27

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14–27 lutego 2014 nr 3 (199)

Humor

Utracony raj

żydowski

Wolfganga Amadeusza Mozarta

Lekcja języka polskiego.

- Szlomka, co oznacza przy-

(w 170. rocznicę śmierci kompozytora)

słowie: „Nie wszystko złoto, co się

świeci?”

- Dziurę w spodniach.

Drogi czytelniku, nie dziw się tak, że pisząc o Galicji wymieniam nazwisko Mozarta.

***

Wyjaśniam od razu, że nie chodzi tu o wielkiego mistrza, twórcę „Czarodziejskiego

Nauczyciel filolog przyniósł do kla-

sy duże zdjęcie Wenus z Milo i długo

fletu”, lecz o jego najmłodszego syna zwanego Wolfgangiem Amadeuszem Młod-

rozwodził się nad pięknem tej rzeźby.

Nazajutrz przepytuje uczniów:

szym lub też „Mozartem ze Lwowa”. Naprawdę nazywał się Franciszek Ksawery Wol-

- Baczyński, co jest najpiękniej-

fgang, a imiona te nadano mu na cześć przyjaciela rodziny Franciszka Ksawerego

sze w tym posągu? Uczeń uśmiecha

się głupawo.

Süssmayra, lecz jego matka, gdy wyszła po śmierci mistrza drugi raz za mąż, zdecy-

- Uda, proszę pana profesora.

- Siadaj, ty błaźnie! Jutro przyj-

dowała, by nazywać syna po ojcu – Wolfgang Amadeusz.

dziesz z ojcem!

- Czapla! Co jest najpiękniejsze

w roku 1842, roku śmierci jego matki.

ANDRZEJ SZNAJDER

w tym posągu? Uczeń wytrzeszcza

Kuracje czeskimi wodami na niewiele

krótkowzroczne oczy.

Wróćmy zatem do początku. 4

się zdały i Franciszek Mozart zmarł

- Piersi, proszę pana profesora.

sierpnia 1782 roku Mozart „ojciec”

bezpotomnie 29 lipca 1844 roku, w

- Siadaj, ty ośle! Jutro przyj-

ożenił się z piękną śpiewaczką Kon-

wieku zaledwie 54 lat. Pochowano go

dziesz z ojcem!

stancją Weber. Miał z nią aż sześcioro

w Karlovych Varach na cmentarzu

- Ale ojciec wyjechał...

dzieci – czterech synów i dwie córki,

przy kościele św. Andrzeja. W poło-

- To przyjdź z matką! A może ty,

lecz tylko dwóch synów, najstarszy

wie XX wieku przeniesiono trumnę

Moniek, powiesz kolegom, co jest

i najmłodszy, przeżyło ojca.

i nagrobek na centralny cmentarz

najpiękniejsze w tej rzeźbie?

Franz Xaver Mozart przyszedł na

miasta. Wspaniały austriacki drama-

Moniek podnosi się powolutku

świat 26 lipca 1791 roku w Wiedniu,

turg Franciszek Grillparzer napisał

i oświadcza:

piękne epitafium Am Grabe Mozart

a już 5 grudnia tego samego roku

- Proszę pana profesora, ja jutro

des Sohnes (Na grobie Mozarta

zmarł nagle jego wielki ojciec. Wtedy

przyjdę z całą familią.

syna), z którego najbardziej znana

wspomniany Süssmayr uporządko-

***

jest piąta zwrotka:

wał spuściznę mistrza, a w muzyce

Sara przypomina mężowi:

zasłynął z ukończenia słynnego Re-

- W czerwcu upływa dwadzie-

„Und war s zu schaffen dir gelungen,

quiem d-moll Mozarta. Franciszek

ścia pięć lat od dnia naszego ślubu.

Was manchen andern hoch geehrt,

zaś, tak go będziemy nazywać w

Powinniśmy święcić srebrne gody.

