Rok Oskara kolberga

17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 29 kwietnia–15 maja 2014 nr 8 (204)

kolbergowska majówka w Żytomierzu i Warszawie

Wszędzie śmiech, śpiew, ruch, swoboda i życie. Kwitną mlecze i bzy z narcyzami. Nadszedł maj. Kapele

i orkiestry wykonują zamaszystego mazura, roznoszą się śpiewy i muzyka. Majówki muzyczne organizowa-

no od XIX wieku po całym kraju. Oskar Kolberg odwiedzał zaprzyjaźnione miejscowości – poza ludowymi

tradycjami zapisywał pieśni i melodie, przy których bawiła się szlachta.

Targowisko Instrumentów. Wystawcy

wą mszy św. z udziałem Mazurkowej

BEATA KOST

z Polski, Ukrainy i Słowacji pokazali

Grupy Śpiewaczej, a w podziemiach

mIChAŁ PIEKARSKI

ponad 1000 instrumentów – trady-

kościoła zorganizowano wspólne

cyjnych, historycznych, rekonstru-

Na majówkach, podobnie jak na

śpiewanie z Kają i Januszem Prusi-

owanych i autorskich. Były pokazy

balach, tańczono mazury i oberki,

nowskimi. W Mazowieckim Centrum

budowy i prezentacje warsztatów

polki i lansjery. Szlachta we dworach

Kultury i Sztuki odbył się koncert fi-

budowniczych instrumentów, kon-

i pałacach miejskich świetnie się ba-

nałowy konkursu dla młodych wyko-

certy, warsztaty tradycyjnych tań-

wiła i w domu, i na „wolnym powie-

nawców „Stara tradycja”. A na Zamku

ców polskich, huculskich, litewskich

trzu”. Zabawy majówkowe popularne

Królewskim w Warszawie podczas

(Mindrė), góralskich (Zokopiany).

we wszystkich okolicach w całym

koncertu KRAINA PÓŁNOCNO-ZA-

Swoje stoiska i promocje multime-

kraju często bywały zamknięte, obcy

CHODNIA przedstawiono melodie z

dialne przygotowały wydawnictwa In-

Ducha melodii tej święci.

pojawiali się na nich rzadko. Młodzi

Kujaw i Wielkopolski.

Monografia etnograficzna Wo-

stytutu Sztuki PAN, Fundacji Muzyka

Znać dosłyszałeś ten głos proroczy,

tańczyli ze sobą na trawie, do tańca

Tydzień po Wielkanocy rozpo-

łynia została wydana dopiero 27 lat

Odnaleziona i Instytutu Muzykologii

Co w głębi dusz naszych woła

przygrywały kapele i zespoły muzycz-

częty tak barwnie przeniósł się do

po śmierci Oskara Kolberga. Ma-

Uniwersytetu Warszawskiego. Były

Że Bóg rozpierzchłe myśli zjednoczy,

ne. Nasz naukowiec miał pełne ręce

Centrum Artystycznego „Sen Pszczo-

teriały Kolberga opracował i wydał

też projekcje filmów dokumentalnych

Jednym pierścieniem prawdy otoczy

roboty. Ostrożny w ocenach Oskar

ły”. Koncert KRAINA PÓŁNOCNO-

Józef Tretiak, który wybrał do druku

z okresu międzywojennego i współ-

Pośród braterskiego koła.

Kolberg irytował się bardzo na widok

WSCHODNIA przedstawił muzykę

część zapisów terenowych z brulio-

czesnych. Dzieci uczestniczyły w Baj-

„automatycznych pudeł” w karczmach

Podlasia, Suwalszczyzny, Polesia

nów i korespondencję z wołyńskich

kowej Krainie Kolberga.

„Z skrupulatną akuratnością i z

i na piknikach. Włoskie i francuskie

(gośćmi byli muzycy z Ukrainy), War-

tek naukowca. Podobnie pracował

**

wielką miłością ludu wiejskiego malo-

katarynki jego zdaniem eliminowały

mii i Mazur, Litwy i Białorusi. Zabra-

I. Kopernicki redagując tom „Prze-

Ponad 150 lat temu Kolberg pro-

wałeś go Pan. Każdy ustęp w Pańskim

skrzypce i inne instrumenty z trady-

kło tego wieczora zaprezentowania

myskie”, w którym znajdziemy m.in.

wadził badania terenowe na Wołyniu,

dziele świadczy o niezmordowanej

cji muzycznej. Niestety, nieubłaga-

tradycji muzycznych Wileńszczyzny.

folklor okolic Sambora, Gródka Ja-

nie zbliżał się wiek wynalazku braci

giellońskiego i Mościsk. Obrzędy,

Emila i Charlesa Pathe. W piętnaście

melodie i pieśni z Wołynia ukazały

lat po śmierci Kolberga młodzież na

się w 1907 roku w Krakowie.

zabawy, a nawet na majówki tanecz-

Zapisana przez Kolberga pieśń z

ne coraz częściej zabierała ze sobą

Żytomierza idealnie pasuje do naszej

patefony! Na szczęście, Kolberg nie

kurierowej majówki. „Hejże gracko z

doczekał smutnych czasów kiedy na

miejsc panowie” jest pieśnią o rytmie

majówce nie tańczono mazura!

