23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 31 marca–14 kwietnia 2014 nr 6 (202)

kazimiera Alberti – kościół

córka Bolechowa  na sprzedaż

Bolechów. Niewielkie miasteczko na trasie ze Stryja do Stanisławowa.

Wielką burzę w internecie, głównie wśród

Stoję koło ratusza. Gdy spojrzeć wokół, można zobaczyć wszędzie sta-

mieszkańców zachodniej Ukrainy, wywo-

re budynki, które pamiętają i okres austriacki i międzywojenną Polskę.

łało ogłoszenie Romana Robaka, przed-

Wprawdzie trochę je wyremontowano, ale piętno czasu widać wyraź-

siębiorcy z Kamionki Buskiej (Strumiło-

nie. W głowie pląta mi się myśl: „W którym z nich mogła mieszkać moja

bohaterka? A może to nie tu, w centrum, tu raczej mieszkali Żydzi?

wej) koło Lwowa, który ogłosił sprzedaż

Może gdzieś w okolicach kościoła, przy trakcje na Morszyn?…

sprywatyzowanego przez niego gmachu

faktycznie żydowską duszę jedynie

DMYTRO WESOŁOWSKI

dawnego kościoła pod wezwaniem Świę-

dlatego, że od dziecinnych lat widzia-

tego Ducha. Kościół w Kamionce wycenił

Za cerkwią, co się skryła

ła ich życie w rodzinnym Bolechowie

Pochylona – w klonach,

– miasteczku wielokulturowym, a

na ponad 800 tys. hrywien (ok. 250 tys.

za mostem,

później – w Białej. Na jej konto mo-

popod którem ciągnie rzeki żyła...

żemy też zaliczyć skandal, który wy-

złotych). Chcąc uzyskać lepszą cenę

(W małym miasteczku)

wołał oburzenie, szczególnie wśród

mieszkańców Białej. Taka poważna

podkreślił, że jest to XIX wieczny polski

Minęło stulecie – cały wiek. Prze-

pani! Żona samego starosty! Ten

brzmiały na tych terenach dwie woj-

szok wywołała w 1934 roku książka

kościół, ze starej dobrej polskiej cegły.

ny światowe. Połamały ludzkie losy.

„Ci, którzy przyjdą”. Na kartach po-

Gdzie teraz szukać tych ścieżek,

wieści czytelnik został wtajemniczo-

Władze Kamionki Buskiej nie

dróżek po których chodziła maleńka

ny w romans pomiędzy miejscową

KONSTANTY CZAWAGA,

komentują dlaczego po upadku tego

Kazia i które wyprowadziły ją w wielki

nauczycielka i uczniem. Oburzenie

EUGENIUSZ SAŁO tekst

przedsiębiorstwa budowlę sakralną

świat. Moje oczy pilnie wpatrują się

nie miało granic. Cały nakład książki

KONSTANTY CZAWAGA

Kazimiera Alberti

nie zwrócono wspólnocie rzymsko-

w przechodzące dziewczęta. Nakła-

został skonfiskowany i utwór zabro-

zdjęcie

katolckiej, a zezwolono na sprywa-

gór i przyrody, ale głównym boha-

dam na nich postać mojej bohaterki

niony, jako pornograficzny.

– My jako archidiecezja lwowska

tyzowanie jej osobie prywatnej. Wia-

terem wierszy jest kobieta – osoba

– czy czasem nie będzie pasowała?

W 1939 roku mąż Kazimiery,

nie mieliśmy żadnego prawa wła-

domo, że przedsiębiorca próbował

uczuciowa i delikatna, z elementami

Stanisław, został powołany do woj-

sności ani zarządzania kościołem

sprzedać kościół miejscowym kato-

Suknie w kolorze lśniącej,

subtelnej erotyki. W tym samym roku

ska i już nie wrócił do domu. Data

w Kamionce Buskiej, który znajduje

likom, którzy odmówili, bo nie mogli

ciemnej terakoty,

ukazuje się kolejny tomik „Mój film”. A

śmierci w przybliżeniu – rok 1940.

się na terenie zakładu. Ten kościół

zapłacić tak wysokiej sumy. Ponadto

a na ramionach płomień wąski,

już po roku – w 1928 – powieść „Ta-

Przypuszczalnie został rozstrzelany

jak wiele innych kościołów należy

parafia posiada świątynię Wniebo-

purpurowy:

try, narty, miłość”.

