9

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 marca–14 kwietnia 2014 nr 6 (202)

gENIALNI gIERYMSCY

przyniósł największy sukces Maksy-

resowały go efekty: światło w róż-

milianowi – zostaje nagrodzony Zło-

nych okolicznościach, warunkach

tym Medalem na Wystawie Świato-

atmosferycznych i geograficznych:

wej Wiedniu. W życiu braci nastąpiło

wieczory w Monachium, słoneczne

W XIX wieku okrzyknięto ich twórcami nowoczesnej sztuki polskiej.

sporo zmian, przeprowadzają się do

place Rzymu i Wenecji, oświetlone

Rzymu, gdzie rozpoczynają pracę.

gmachy Paryża.

Starszy z braci zmarł w młodym wieku 140 lat temu, młodszy przeżył

We wrześniu 1874 zasłużony

Miłośnicy twórczości braci Gie-

go o dwadzieścia siedem lat. Muzea Narodowe w Warszawie i Krako-

i niezwykle uzdolniony Maksymilian

rymskich mają okazję po raz pierwszy

zostaje członkiem Królewskiej Aka-

od wielu lat na obejrzenie większości

wie przedstawiają dorobek braci Maksymiliana i Aleksandra Gierym-

demii Sztuk Pięknych w Berlinie.

dorobku malarzy rozproszonego w

skich w ramach projektu „Bracia Gierymscy”.

Po kilkunastu dniach umiera na nie-

muzeach w całej Polsce oraz poza

jej granicami. Wystawy w obydwu

zdiagnozowane zapalenie opłucnej.

Warszawski. Po kilkunastu latach

BEATA KOST

utworzono w 1844 Szkołę Sztuk

„Matejko, Grottger, Kossak, Gie-

Pięknych, przyłączoną do Gimna-

rymscy, Chełmoński, Brandt, Roda-

zjum Realnego. Kolejne powstanie

kowski, Siemiradzki, Gerson – ile

wywołało nowe represje: za udział

imion, tyle odrębnych światów lub

uczniów w manifestacjach patrio-

światków, a chociaż pomiędzy nie-

tycznych i w powstaniu styczniowym,

którymi z nich zachodzi pewne po-

szkoła ponownie została zlikwidowa-

krewieństwo, zwłaszcza w począt-

na w 1864, działalność wznowiła po

kach zawodu, jednak nie do tyla,

roku już tylko jako Klasa Rysunku.

żeby zatrzeć silne porywy indywi-

Starszego brata poza sztuką in-

dualizmu” – pisał o pokoleniu braci

teresowała muzyka – był miłośnikiem

Gierymskich Stanisław Witkiewicz.

Chopina i Wagnera – oraz nauki

Wymienieni przez Witkiewicza twór-

ścisłe. Jako siedemnastolatek wziął

cy stanowili potężną reprezentację,

udział w powstaniu styczniowym.

Maksymilan Gierymski „Ży-

a bracia Gierymscy po latach zostali

Doświadczenie powstańcze mia-

dówka z pomarańczami”

Aleksander Gierymski „Szarża artylerii”

okrzyknięci zupełnie nowym zjawi-

ło wpływ na późniejszą twórczość

skiem w sztuce polskiej. Wszak

Maksymiliana Gierymskiego.

tytuł „Maksymilian Gierymski. Dzie-

muzeach będą dostępne dla zwie-

Miał 28 lat. Mimo młodego wieku

obydwaj – i starszy Maksymilan – i

Pierwszy do Monachium wyje-

ła, inspiracje, recepcja”. Ekspozycja

dzających do końca sierpnia 2014

pozostawił dojrzałe dzieła, które za-

młodszy Aleksander byli genialni.

chał Maksymilian, był rok 1867. W

ruszy w kwietniu 2014 roku, pokaże

roku.

chwycały współczesnych. Uchodził

Wystawa w warszawskim Mu-

ślad za nim podążył Aleksander.

wszystko, co zachowało się po Mak-

Pod wpływem Maksymiliana po-

za niezwykle zdolnego artystę. Ale

zeum Narodowym „Aleksander Gie-

Ponoć przyjęto go bez egzaminu

symilianie.

zostawał Stanisław Witkiewicz. Za

i „ten gorszy” Aleksander, nie za-

rymski 1850-1901” jest pierwszą tak

konkursowego na akademię dzięki

Bracia Gierymscy pochodzili z

ucznia Aleksandra uważał się Wło-

wsze ceniony za życia, doczekał się

obszerną prezentacją dzieł malarza.

niezwykle uzdolnionemu bratu. Mak-

Warszawy, ich rodzice Józef Gierym-

dzimierz Tetmajer, zarówno dzieła,

podobnie jak starszy brat określenia

Obok obrazów, grafik i rysunków

symilian był już wówczas znany, a

ski i Julia Kielichowska mimo skrom-

jak i osobowość Gierymskiego wy-

„geniusz”.

przedstawiono też szkicownik arty-

jego dzieła miały swoich nabywców,

nych warunków zapewnili synom

warły na niego znaczny wpływ.