mazura. Polski taniec narodowy o

**

metrum trójdzielnym, charakteryzu-

W tym roku – Roku Oskara Kol-

je się wyjątkową żywiołowością. W

berga – mazury i mazurki zabrzmiały

dawnej Polsce tańczyła go zwłasz-

na warszawskim festiwalu „Rzeczpo-

cza młodzież – młodym szlachcicom

spolita Kolberga”, który stał się oka-

mazur dawał okazję do wykazania

zją do prezentacji muzyki tradycyjnej

się sprawnością. Rytm mazura

z ogromnego terenu, który przemie-

przejmowano też w pieśniach. W

rzył i opisał Oskar Kolberg – od Wiel-

pieśni „Hejże gracko” uwagę zwraca

kopolski po Litwę, Wołyń i Karpaty.

już obecny w pierwszym takcie sze-

Podczas trzech koncertów festi-

roki skok melodyczny (patrz przy-

walowych i Nocy Tańca powstał mu-

kład muzyczny) – septymy małej

zyczny krajobraz ówczesnej, nieist-

(g-f) przypadający na sylaby: „gra-

niejącej na mapie, Polski – wielokul-

cko”, który wprowadza tu charakter

turowej i różnobarwnej. Zabrzmiała

skoczności już w samej warstwie

Targowisko Instrumentów na Festiwalu Wszystkie mazurki Świata

żywa tradycja – zagrali i zaśpiewali

melodycznej. Zanotowany w XIX w.

pracował na Polesiu Wołyńskim w

pracy, o głębokim badaniu nie tylko

Mimo, że na Litwie jest tyle polskich

wykonawcy do dziś ją pamiętający

przez Kolberga na Żytomierszczyź-

okolicach Kowla, Włodzimierza i w

zwyczajów i obyczajów naszego wie-

zespołów folklorystycznych, organi-

i kontynuujący, a ich uzupełnieniem

nie mazur wskazuje na wciąż żywe

pobliżu Żytomierza. W roku 1862 z

śniaka, ale i temperamentu, charakte-

zatorzy nie zaprosili ani jednego (a

stały się wykonania oparte na nagra-

w XIX wieku tradycje szlacheckie w

podróży przywiózł notatki i rysunki.

ru – duszy”. Zachwycony wołyńskimi

byłaby to jednocześnie doskonała

niach archiwalnych i zapisach dzie-

tym regionie.

Na miejscu pozostawił zachwyco-

badaniami Józef Ignacy Kraszewski

okazja do pokazania w Warszawie

więtnastowiecznego etnografa.

nych jego pracą – środowisko arty-

pisał w „Liście z Żytomierza” do „Ga-

działalności artystycznej Polaków

Od wtorku do soboty można

hejże gracko z miejsc,

zety Warszawskiej”, że zgromadzone

wileńskich). Kolejny koncert KRA-

styczne z Żytomierza i Winnicy. Jan

było uczestniczyć w warsztatach

panowie

przez Kolberga materiały to „prawdzi-

INA POŁUDNIOWO-WSCHODNIA

Prusinowski adwokat, poeta, tłumacz

gry na skrzypcach, bębnie i harmo-

twórczości ludowej oraz poezji rosyj-

we dzieło zamiłowania i poświęcenia

zaprezentował pieśni wzorzyste z

nii, śpiewu i tańca. Przygotowano

Hejże gracko z miejsc, panowie

skiej z Żytomierza zadedykował Kol-

[…] a wykonane tak, że rzadko która

Huculszczyzny, Podola i Pokucia.

koncerty, tańce i muzykowanie w

każdy do swej damy,

bergowi wiersz:

narodowość pochlubić się może po-

Andrij Ljaszuk wykonał pieśni dzia-

klubach festiwalowych, a w sobotę

Boć brzmi nuta z duszy snuta,

dobnym. Pod względem zaś powią-

dowskie przy lirze korbowej. Uczest-

miało miejsce – barwne widowisko

którą my kochamy.

zań melodii ze słowem jest to pierw-

nicy śpiewali pieśni z woj. lubelskie-

– Targowisko Instrumentów.

8.IX.1862 Panu Oskarowi

szy krok w tym rodzaju, bo inne próby

go, Wołynia, Rzeszowskiego, mu-

W poniedziałek wielkanocno-ma-

Ptak w powietrzu, rybka w wodzie

Kolbergowi

zyka Łemków i Bojków. Muzycy ze

Piosnkę po piosnce, nutę po nucie,

[…] stawać nawet do miary nie mogą,

zurkowy na warszawskich Bielanach

najmilej pływają,

Słowacji wykonali melodie na dudy

Z ludowej zbierasz pamięci,

ale ta praca wyczerpuje do dna zada-

odbyła się zabawa taneczna, pod-

Nam wesoło, gdy wokoło

z Orawy i Podhala. Na sobotę 26

Resztę ci w duszy szepce przeczucie,

nie obznajmienia nas z charakterem

czas której zagrali muzycy z Janusz

mazura suwają.

kwietnia „Sen Pszczoły” przygotował

A gorejące, szczere uczucie,

naszej muzyki ludowej”.

Prusinowski Trio. Zajęli się też opra-

Smutno w klatce słowikowi

bez zieleni gaju,

Bez mazura Polakowi

źleby było w raju.

Gdy wąs muśniesz z dziarską miną,

życiem twarz zapłonie,

Dziewczę z boku w twoim wzroku

Całą duszą tonie.

Więc ogniście, zamaszyście

Niechże suną pary,

Ostro śmiało jak przystało

Dla nas, polskiej wiary.