28

Nasze recenzje

31 marca–14 kwietnia 2014 nr 6 (202) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Echo kresowych kurortów

Tom II „Kresowej Atlantydy” Stanisława Sławomira Niciei z dedykacją autora dotarł do

mnie na początku lutego 2014. Dowiedziałem się, że brak tej lektury w księgarniach na

Ukrainie spowodował, że wiele osób przekazywało ją sobie z rąk do rąk. Książkę czyta-

ją Polacy i Ukraińcy. Świadczy to o tym, że interesują się historią miast kresowych nie

tylko Polacy mieszkający w RP.

Żywca do Nowego Sącza, trasę kole-

KONSTANTY CZAWAGA

jową Lwów-Beskid przez Skole. Jego

Tym razem prof. Nicieja po-

linie kolejowe w Karpatach Wschod-

prowadził czytelników przez świat

nich były na tyle nowatorskie, wizjo-

przedwojennych polskich uzdrowisk,

nerskie i doskonałe w realizacji, że

letnisk i zimowisk. Oglądamy Tru-

ściągali tam na wizje lokalne inżynie-

skawiec, Jaremcze, Worochtę. Au-

rowie z całej Europy i wykorzystywali

tor we wstępie zaznaczył, że przed

te pomysły w swoich realizacjach,

ostateczną redakcją tej książki odbył

szczególnie wAlpach – stwierdza prof.

kilkutygodniową podróż, aby zoba-

Nicieja. Rawicz-Kosiński budował też

czyć, co jeszcze zostało z obrazów

linie kolejowe Tarnopol–Kopyczyńce,

zatrzymanych na starych fotogra-

Czortków–Zaleszczyki, Lwów–Sianki

fiach, które gromadził latami, krążąc

i Lwów–Podzamcze. Myślę, że na

po targach staroci na Śląsku, gdzie

którejś ze stacji kolejowych znajdzie

po II wojnie światowej osiedli polscy

się miejsce dla tablicy pamiątkowej ku

wygnańcy z tamtych terenów. Nicieja

czci inżyniera i budowniczego.

dodał też, że aby nabrać dystansu

Na jednym ze starych zdjęć

i znaleźć właściwe proporcje, odbył

można zobaczyć szefa kelnerów z

Stanisław Rawicz-Kosiński

podróż do słynnych zachodnioeuro-

lwowskiego Hotelu George a Emila

(1847-1923) – inżynier, bu-

pejskich kurortów w poszukiwaniu

Zołoteńkiego, który był powszechnie

downiczy linii kolejowych w

materiałów historycznych.

znany w przedwojennym Lwowie.

Galicji

Czytałem tom „Kresowej Atlan-

Niewiadomo, co się stało z jego le-

lwowskimi spalinami, a powietrze w

tydy” w przerwach transmisji starć

gendarną złotą papierośnicą, do któ-

Morszynie też jest dziś zanieczysz-

na Majdanie w Kijowie. Była to po-

rej wdzięczni zasobni goście – artyści,

czone przez liczne samochody.

dróż przez całe moje życie. Urodzi-

arystokraci, dyplomaci – dając wyraz

Jedynie „Morszyńska” jest wodą

łem się w Kołomyi. Od dzieciństwa

uznania dla maestrii „mistrza Emila”,

do picia nr 1 na Ukrainie, podobnie

nie przestaję bywać w Jaremczu i

polecali przylutowywać maleńkie

jak kiedyś była w całej Polsce „Mor-

Worochcie. Drogi dziennikarskie od

blaszki ze szczerego złota, często

szanka”. Morszyn ma też źródło

początku lat 70 XX wieku często

w kształcie serduszek, na których

„Bonifacy”, które nadal konkuruje z

prowadziły mnie do Truskawca, Sko-

wygrawerowane były ich inicjały. Po-

najlepszymi wodami zagranicznymi:

lego i Morszyna. Pracowałem nawet

noć po wojnie lwowski kelner osiadł

glauberskimi, karlsbadzkimi i ma-

w truskawieckiej gazecie letniskowej,

w Krakowie i pracował na Wawelu,

rienbadzkimi.

ale nawet już po odzyskaniu nieza-

gdzie do śmierci był organizatorem

W rozdziale o Morszynie znajdzie-

leżności przez Ukrainę, nikt tam nie

różnych przyjęć dla delegacji rządo-

my kopalnię bywalców, imiona wybit-

wspominał, że w okresie przedwo-

wych i dyplomatycznych.

jennym Truskawiec nazywano „gali-

popołudniowym, przy pomniku Mic-

królem. Uwagę zwrócił mu ponoć

cyjską Kolchidą”, a Morszyn – „pol-

kiewicza rozwidnia mi się w duszy

sam ówczesny prezydent miasta

skim Karlsbadem”.

prawda o przesileniu lata. W euforii

Lwowa, Michał Michalski, który był

Truskawiec zasłużenie widnieje

tego objawienia wstępuję na dwa

z zawodu kowalem. Przy okazji jed-

na czele listy kurortów kresowych.

