8

Wywiad

14–27 lutego 2014 nr 3 (199) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

MY I ONI NA MAJDANIE

Andrij Lubka jest poetą, tłumaczem i krytykiem. Wiersze i przekłady jego autorstwa drukowano na łamach licznych ukraiń-

skich czasopism. Jest laureatem nagrody literackiej Debiut (2007 rok). Jego wiersze zostały przetłumaczone na angielski,

niemiecki, węgierski, rosyjski, białoruski, polski i portugalski. Mieszka i pracuje w Użhorodzie. O sytuacji politycznej na Ukra-

inie i o swojej obecności na Majdanie ANDRIJ LUBKA opowiada WOJCIECHOWI JANKOWSKIEMU z Radia Wnet.

rozbudowują stanowiska, tam, gdzie

Gdzie byłeś 21 listopada?

Dla siebie dzielę Majdan na eta-

mają większość we władzach, np. w

py. Początkowo był to Euro-Majdan,

Tarnopolu, tworzą nowe miejsca pra-

a później już tylko Majdan. Pierwszy

cy. Niestety niczym nie różnią się od

etap Euro-Majdanu zaczął się sym-

innych oligarchicznych partii, które

bolicznie w dniu rozpoczęcia rewo-

okupują stanowiska, zarabiają pie-

lucji pomarańczowej – 21 listopada.

niądze dla siebie i grają na tych sa-

Ludzie wyszli tylko w Kijowie, w

mych zasadach. W Kijowie Swoboda

innych miastach na razie protestów

nabrała chyba 20% w parlamencie.

jeszcze nie było. Obserwowałem te

Ale Kijów nie jest miastem nacjona-

wydarzenie bez wiary w to, co się

listycznym i nie wierzę, że mogli by

odbywa. Było to bardzo interesujące

nabrać tu ponad 3%. Chodzi o to, że

zjawisko. Wiedziałem, że zbierają

mnóstwo ludzi, nawet moich znajo-

się tam bardzo sympatyczni ludzie,

mych, posługujących się na co dzień

których znam, którym ufam i których

językiem rosyjskim, głosowało na

podziwiam. Gdybym był w Kijowie, na

Swobodę, bo byli zmęczeni ciągłymi

pewno dołączyłbym do nich i byłoby

walkami w parlamencie innych partii.

fajnie. „Bycie” tam stało się od razu

Jeżeli by teraz padł reżym Ja-

modnym zjawiskiem. Dokładnie nie

nukowycza i Swoboda nie miałaby

wiem, gdzie wtedy byłem, ale chyba

dostępu do stacji telewizyjnych oli-

wracałem z Wilna do Warszawy. Ten

garchów, to nie mieliby gdzie się re-

pierwszy Majdan, który rozpoczął

klamować.

się jeszcze przed podpisaniem umo-

Niektórzy twierdzą, że

wy stowarzyszeniowej demonstrował

Swoboda jest „koncesjono-

Andrij Lubka na ul. Hruszewskiego w Kijowie

„mięśnie” ukraińskiej inteligencji. Była

waną” opozycją, czyli, że jest

Mustafa Najem, na przykład. Co mnie

ulice bardzo dużo ludzi. Gdy teraz

ludzi schroniła się w soborze św. Mi-

to akcja bardzo prymitywna i głównie

utrzymywana też z funduszy

zdziwiło w Polsce: jest wielu profeso-

przyleciałem na Ukrainę, to byłem

chała, skojarzyło mi się to z czasem

miała na celu demonstrację, że wy-

oligarchów Partii Regionów?

rów, ekspertów w swoich dziedzinach

zdziwiony tym, że ludzie zajęci

najazdów na Kijów hord tatarskich.

szliśmy, że jesteśmy. I tak się działo

Zgadzam się z tym całkowi-

i są oni osobami medialnymi. Na

są swoim życiem. Była niedziela.

Ta trójka liderów opozycyjnych…

do zaatakowania demonstracji 1

cie. Są dowody na to, że Swoboda

Ukrainie tego nie ma, bo uczelnie tak

Przejeżdżałem przez kijowskie „sy-

grudnia. Chodziło też o udowodnieniu

była finansowana przez oligarchę

O, właśnie. Co o nich my-

zmarginalizowano, że status profeso-

pialnie” i nie widać było żadnych

Janukowyczowi i Europie jakie na-

Kołomojskiego, jednego z najbogat-

ślisz?

ra stracił w oczach społeczeństwa. W

flag, ludzie normalnie szli do su-

Wydaje mi się, że nie są przy-

stroje panują na Ukrainie. Każdy był

szych ludzi Ukrainy. Tiahnybokowi

tej sytuacji wąskie grono osób, które

permarketów na zakupy. Nie było

gotowani do tej roli. Np. nie widać tu

dumny, że jest tam, że pokazuje swo-

potrzebne są pieniądze na kampa-

kształtują opinię społeczną stanowi

widać żadnych przemian. Dopiero

radykalizmu Swobody, bo jej rady-

je stanowisko, że jest w gronie takich

nię przedwyborczą, a interes pole-

około 40-50 osób. Są to znani muzy-

w centrum na majdanie zobaczyłem

kalizm jest raczej „prasowy” i działa

samych przyjaciół. Wielu ludzi przy-

ga na tym, że wspierając Swobodę

cy, znani pisarze, znani socjologowie

rewolucję, tam były tłumy.