Du selbst verwarfst es, kaum

tym artykule, zadebiutował w wieku

Mąż odpowiada swej ślubnej

gesungen,

pięciu lat na koncercie w Pradze.

sekutnicy:

Als nicht des Namens Mozart wert”,

Była to aria Papagena z opery ojca

- Zaczekaj jeszcze pięć lat, a

„Czarodziejski flet”. Debiut ten wzbu-

będziemy święcić wojnę trzydzie-

co w polskim tłumaczeniu brzmi

dził podziw, a nawet zachwyt praskiej

stoletnią!

mniej więcej tak:

publiczności.

***

W roku 1798 Franciszek Mozart

Znany humorysta niemiecko-

„To, co udało ci się stworzyć,

rozpoczął w Wiedniu edukację mu-

żydowski Maurycy Saphir mawiał:

Byłoby zaszczytem dla innego,

zyczną w zakresie gry na fortepia-

„Małżeństwo to grób miłości. Na

Ale Tyś to odrzucił,

nie, najpierw u Neukomma, potem u

Franz Xaver Wolfgang Mozart

szczęście istnieje jeszcze życie po-

Jako niegodne nazwiska Mozarta”.

Streichera i Hummla, a kompozycji

zagrobowe!”.

działalnością Franciszka Mozarta,

Lwów był miastem Mozarta przez

uczył się u Voglera. Brał też lekcje

***

dlatego udał się w trasę koncertową.

16 lat, aż do roku 1838, kiedy to

Franciszek Ksawery Mozart zo-

śpiewu, a jego głównym mecena-

Fajwel przyszedł w odwiedziny

Trwała ona aż cztery lata od roku 1818

przeniósł się do Wiednia. Od tej pory

stawił po sobie m.in. sonatę fortepia-

sem muzycznym był wielki Haydn.

do Icka. W czasie rozmowy kobieta

do 1922 i wiodła przez Rosję (Kijów,

Galicja stała się dla niego rajem utra-

nową, sonatę na skrzypce i fortepian,

Pierwszy jego ważniejszy koncert

bardzo wątpliwej urody podaje do

Żytomierz), Kongresówkę (Lublin,

conym, za którym tęsknił. Echa tej tę-

wspomniany już koncert S-Dur, kilka

miał miejsce w roku 1804, oczywi-

stołu wódkę z zakąskami.

Warszawa), zabór pruski (Gdańsk,

sknoty pobrzmiewają w jego twórczo-

polonezów i wiele pieśni inspirowa-

ście w Wiedniu. Gdy miał siedemna-

- Czy to twoja pokojówka? –

Elbląg) do Europy zachodniej. Dał

ści – stykając się bowiem wcześniej

nych folklorem polskim i ukraińskim.

ście lat zarabiał już na życie udziela-

pyta Fajwel.

wtedy mnóstwo koncertów w Danii,

z polską kulturą przenosił potem jej

Rozproszona jego spuścizna po-

jąc lekcji muzyki.

- Niemądry jesteś – brzmi odpo-

Niemczech i we Włoszech. Biblioteka

elementy do muzyki. Zaowocowało to

została na ogół w manuskryptach.

Galicję odkrył Franciszek Mozart

wiedź. – Ja bym przyjął do domu taką

Kongresu Stanów Zjednoczonych

skomponowaniem kilku polonezów,

Część tej twórczości mają muzea

w roku 1808. Rozpoczął tu pracę

brzydką pokojówkę? To jest moja

posiada związany z tą podróżą cen-

których takty usłyszeć można nawet

muzyczne w Londynie i Wiedniu, oraz

nauczyciela muzyki w posiadłości

żona!

ny eksponat – dziennik pisany przez

w jego koncercie fortepianowym Es-

Mozarteum w Salzburgu, do którego

hr. Wiktora Ignacego Baworowskie-

***

samego Mozarta.

Dur, op. 24.

pamiątki po Franciszku przekazała

go w Podkamieniu Rohatyna. Rok

Juda Cwajg zaręczył się z posaż-

Po powrocie do Lwowa rozpo-

Od końca lat trzydziestych zaczął

Józefina Baroni-Cavalcabò, gdyż

później przeniósł się do pobliskie-

ną panną i ofiarował jej z tej okazji

czął Franciszek szeroko zakrojoną

wyjeżdżać na leczenie do Karlovych

Mozart uczynił ją swoją jedyną spad-

go Bursztyna, gdzie nauczał dzieci

pierścionek z brylantem. Przezorna

działalność kulturalną. Jej efektem

Varów (niem. Karlsbad), lecz mimo

kobierczynią.

z rodziny Janiszewskich. W tym

oblubienica udała się do jubilera,

było utworzenie w roku 1826 pierw-

tego dalej podupadał na zdrowiu.

