztowna, co

wyprawami tureckimi i mołdawskimi.

całkowicie i dopiero, gdy w zasięgu

więcej księżna wydatkowała pieniądze

Drodzy Przyjaciele, z myślą o Was, uruchomiliśmy wyjątkowy

Zgodnie z tradycją, w tym okresie

wzroku z zamkowych murów pojawiła

bez pozwolenia męża. Zrozumiawszy

projekt – „Kurier Galicyjski TV”. Nowe spojrzenie na

zamek był ważnym punktem wypraw

się kareta Michała powracającego

tragizm swojego położenia Eufrozyna

Sobieskiego i hetman, a przyszły król,

z wojny, przyszło oprzytomnienie.

popełniła samobójstwo, kiedy tylko

zwyczajne wydarzenia.

niejednokrotnie odwiedzał zamek

Wówczas to Czartoryska przerażona

dowiedziała się o rychłym powrocie

Są to krótkie filmy, które pokazują najciekawsze wydarzenia

czernelicki i zatrzymywał się w nim na

perspektywą spędzenia reszty życia

męża. Według opowiadań ludowych

ze Lwowa i całej zachodniej Ukrainy. Zawsze obiektywne, zawsze

dłuższe pobyty. Większych szczegó-

z człowiekiem, którego nie kochała

książę długo opłakiwał żonę, a wieś na

prawdziwe, zawsze na czasie. Niebawem zaprezentujemy też cykl

łów legenda ta nie podaję, ograniczają

popełniła samobójstwo skacząc z

pamiątkę smagłolicej małżonki nazwał

reportaży „Nieznana Galicja”. A także wiele innych ciekawych te-

się tylko do opowiadań o pobycie

najwyższej ściany zamku. Książę

miejscowość „Czarnolicą”, co później

matów.

Sobieskiego na zamku czernelickim,

Czartoryski bolał po stracie żony,

przekształciło się w „Czernelica”. Co

które choć często powtarzane za Alek-

rozkazał więc jej inicjały umieścić

ciekawe w rzeczywistości zamek

Subskrybujcie nasz kanał:

sandrem Czołowskim, dotychczas nie

nad bramą wjazdową, a jej ciało

ukończył Michał Jerzy, lecz mimo

Kurier Galicyjski na youTube

znalazły potwierdzenia w źródłach.

zamurować w jednej z zamkowych

to, wszystkie opowieści utożsamiają

(www.youtube.com/user/KurierGalicyjski)

Trudno, jednoznacznie ocenić

ścian. Dziś rzekomo w ruinach czer-

ten fakt z jego żoną. Cóż – legendy

i pierwsi dowiadujcie się o nowych filmach.

prawdziwość wymienionych legend.

nelickiego zamku można spotkać

rządzą się swoimi prawami.

Bądźcie z nami i nie przegapcie kolejnych odcinków „Kurier Ga-

Niektóre są przyjmowane powszech-

czasem nocą zjawę kobiety w białym

Inna z legend opowiada jak księż-

licyjski TV”. Do zobaczenia na: www.kuriergalicyjski.

nie, w inne większość mieszkańców

płaszczu. Szukający ukojenia duch

na Czartoryska pod nieobecność

com

miejscowości powątpiewa.

księżnej nie powstrzymuje wszakże

męża i jego brata roztrwoniła rodowy