22

Okruchy historii

14–27 lutego 2014 nr 3 (199) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Bez Sewastopola

wiedzi czarnomorska flota rosyjska

rzenie 15-tysięcznej dywizji polskiej

dokonała pogromu floty tureckiej pod

na koszcie angielskim. Adam Mic-

Synopą w listopadzie 1853 r. Dopiero

kiewicz zjechał także do Stambułu,

wtedy Anglicy, dostrzegłszy zagro-

godził spory przywódców stronnictw

żenie swojego panowania na morzu

polskich i przy pomocy Armanda

10 lat przed wybuchem Powstania Styczniowego sytuacja po-

przyjęli plan Napoleona III i wspólnie

Levygo, organizował legion żydow-

sko-polski. W tym samym czasie

z Francją wysłali swoje okrętu wojen-

lityczna w Europie wydawała się znów dawać szansę Polakom

Polacy, znajdujący się w szeregach

ne na Morze Czarne, celem wsparcia

moskiewskich, korzystali z każdej

Turcji. Był to początek Wojny Krym-

na odzyskanie niepodległości. Taką możliwość dawała Wojna

sposobności, by się uwolnić od ko-

skiej.

Krymska i udział w niej Polaków. Wspólne działania państw

mendy swoich wrogów. Łapińskiemu

udało się nawet sformować oddział

Dyplomacja

europejskich zahamowały na pewien czas rosyjskie imperialne

polski, z którym rzucił się w góry Kau-

Hotelu Lambert

kazu, ażeby pomagać Czerkiesom w

Gdy państwa zachodnie wy-

ambicje. 8 września 1855 roku padł Sewastopol, rosyjska woj-

ich walce o wolność.

stąpiły wspólnie przeciw jednemu

z zaborców Rzeczpospolitej, emi-

skowa twierdza na wybrzeżu Morza Czarnego.

gracja polska (po Powstaniu Listo-

Wyniki Wojny Krymskiej

padowym), poczęła czynić zabiegi,

a „sprawa polska”

aby na forum międzynarodowym

Niestety pomimo składanych

Achtiar. Zagłębiamy się dalej i w

polskiego Powstania Listopadowego

ponownie poruszono sprawę polską.

przez Napoleona III deklaracji o

końcu znajdujemy na s. 427 taką

(1830-1831), Mikołaj I interweniował

O Polaków zaczęto ponowne zabie-

konieczności wyzwolenia narodów

informację: „za czasów panowania

zbrojnie na Węgrzech, wspierając

gać. Sprawę najbardziej rozumiał

ujarzmionych, koncepcja ks. Czar-

carycy Katarzyny II (1729-1796) do

Austrię przeciwko węgierskim po-

książę Adam Jerzy Czartoryski, zna-

toryskiego nie znajdowała należnego

Rosji przyłączono: Krym, Północny

wstańcom w 1848 roku. Czując się

ny w Europie dyplomata, przywód-

poparcia ze strony polityków zachod-

Kaukaz, zachodnio ukraińskie, bia-

prawie panem losów Europy, posta-

ca umiarkowanej części emigracji,

nich. Rzekomo nie chcieli oni zrażać

łoruskie i litewskie ziemie (po rozbio-

nowił powrócić do koncepcji budowy

zrzeszonej wokół jego postaci w pa-

Austrii, w związku z planami pozy-

rach Rzeczypospolitej – red.)”.

III Rzymu.

ryskim Hotelu Lambert. Przywołamy

skania jej do koalicji antyrosyjskiej.