Aleksander nieustannie się zmie-

sty i drzeworyty. Łącznie do obejrze-

wśród których był sam cesarz Fran-

najlepsze wykształcenie. Ojciec był

Na wystawach można obejrzeć

niał. Jego poszukiwania doskona-

nia jest ponad 300 dzieł artysty. Kra-

ciszek Józef. Aleksander uczył się,

urzędnikiem w administracji Szpitala

dzieła, które po raz pierwszy pokaza-

łości doskonale ilustruje wystawa w

ków nieco inaczej pokaże dorobek

zdobywał dużą biegłość, ale wciąż

Ujazdowskiego w Warszawie. Bracia

ne są publiczności, udało się odtwo-

Muzeum Narodowym w Warszawie.

Maksymiliana. Obok wyekspono-

pozostawał w cieniu brata. W nie-

uczyli się w Gimnazjum Realnym,

rzyć ich historię, a nawet przywrócić

Wiele obrazów powstawało w kilku

wanych obrazów starszego Gierym-

ustannej rywalizacji pomiędzy nimi

gdzie pobierali naukę rysunku w

autorskie tytuły i skorygować błędne

wersjach, malował długo, zmieniał

skiego będą dzieła innych twórców

badacze dopatrują się tłumionego

Klasie Rysunku. Tylko tyle zostało

interpretacje. W Muzeum Narodo-

fakturę (można to prześledzić prze-

z tzw. kręgu monachijskiego: Józefa

konfliktu. Światowiec Maksymilian

po dawnym Oddziale Sztuk Pięk-

wym w Warszawie eksponowane

glądając ekspozycję multimedialną

Chełmońskiego, Adama Chmielow-

i neurotyczny oraz wiecznie nieza-

nych Uniwersytetu Warszawskiego.

towarzyszącą wystawie prezentują-

jest dzieło Aleksandra Gierymskiego

skiego, Józefa Brandta, Stanisława

dowolony ze swoich prac Aleksan-

W 1831 roku po powstaniu władze

cą wyniki badań konserwatorskich),

„Piazza Colonna w Rzymie w nocy”

Witkiewicza. Wystawa będzie nosić

der bardzo się różnili. Rok 1873

rosyjskie skasowały Uniwersytet

eksperymentował światłem. Inte-

ze zbiorów Lwowskiej Galerii Sztuki.

Na pełnym morzu z Mrożkiem

obecnej sytuacji ta sztuka nabiera

Dekoracje – widok pełnego mo-

szczególnego wydźwięku. Wybór –

rza i jego wzburzonych fal były dzie-

życie zawsze stawia przed nami róż-

łem artystów z działu dekoracji Opery

Międzynarodowy Dzień Teatru tradycyjnie już stał się okazją dla Polskiego Te-

ne wybory. Jak wynika ze sztuki nie

Lwowskiej, jak też część taneczna w

zawsze mamy na ten wybór wpływ.

finale w wykonaniu Mariusza Bardy-

atru Ludowego we Lwowie do zademonstrowania swoim miłośnikom premiery

W niektórych wypadkach zależy to

na wyreżyserowana przez solistę ba-

nowego przedstawienia. W tym roku widzowie zebrani 30 marca w Obwodo-

od jednostek. W obecnej sytuacji,

letu Opery Sergiusza Najenko.

wym Domu Nauczyciela obejrzeli „Na pełnym morzu” Sławomira Mrożka.

którą mamy na Ukrainie, widzimy, że

W krótkim wywiadzie dla czytel-

niektóre decyzje podejmowane są

ników Kuriera Zbigniew Chrzanow-

poza nami i wbrew naszej woli, a my

ski odpowiedział na dwa pytanie:

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

nie mamy na to wpływu. Przypusz-

Dlaczego Mrożek i dlaczego „Na

tekst i zdjęcie

czam, że wielu widzów, opuszczając

pełnym morzu”?:

nasze przedstawienie, zastanawiało

- Dlaczego Mrożek? Z dwóch

Jak podkreślił przed spektaklem

przyczyn. Po pierwsze – Sławomir

się nad tym co obejrzeli – zaznaczył

Zbigniew Chrzanowski, reżyser PTL,

Mrożek zmarł w ubiegłym roku i tym

Zbigniew Chrzanowski.

premiera przedstawienia jest hołdem

przedstawieniem chcieliśmy oddać

Potwierdza to raz jeszcze uniwer-

złożonym zmarłemu w ubiegłym roku

hołd temu wielkiemu dramaturgowi,

salność dzieł Mrożka i to, że tematy

autorowi sztuki. Przedstawienie było

pisarzowi i eseiście. Po drugie – dzie-

przez niego podejmowane nie tracą

też swego rodzaju imprezą charyta-

ła Mrożka pełne są ukrytego sensu,

aktualności. Można wytłumaczyć to

tywną, zbierano bowiem wolne datki

który zmusza widza by zastanowić

w prosty sposób – podejmuje on te-

na rehabilitację po ciężkiej chorobie

się nad tym co zobaczył i co usłyszał

maty wieczne: walka dobra ze złem,

dla Aleksieja Iutina, znanego lwow-

ze sceny. Uważam, ze dzieła Mrożka

wewnętrzne przeżycia człowieka,

skiego fotografika, wieloletniego foto-

są na tyle uniwersalne, że powinny

jego wybory. Taką tematykę podej-

dokumentalisty teatru, autora wystawy

być w repertuarze każdego teatru.

mowali klasycy już w dawnej Grecji.

fotograficznej poświęconej 50-leciu

- Dlaczego „Na pełnym morzu”?

Okazuje się że w różnych okresach,

działalności Teatru.

Ta sztuka była już obecna na scenie

chociaż rozwinęła się cywilizacja,

Treścią sztuki jest wybór, który

naszego Teatru. Grali ją przed laty

odwieczne problemy społeczeństwa

życie stawia przed trzema rozbit-

polscy studenci lwowskich uczelni.

pozostają zawsze te same.

kami na pełnym morzu. Jak się

się, że przedstawienie w tym ukła-

na Asmołowa i Anna Gordijewska.

Ponieważ tematyka sztuki jest aktu-

Na zakończenie wniesiono kosz

okazuje nawet w tej, wydawałoby

dzie dobiegnie końca, ale reżyser

Wydawało by się, że w tej obsadzie

alna również i teraz postanowiłem ją

kwiatów od Konsulatu Generalnego

się sytuacji bez wyjścia, wyborem

zafundował widzom niezwykły zwrot

sztuka dobiegnie końca, a tu znów

wznowić. Przyznam się, że premie-

RP we Lwowie – premierę zaszczycił

może sterować silniejszy i bardziej

sytuacji – w pewnym momencie roz-

nagły zwrot akcji i w finale są już

ra w tym nowym układzie miała po-

swoją obecnością konsul Generalny

sprytny i w taki sposób zmusić do

bitków-panów zamieniają… panie:

wszyscy razem – panie i panowie-

jawić się na jesieni ubiegłego roku,

RP we Lwowie Jarosław Drozd w

uległości współtowarzyszy „niedo-

Jadwiga Pechaty, Irena Słobodiana

rozbitkowie. Te zmiany obsady dają

ale z przyczyn obiektywnych rzecz

licznym towarzystwie konsulów i pra-

li”. Role trzech rozbitków grają Bo-

i Roksolana Sadowska. Odgrywają

widzowi pojęcie, że bezwzględnymi

się przeciągnęła. Uważam, że stało

cowników Konsulatu, oraz kwiaty od

gusław Kleban, Wiktor Lafarowicz i

one pewien fragment sztuki, ale w

mogą być nie tylko mężczyźni, ale w

się nawet lepiej. Po pierwsze udało

wdzięcznej publiczności, która długo

Jarosław Sosnowski. Wspomagają

zupełnie inny, bo kobiecy, sposób.

wyjątkowych sytuacjach, niczym nie

mi się stworzyć taką reżyserię, jak

owacjami na stojąco nagradzała ak-

ich w tej sytuacji Andrzej Bowszyk

Na drugim planie pojawiają się Ire-

ustępuje im płeć piękna.

sobie zaplanowałem. Po drugie – w

torów za doznane przeżycia.

i Kazimierz Kosydor. Zdawałoby