jedynie tam, gdzie jest wiele kamer,

jeżdżało tam na dzień-dwa, żeby zro-

automatycznie podnoszą notowania

i parę niezależnych (jeszcze) poli-

W odróżnieniu od rewolucji po-

dziennikarzy. Na co dzień nie są

bić sobie zdjęcie i udowodnić, przede

komunistów i Partii Regionów, czyli

tologów. Jest to bardzo mało na tak

marańczowej nie wszyscy popierają

zdolni pracować według programu,

wszystkim sobie, że jest się wśród tej

tych, którzy walczą z ideologią nacjo-

wielki kraj i to dziennikarze wypełnili

protesty, nie powstał cały naród. Do

czy zasad, bo tak naprawdę ich nie

elity. Był to bardzo ważny moment

nalistyczną. Tym samym zastraszają

tę przestrzeń opiniotwórczą. Obec-

rewolucji dołączyła elita.

mają. Są to zebrani w jednym gro-

psychologiczny dla wielu ludzi. Powo-

ludzi w Donbasie, mówiąc: „Jeżeli nie

nie około 100 dziennikarzy nie pisze

nie karierowicze odrzuceni przez

li entuzjazm wygasał i gdyby nikt ich

zagłosujecie za Partię Regionów lub

Co odczułeś będąc na

felietonów, nie robi wywiadów, a zaj-

inne partie, antysemici, polonofobi,

nie pobił, to w ciągu kilku dni ta forma

nie pójdziecie na wybory, to na Ukra-

Majdanie?

muje się polityką. Serhij Leszczenko

Pamiętam  demonstracje,  w

rusofobi. Nie tworzą zespołu. Każdy

protestu zniknęłaby w ogóle.

inie zachodniej, gdzie wszyscy są

z Ukraińskiej Prawdy pisze wprost,

których brałem udział. Był to okres

w tej partii jest z innych powodów.

Niestety stało się tak, jak się sta-

nacjonalistami, pójdzie do urn 100%

co powinna robić w tej sytuacji opo-

sądów nad Julią Tymoszenko, ale

ło i wywołało to oburzenie społeczne.

wyborców i zmienią nam całkowicie

Czy widzisz tam polono-

zycja. To już nie jest dziennikarstwo.

te protesty nie były tak liczne. Do-

Podczas pobicia byłem we Wrocła-

kraj”. Kołomojski ich wykorzystuje, bo

fobów? Bo to co mówisz po-

Albo są dziennikarze, którzy szukają

piero na Majdanie, gdy zobaczyłem

wiu na seminarium tłumaczy i prze-

wie, że będzie to marginalna partia

krywa się z tym, co mówi się

informacji o konkretnych politykach,

taką ilość ludzi zrozumiałem, że ten

glądałem wydania internetowe gazet

w Radzie Najwyższej – 20-30 osób,

o nich w Polsce.

wskazują ich mieszkania i nawołują

protest nabrał inny charakter, że nie

Nie widać tam teraz polonofo-

ukraińskich. Na Facebooku wielu

których w razie potrzeby można bę-

do demonstracji pod ich oknami. Ta

jest to już protest z Facebooka, któ-

bów. Gdzie mogą działać? Są jakieś

przyjaciół z różnych miast pisało, że

dzie wykorzystać. Ale nigdy nie bę-

rola dziennikarzy jest paradoksem na

ry wygląda bardzo pięknie, bo wszę-

spory z Polską. Ale obecnie takich

jadą do Kijowa, bo muszą tam być.

dzie siłą decydującą.

Ukrainie.

dzie widoczne są znane twarze. Tam

sporów i konfliktów nie ma. Ci ludzie,

Zdecydowałem, że w tym narastają-

Na kilka miesięcy przed Majda-

Wracając jednak do spraw Maj-

naprawdę jest ich garstka, a wokół

którzy mieszali przy temacie wołyń-

cym proteście musze też jechać do

nem była ostra kampania medialna

danu, socjologowie mówią, że po tym

są zwykli ludzie, których jest masa.

skim i tym co działo się na Wołyniu,

Kijowa. Wyleciałem pierwszym sa-

przeciwko Swobodzie. Opisywano

pobiciu demonstrantów na pierwsze

Ludzie na FB pisali, że obniżyła się

nie myśleli o narodzie ukraińskim.

molotem i rano 1 grudnia już byłem

posiadane przez nich majątki. Świad-

miejsce wyszedł protest antyrządowy.