Poprzednie rosyjskie wyprawy

Pretekstem dla wojny z Turcją

jego oświadczenie: „Oświadczam

Austria rzeczywiście widziała zagro-

militarne na Krym z lat 1687 i 1689

były rzekome postanowienia po-

ALEKSANDER NIEWIŃSKI

(…) najwyraźniej, że naród polski nie

żenie swoich interesów na Bałkanach

były nieudane. Po odebraniu wolno-

przednich traktatów rosyjsko-turec-

powstanie i żadnych kroków przeciw

ze strony Rosji, lecz równocześnie

ści Kozakom i mieszkańcom Inflant,

kich, dających Rosji prawo opieki

Z historii Sewastopola

W czasach sowieckich Sewa-

swym ciemiężycielom nie przedsię-

obawiała się podnoszenia sprawy pol-

rozbiorów Rzeczypospolitej, „bo Po-

nad  wyznawcami  prawosławia,

stopol był niedostępny dla turystów,

weźmie, tylko gdy zobaczy wojsko

skiej, co mogło doprowadzić do utraty

lacy nie zasłużyli na litość, bo to na-

zamieszkałymi w Turcji. Przypomni-

podobnie jak większość miejscowo-

sprzymierzone w swych granicach,

ziem galicyjskich. Przeciw zamiarom

ród oderwanych od rzeczywistości,

my, że podobny pretekst wysunęła

ści o znaczeniu militarnym. Podział

kiedy przy nim będzie hufiec polski

polskim działała również, wprawdzie

skorumpowanych kłamców”, caryca

przedtem Katarzyna II w stosunku

floty wojskowej na Morzu Czarnym

ze sztandarem narodowym i kiedy

nieoficjalnie, dyplomacja pruska,

ogłosiła się też protektorką Gru-

do Rzeczpospolitej. Ultimatum, za-

po rozpadzie Związku Sowieckiego,

która za żadną cenę nie chciała

będzie uznana przez rządy Polska

zji. Agenci Petersburga próbowali

wierające rosyjskie żądania, przeka-

dokonany pomiędzy Rosją a Ukra-

dopuścić do jakichkolwiek zmian te-

iną nieco odmienił sytuację, lecz nie

rytorialnych. Zaczynający wówczas

wyeliminował do końca rosyjskich

polityczną karierę Otto Bismarck

ciągot do Sewastopola i Krymu. W

oświadczył: „między Polską a nami

ciągu ostatnich 20 lat niejednokrotnie

nie może być nigdy porozumienia,

wybuchały z tego powodu skandale

gdyż Polska musiałaby dostać kraje,

dyplomatyczne, ostatnio podczas

bez których Prusy nie mogą egzysto-

wojny rosyjsko-gruzińskiej w 2008 r.

wać”. Dla tego Anglia i Francja dążyły

W tym miejscu można przypomnieć

do szybkiego zakończenia konfliktu

radykalną zapowiedź pewnego ro-

bez rozwiązania „sprawy polskiej”.

syjskiego polityka, wieloletniego de-

Wojna z Turcją, którą rozpoczęła

putowanego do Dumy FR, że Krym

Rosja w listopadzie 1853 r., skończyła

będzie rosyjskim lub tureckim, lecz

się zdobyciem Sewastopola 8 wrze-

nie ukraińskim.

śnia 1855 r. przez wojska francuskie,

Po ostatniej zmianie na ukraiń-

angielskie i włoskie. Rosyjska flota

skim Olimpie politycznym podpisa-

wojenna została rozbita, a częściowo

no w Charkowie umowę, dotyczącą

umyślnie zatopiona. W czasie ostrza-

m.in. pozostawienia na Krymie ro-

łu Sewastopola zginęli m.in. rosyjscy

syjskiej floty wojskowej na kolejne

admirałowie Korniłow i Nachimow,

25 lat. W ubiegłym roku doszło do

pamiętny zwycięzca spod Synopy.

wspólnej parady floty wojskowej ro-

W marcu 1855 r., zmarł śmiercią sa-

syjskiej i ukraińskiej w Sewastopolu.

mobójczą car Mikołaj I.

Obraz I. Ajwazowskiego Bitwa pod Synopą

Coraz częściej podczas różnych im-

Działania wojenne na Krymie

zane do Stambułu, zostało przyjęte

cała i niepodległa (…). Te warunki są

wzniecać powstania w Egipcie, Syrii

prez można słyszeć znaną z czasów

ustały w styczniu 1856 r. Przedsta-

z oburzeniem i w całości odrzucone

nieodzowne”.

i na Bałkanach. Opanowanie pół-

sowieckich piosenkę, gloryfikującą

wiciele walczących stron zebrali się

przez sułtana. W odpowiedzi wojska

Udział Polaków w Wojnie Krym-

nocnego wybrzeża Morza Czarnego

rosyjskich marynarzy (nie ukraiń-

na Kongresie w Paryżu. Car Alek-

rosyjskie wkroczyły do Mołdawii i Wo-

skiej po stronie państw europejskich

i brutalna kolonizacja tatarskiego

skich i nawet nie sowieckich): „Cе-

sander II, następca tronu rosyjskie-

łoszczyzny (należącej wówczas do

dawał szansę, szczególnie miesz-

Krymu było tylko wstępem do reali-

вастополь, Свастополь – непри-

go, przyjął narzucone mu warunki

Turcji).

kańcom zaboru rosyjskiego, na od-

zacji awanturniczego tzw. „projektu

ступный для врагов, Севастополль,

pokoju, chociaż były one mocno

rodzenie niepodległości ojczyzny.