A może śladów jego działalności

czasie Konstancja Mozart wyszła

by oszacował wartość podarku, po

szego lwowskiego Towarzystwa Mu-

Ostatni jego publiczny koncert miał

należy poszukać we Lwowie? Może

powtórnie za mąż. Poślubiła duń-

czym odesłała pierścionek w małej

zycznego pod patronatem św. Cecylii

miejsce w Salzburgu, na odsłonięcie

w miejskim archiwum, czy w zbio-

skiego dyplomatę, posła tego kra-

paczuszce z ostrzegawczym napi-

(niem. Cäcilienverein) i chóru, któ-

pomnika Wolfganga Amadeusza Mo-

rach prywatnych leżą pokryte paty-

ju w Wiedniu, Nicolausa Nissena,

sem: „Uwaga! Szkło!”.

rego kierownikiem i dyrygentem był

zarta. Wykonał z tej okazji koncert for-

ną czasu jego nieznane galicyjskie

który przeszedł do historii muzyki

***

sam kompozytor. Dyrygował też na

tepianowy d-moll swego ojca. Było to

pieśni i czekają na ich odkrycie?

jako twórca pierwszej biografii Mo-

W Nowym Jorku pewien imigrant

dworze radcy gubernialnego Ludwika

zarta „ojca”, napisanej na podstawie

żydowski zgłasza się do pracy w

Kajetana Baroni-Cavalcabò, któremu

wspomnień Konstancji.

sklepie konfekcyjnym, należącym do

Zapraszamy chętnych do śpiewania

przekazał wiele autografów, kompo-

Po pewnym czasie Franciszek

rodowitego Amerykanina.

w polskim chórze mieszanym ECHO”

zycji i listów swego wielkiego ojca.

Mozart zrezygnował z posady u Ja-

- Z jakich stron pochodzisz? –

Niestety większość z nich zaginęła

niszewskich i przyjechał do Lwowa.

pyta przyszyły pracodawca.

Próby oraz spotkania towarzyskie – w poniedziałki oraz czwartki o

podczas II wojny światowej. Żona rad-

To właśnie we Lwowie rozpoczął

- Jestem Amerykaninem.

godz. 18:30, pod kierownictwem profesjonalnych animatorów i pedago-

cy, Józefina Baroni-Cavalcabò była

stałą działalność koncertową. Na wy-

- A gdzie się urodziłeś?

gów muzyki.

aktywną działaczką wspomnianego

stępach grał utwory zarówno swoje,

- W Grodnie.

Jeśli masz lat 30+, 40+, 50+ itd. i możesz poświęcic czas dwa razy

mozartowskiego chóru. Byli i tacy, co

jak też i ojca. Wiele komponował, a

- To jak możesz być Amerykani-

w tygodniu na próby (2 godz.), to nauczysz się pięknego repertuaru z

podejrzewali ją o romans z kompozy-

jego znany II koncert fortepianowy

nem, skoro urodziłeś się w Grodnie?

chóralistyki polskiej (i nie tylko). Jeśli jesteś młody i dysponujesz zapa-

torem. Franciszek był nauczycielem

w wykonaniu autora miał uroczystą

- A gdybym urodził się w stajni, to

łem do nauki, to skuteczne nowoczesne pliki dzwiękowe pomogą szybko

ich córki Julii, która została później

premierę właśnie we Lwowie w roku

byłbym koniem?

przyswoić tobie partie głosowe.

znaną pianistką. W roku 1826 zmarł

1814.

SKORZYSTAJ Z ZAPROSZENIA!

Horacy Safrin,

także ojczym Franciszka Nicolaus

Sławne nazwisko spowodowało

Edward Kuc, tel.: 0665306908

Przy sabasowych świecach

Nissen.

zainteresowanie ówczesnej Europy