w Katyniu. W tym czasie Kazimierę

do państwa ukraińskiego i władz

wzięcia Najświętszej Maryi Panny.

szal w kwiaty o dzbanuszkach

W środowisku literackim Kazi-

aresztowało NKWD, a podczas woj-

lokalnych. Więc oni decydują o dal-

– Myśmy nie pretendowali na

brązowych, liliowych

miera spotkała Stanisława Alberti,

ny przebywała w obozie koncentra-

szych losach tych pomieszczeń ko-

ten kościół, ponieważ nasza wspól-

- ze złotem

weterana I wojny światowej, doktora

cyjnym w Ravensbruck, znanym jako

ścielnych. Dlatego myśmy nie mogli

nota w Kamionce Buskiej jest bardzo

Czarna grzywka,

prawa, filozofii i historii sztuki, publi-

„piekło Kobiet”. Po wojnie Kazimiera

wydawać żadnych pozwoleń czy

mała i ten kościół jest dla nas nawet

co czoło aż po brwi zasłania

cystę i tłumacza. Współcześni byli

chciała powrócić do Białej, ale komu-

jakichkolwiek decyzji, bo po prostu

za duży. Więc tutaj nie ma możliwo-

i oczy – podkreślone węglem

zadziwieni tym, jak piękna Kazimiera

nistyczny rząd Polski dał jej do zro-

nie jest to w naszej kompetencji.

ści rozwoju czy tworzenia drugiej

- w bok patrzące i usta

mogła wyjść za mąż za tak stosun-

zumienia, że powinna opuścić kraj.

- jak nicejski gwoździk płonące,

kowo brzydkiego mężczyznę? Ale

Pisarka poprosiła wtedy o pomoc

gorące

łączyła ich miłość do literatury i sztuki.

społeczność żydowską i przeniosła

- usta pełne

Od 1930 roku małżeństwo Alberti za-

się do Włoch

- pąsowy znak pytania.

mieszkało w Białej Krakowskiej, gdzie

Tu osiadła w Bari. Nadal prowa-

pan Stanisław był starostą. W czasie

(Mój film)

dziła działalność literacką, parała

pobytu w Białej utrzymywała kontakty

się eseistyka i reportażem. Spod

z kołami literackimi w całej okolicy.

Poszukuję ludzi starszych i py-

jej pióra wyszły: „Dusza Kalabrii”

W ich mieszkaniu organizowano

tam ich, czy czasem nie słyszeli oni o

(1950), „Sekrety Apulii” (1951), „Ma-

salon literacki, w którym bywalcami

rodzinie Szymańskich, którzy miesz-

gia Liguryjska” (1952), „Kampania,

byli przedstawiciele sztuki i literatury.

kali tu w okresie międzywojennym.

wielki teatr” (1953), „Na sycylijskim

Zajęła się organizowaniem spotkań z

Może ktoś z nich pamięta Kazię Szy-

wozie” (1953). Po raz drugi wyszła

autorami w szkołach i organizacjach

mańską? Nie dostaję odpowiedzi.

za mąż za włoskiego literata Alfo

społecznych. Przez pewien czas dzia-

Czas i wydarzenia zrobiły swoje. Za-

Cocolę. Zmarła 28 maja 1962 roku

łał też kabaret artystyczny, do którego

pomnienie. To niesprawiedliwe! Czło-

w Bari. Pisała do końca życia.

Kazimiera pisała teksty piosenek,

wiek żyje i pozostawia po sobie ślad.

W komunistycznej Polsce jej

skecze i reżyserowała przedstawie-

Dlatego ważne jest dla mnie, żeby

twórczość była zabroniona. Dopiero

Usłyszeliśmy, że właściciel zakładu

wspólnoty parafialnej – powiedział

nia. Kazimiera Alberti współpraco-

córka Bolechowa Kazimiera Alberti

w demokratycznej Polsce jej utwory

w Kamionce Buskiej sprzedaje ce-

abp Mieczysław Mokrzycki.

wała z regionalnymi i ogólnopolskimi

(z domu – Szymańska) powróciła

i pamięć o niej powróciły do kraju,

głę austriacką z dawnego rzymsko-

Jednak to nie pierwszy taki przy-

czasopismami i gazetami.