stopnie pomnika, zataczam wzro-

nego z pobytów w Truskawcu Tade-

Wciąż jeszcze wśród kuracjuszy

kiem i rozpostartymi rękoma łuk

usz Barącz wyrzeźbił tam pomnik

można tu spotkać znane i wybitne

pełen rozmachu, jakbym zwracał do

Adama Mickiewicza, który został

postacie. Z Truskawcem był zwią-

całego letniska, i mówię: Żegnam

odsłonięty w 1898. Odnowiony sta-

zany Bruno Schulz, który regularnie

cię, Poro”.

raniem Konsulatu Generalnego RP

przyjeżdżał z położonego nieopodal

Z  oryginalnych  fragmentów

we Lwowie stanowi ozdobę parku

Drohobycza. Uwiecznił ten kurort w

biogramów bywalców Truskawca

zdrojowego.

swej genialnej twórczości. W opo-

można się dowiedzieć, że Tadeusz

Na zdjęciu w parku zdrojowym

wiadaniu „Jesień” pisarz żegnał się

Barącz, twórca pomnika Jana III So-

w Truskawcu można zobaczyć też

z latem spędzonym w tym kuror-

bieskiego, ustawionego w centrum

Ritę Gorgonową, piękną Dalmatyn-

cie: „W małym rondzie parkowym,

Lwowa, który teraz można zobaczyć

kę oraz Lusię Zarembiankę, córkę

pustym teraz i jasnym, w słońcu

w Gdańsku, źle „podkuł” konia pod

jej konkubenta architekta Henryka

Zaremby, która została zabita w

niewyjaśnionych do dziś okolicz-

nych Polaków oraz ich losy. Przede

Miasteczko Skole zasłynęło kie-

nościach w Brzuchowicach koło

wszystkim chciałbym przypomnieć

dyś dzięki baronom Groedlom jako

Lwowa. Ostatnio na łamach prasy w

twórcę Domu Zdrojowego – „Pałacu

mekka europejskich myśliwych. Jesz-

Polsce znów wspomniano o tej trage-

Marmurowego” architekta Mariana

cze w latach 70-80. XX Bojkowie w do-

dii, bo córka i wnuczka Gorgonowej

Nikodemowicza (1890-1952), który

linie rzeki Opór z szacunkiem wspomi-

domagają się dyfamacji swej mamy

po wojnie razem z rodziną pozostał

nali, że w tej okolice istniało tak zwane

i babci (KG, 2014, nr 3).

we Lwowie. Wykładał na Politechnice

Państwo Skole – Groedlowo. Groedlo-

Natomiast prawie zapomniano

Lwowskiej. Był szykanowany i piętno-

wie wydawali nawet specjalne monety,

o mordzie politycznym dokonanym

wany przez władze sowieckie. Jego

którymi można była płacić w miejsco-

w uzdrowisku. Pod koniec lata

imponujący dorobek przechowała ro-

wych sklepach. Był to skarb dla numi-

1931 roku w Truskawcu został za-

dzina mieszkająca dziś w Krakowie.

zmatów. Jeszcze ćwierć wieku temu

bity przez nacjonalistów ukraińskich

Synowie: Eugeniusz – prof. medy-

w okolicach można było odnaleźć

senator Tadeusz Hołówka, 42-letni

cyny Uniwersytetu Jagiellońskiego,

zarośnięte i zaniedbane ścieżki oraz

publicysta i polityk, który był uzna-

Aleksander – architekt na Politech-

fundamenty altanek dla letników. Dziś

ny za symbol polsko-ukraińskiego

nice Krakowskiej i Andrzej – znany

pozostało jeszcze kilka zrujnowanych

pojednania. Może doczekamy się

kompozytor, prof. Katolickiego Uni-

i przebudowanych willi, pensjonatów

należnego uczczenia tej postaci.

wersytetu Lubelskiego.

i pałac Groedlów w okropnym stanie.

Łatwiej będzie złożyć hołd Stani-

Jeżeli ktoś z Czytelników ma

Skole utraciło status kurortu.

sławowi Rawicz-Kosińskiemu (1847-

zamiar wybrać się do Jaremcza,

Inaczej ma się Morszyn. Gdy

1923), genialnemu inżynierowi-pro-

Worochty, Skolego, Morszyna, nie

pochodzący stamtąd moi znajomi

jektantowi i budowniczemu kolei ze

mówiąc już o Truskawcu, to polecam

lekarze – Switłana i jej mąż – narze-

Stanisławowa do Woronienki przez

kają na zdrowie, przypominam im

zapoznanie się z drugim tomem

Jaremczę i Worochtę. Pochodził z

stare żydowskie powiedzenie: „Dy-

„Kresowej Atlantydy” Stanisława Sła-

okolic Krakowa, studiował na Poli-

chaj, Salciu, to jest Morszyn”. Swi-

womira Niciei. Wzbogacenie intelek-

technice w Pradze. Budował kolej z

tualne będzie bonusem do kuracji.

tłana odpowiada, że od lat oddycha

Ilustracja z ksiązki „Kresowa Atlantyda”