greckiego”. Przewidywał on zdoby-

Севастополь – гордость русских

upokarzające dla Rosji. Próby zaś

Czartoryski działał przez swoich

cie Stambułu i odtworzenie dawne-

моряков...” (Sewastopol, Sewastopol

księcia Czartoryskiego, aby dyplo-

Koalicja państw

dyplomatycznych przedstawicieli w

go Bizancjum, czyli Wschodniego

– niedostępny dla wrogów, Sewasto-

maci francuscy i angielscy podjęli

europejskich

Posunięcia cara okazały się

Londynie, Rzymie i Stambule, a od

Rzymskiego Imperium – oczywiście

pol, Sewastopol – chluba rosyjskich

problem  niepodległości  Polski,

możliwe, gdyż Anglia w tamtym

lat czterdziestych XIX wieku także

pod berłem Romanowów. Korupcja,

marynarzy…”).

spotkały się ze zdecydowaną ich

czasie prowadziła własną grę po-

w Serbii, Mołdawii i Wołoszczyźnie.

jako forma uprawiania polityki rosyj-

Okazuje się jednak, że nie za-

odmową. Jedynie poseł rosyjski hr.

lityczną obliczoną na osłabienie

Jego wysłannicy docierali do Bułgarii,

skiej monarchii, sprzyjała tym posu-

wsze Sewastopol był niedostępny

Orłow w rozmowie prywatnej z Na-

monarchii tureckiej. Również Au-

Bośni, Persji, Afganistanu i na Kau-

nięciom, jak również jej zwierzchnic-

i nie zawsze był „chlubą rosyjskich

poleonem III obiecywał przekazać

stria faktycznie sprzyjała wojennym

kaz. Polską ideę niepodległościową

two nad Kościołem prawosławnym.

marynarzy”. Warto zastanowić się

carowi życzenie Anglii i Francji, aby

planom Rosji – jej wojska już wcze-

popierał sułtan, który uznał Czartory-

Rosyjska flota wojenna pojawi-

skąd naprawdę pochodzi ta duma

przywrócić Polakom autonomię, pol-

ła się też na Morzu Śródziemnym.

śniej interweniowały w należącej do

skiego za oficjalnego przedstawiciela

i w jaki sposób na Krymie, ziemi

skie szkoły, swobody religijne oraz

Wtedy jednak z dalekosiężnych pla-

Turcji Bośni i Czarnogórze. Jedynie

wszystkich Polaków i poprosił kilku

historycznie tatarskiej (tureckiej),

ogłosić powszechną amnestię. W

nów niewiele wyszło.

Francja rządzona przez Napoleona

jego wojskowych współpracowników

zbudowano twierdzę rosyjskiej ma-

najbliższym już czasie można było

III zdecydowanie występowała prze-

, aby utworzyli polski legion w ramach

rynarki wojennej.

przekonać się jak te życzenia zosta-

armii tureckiej. Po odpowiedniej decy-

ciwko rosyjskiej polityce bliskow-

ły przez Aleksandra II wypełnione.

Kontynuacja „tradycji”

zji rządu tureckiego z listopada 1854

Wkrótce historia zatoczyła koło.

schodniej.

Po krwawym stłumieniu Powstania

Ekspansja

r. jeden z nich, Michał Czajkowski,

O ile Katarzyna II słono opłacała

W obliczu groźby wybuchu wojny

Sięgamy do „Sowieckiego Słow-

Styczniowego (1863-1864) carat

przyjąwszy obywatelstwo tureckie

pochlebstwa i pragnęła uchodzić

cztery mocarstwa: Anglia, Francja,

nika Encyklopedycznego” z 1986 r. O

rosyjski nadal kontynuował politykę

jako Mehmed Sadyk Pasza, zorgani-

za „Gwiazdę Polarną”, być „królową

Austria i Prusy podjęły się media-

Sewastopolu czytamy, że założono

rusyfikacji, W 1864 r. „dokończono”

zował korpus kozaków otomańskich

ludzkich serc”, a nawet „chlubą Euro-

cji, lecz ich ustalenia nie zadowoliły

go w 1783 r. jako twierdzę i port, nie-

przyłączenie do Rosji Kaukazu, w

(mieszkających w Turcji). W 1855 r.

py”, to car Mikołaj I nie zajmował się

żadnej ze stron. Wówczas Turcy za-

opodal antycznego Chersonesu. W

1865 r. przyłączono Kazachstan, a

rząd angielski zawarł konwencję z

stwarzaniem pozorów. Po stłumieniu

żądali wycofania się wojsk rosyjskich

latach 1798-1801 dzisiejszy Sewa-

w latach 1865-1881 większą część

Władysławem Zamojskim o utwo-

powstania dekabrystów, a następnie

z księstw naddunajskich. W odpo-

stopol nosił jeszcze turecką nazwę

Azji Środkowej.