do miasta swego dzieciństwa i po-

a szczególnie do Bielska-Białej. W

katolickiego kościoła. Ta świątynia

padek, bo opuszczonych kościołów

W tym czasie z jej dorobku po-

zostawiła swój ślad także w pamięci

2000 roku władze miasta nadały jej

pod wezwaniem Ducha Świętego

na Ukrainie jest nadal dość dużo, a

etyckiego pojawiają się wydania:

mieszkańców Bolechowa.

imię jednej z nowych ulic miasta,

została desakralizowana. Na pew-

kosztów na ich odzyskanie i odbu-

„Pochwała życia i śmierci” (1930),

Dokładną datę urodzenia Kazi-

a w 2009 roku na budynku, gdzie

no jest takie prawo, że taki kościół

dowę brak.

„Godzina kalinowa” (1935), „Xenia

miery Alberti należy jeszcze określić.

zamieszkiwało małżeństwo Alberti

można rozebrać, trzeba uszanować

– Wiele kościołów jest takich,

idzie przebojem” i „Usta Italii. Po-

Nie zbadane są również początkowe

odsłonięto tablicę pamiątkową. W

tylko miejsce – skomentował całą

które można by było ratować, ale

ezje” (1936), „Więcierz w głębinie”,

lata nauki w Bolechowie.

Teatrze Polskim w Bielsku-Białej 5

sytuacje abp metropolita lwowski

po prostu nie ma naszych wiernych

„Wiosna w domu” i „Serce zwierzę-

Gimnazjum ukończyła w 1917

stycznia 2009 roku odbyła się pre-

Mieczysław Mokrzycki.

w tych miejscowościach. Również

ce” (1937). W tych wierszach podno-

roku we Lwowie, studiowała polo-

miera sztuki Kazimiery Alberti „Salon

W książce „Parafie, kościoły oraz

ze strony państwa ukraińskiego nie

szone są tematy społeczne, tematy

nistykę na Uniwersytecie Jana Ka-

literacki”, będący swoistą biografią

kaplice” (część 1) są zdjęcia i wzmian-

ma zainteresowania. Ze strony pań-

kobiece i tematy słowiańskie.

zimierza studiując jednocześnie w

autorki.

ka, że kościół Ducha Świętego był

stwa polskiego też nie ma większej

Ważnym momentem w jej ka-

Konserwatorium Lwowskim. Po 1925

pierwszą parafialną świątynią w Ka-

pomocy, dlatego, że tych kościołów

rierze literackiej jest wydana w 1931

roku należała do środowiska literatów

Stoję w Bolechowie – mieście

mionce Buskiej. Odbudowywano go

jest bardzo dużo i, niestety, ze smut-

roku powieść „Getto potępione”, w

skupionych wokół Jana Kasprowicza

rodzinnym Kazimiery Alberti i mam

przynajmniej dwa razy, ale w 1910

kiem patrzymy jak one porastają

którym opisuje życie biednych ro-

(polskiego poety-modernisty, rektora

nadzieję, że za jakiś czas i tu, na jej

roku został rozebrany. Zbudowaną

gąszczem, drzewami. Popadają w

dzin ortodoksyjnych Żydów. Pośród

Uniwersytetu Lwowskiego w latach

ziemi rodzinnej wspomną też o niej,

w latach 1908-1909 nową świątynię

zapomnienie, ponieważ my swoimi

wielu historii jest jedna o śpiewacz-

1921-22, ojca chrzestnego Andrija

jako o wybitnej rodaczce i któraś z

Ducha Świętego odnowiono w 1938

środkami nie damy rady zatroszczyć

ce operowej, bardzo popularnej w

Franko). Debiut pierwszego tomiku

dziewcząt, przechodzących obok

roku. Za czasów sowieckich pomiesz-

się, czy zabezpieczyć te kościoły –

swoim czasie – Selmie Kurc. Jest to

wierszy „Bunt Lawin” miał miejsce w

mnie, przeczyta kilka strof z jej wier-

czenie kościoła było przystosowane

podsumował abp Mieczysław Mo-

powieść o duszy żydowskiej. Według

1927 roku. W tym tomiku Kazimiera

szy.

pod zakład wyrobu wędlin.

krzycki.

mnie, Kazimiera Alberti mogła opisać

połączyła modną wówczas tematykę

Mam nadzieję.