„klasa” protestu, że jest tam wiele lu-

Co znaczy dla mnie wyraz patriota?

na wiecu.

czyło to o tym, że Swoboda zaczęła

Gdy obalono pomnik Lenina napraw-

dzi i nie wiadomo jakie hasła należy

To ktoś, kto chce dobrze dla swego

Od tego czasu nie mówimy już

wychodzić spod strefy wpływu Koło-

dę było mnóstwo osób, które mówiły,

krzyczeć. Ale to dopiero odzwiercie-

narodu. Uważam tak: jeśli Polacy

o Euro-Majdanie. Skończył się okres

mojskiego. Wydał im wojnę. Ale ten

że nie trzeba tego robić. Wiele osób

dliło przekrój społeczeństwa, które

chcą mieć swój cmentarz czy pomnik

proeuropejskiej euforii, chociaż są tam

temat obecnie przysłonił Majdan.

na Ukrainie uważa, że nie trzeba inte-

przyszło na wiec.

i w zamian zgadzają się coś dla nas

jeszcze flagi UE, i ludzie mówią o inte-

Polityka na Ukrainie opiera się

grować się z UE, ale też są przeciw-

Obecnie spada frekwencja na

zrobić, to jest to dobre i trzeba im na

gracji, ale to już nie są symbole Maj-

głownie na tzw. talk-shows, gdzie

ne integracji w ramach Unii Celnej z

Majdanie, bo pozostali na nim tylko

to pozwolić. Uważam, że polityka za-

danu. Obecnie Janukowycz wyrósł do

politycy kłócą się, krzyczą na siebie,

Rosją. Uważają, że powinniśmy być

ci, którzy nie mają stałej pracy. Maj-

graniczna powinna zaczynać się od

symbolu postsowieckiego człowieka

a nawet biją się. Zapraszane osoby

państwem neutralnym i jedyne, co

dan staje się coraz bardziej pusty.

polityki wewnętrznej. Nie wierzę w

i sowieckiego symbolu Ukrainy. Po-

są specjalnie dobierane, żeby przez

powinniśmy uzyskać od Unii – to

polonofobów z Ukrainy Wschodniej,

dzieliliśmy się na „my” i „oni”.

te 3-4 godziny trzymać widzów przy

W okresie świąt, bodaj 9

ruch bezwizowy, nie potrzebujemy

bo jest to w ogóle zjawisko marginal-

ekranach, a dobierane są przez ad-

stycznia, był puściusieńki.

Powiedziałeś, że gdy za-

euro, nie chcemy być terenem, gdzie

Ludzie są zmęczeni staniem,

ne. Konflikty są możliwe na pograni-

ministrację prezydenta. Zawsze był

czął się pierwszy Euro-Maj-

dla Unii będzie rosła marchewka.

każdy ma jakieś obowiązki. Obec-

czach lokalnych historii i wydarzeń.

zapraszany przedstawiciel Swobody

dan, to były tam osoby które

Jest to bardzo liczna grupa. Ci ludzie

nie Majdan będzie się przeradzał w

Historia Wołynia i Galicji tak różnią

i władze dawały im możliwość przed-

szanujesz. Kogo miałeś na

też wyszli na Majdan. Po 1 grudnia

inną formę protestu. Ludzie chcieli-

się, że nie mają nic wspólnego.

stawienia swoich poglądów, co dopro-

myśli?

to już jest protest przeciwko czemuś,

by szybkich wyników protestów. Ja

Były to setki osób. 95% osób,

wadziło do wzrostu jej popularności.

Skąd się bierze niechęć

ale nie walka o coś. Np. rewolucja

też popieram radykalne działania.

których mam jako przyjaciół na Fa-

Również taka polityka była pro-

Swobody? Gdy próbowano

pomarańczowa była walką obywate-

Gdyby ktoś rzucił hasło zjedzie się

cebboku. Wielu z nich to ukraińscy

wadzona względem Udaru i Klicz-

uczcić ofiary Huty Pieniac-

li przeciwko Janukowyczowi i prze-

bardzo wiele osób. Przez cały okres

dziennikarze, którzy bardzo aktywnie

ki. Stosowane są różne chwyty. W

kiej, to przyjeżdżały bojówki

kształceniu Ukrainy w „gubernię”

protestów przez Majdan przewinęło

włączyli się do akcji. W normalnym

ostatnim dniu agitacji przedwybor-

Swobody i mówiły, że tam ni-

rosyjska. Wtedy element narodowo-

się kilka milionów. W grupie, jest naj-

państwie dziennikarze powinni za-

czej na taki talk-show zaproszono

gdy nic takiego nie było.

patriotyczny była dla mnie najważ-

bezpieczniej.

Swoboda jest radykalna jedynie

chować neutralność, chociaż nie za-

żonę Kliczki, która wygłosiła coś w

niejszy. Chodziło o powstrzymanie

Gdy podczas rozpędzania Maj-

medialnie. Na co dzień ich radyka-

wsze tak się dzieje. Tu stali się inicja-

rodzaju toastu, dziękując wszystkim,

postsowietyzmu. To popchnęło na

danu i bicia jego uczestników część

lizm i nacjonalizm polega na tym, że

torami tych pierwszych protestów, jak

którzy wspierali jej męża i zaśpiewała