28

Z pamiętnika podróżnika

29 kwietnia–15 maja 2014 nr 8 (204) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Winnica katolicka

(Część II)

moim zdaniem, to miasto jest pomijane niesłusznie. Winnica posiada ciekawe cen-

trum, zaciszne uliczki opadające w kierunku rzeki Boh, niepowtarzalny krajobraz

miejski. Są tu dziesiątki zabytków architektury. Proponuję więc drugi spacer po

winnickich klasztorach katolickich, bez których trudno wyobrazić sobie to miasto.

i zamknięta ostatecznie w 1931 roku.

DmYTRO ANTONIUK

Wtedy zamieniono ją na klub lotnika.

tekst i zdjęcia

Księdza Lewickiego „za działalność

szpiegowską” najpierw skazano na

Trzecim – i ostatnim – winnic-

karę śmierci, ale potem wymieniono

kim klasztorem jest wspomniany już

go na polskich komunistów.

ośrodek Braci Mniejszych kapucy-

Podczas II wojny światowej ko-

nów, który został założony w 1745

ściół przywrócono wiernym i posługę

roku przez starostę winnickiego

sprawowali w nim węgierscy i słowac-

Ludwika Kalinowskiego i jego żonę

cy kapelani. Po wyzwoleniu lokalne

Elżbietę z Ponińskich. Dzięki wspa-

władze miały zamiar znów odebrać

niałemu krajoznawcy i archeologowi,

kościół wiernym, ale z Moskwy na-

kapłanowi prawosławnemu o. Iwano-

deszła „bumaga”, żeby katolików nie

wi Szypowiczowi, który stał się ofiarą

ruszać. Jednak w 1961 roku kościół

terroru stalinowskiego, mamy wyda-

został zamknięty. Podzielono go na

ną „Kronikę winnickiego klasztoru ka-

dwie kondygnacje i zamieniony na

pucynów”. Najciekawsze fakty z tego

kino i lektorium ateizmu. Ta „moderni-

wydania przytaczam poniżej.

zacja” zniekształciła fasadę. Klasztor

Zgodnie z legendą starosta win-

został rozdzielony pod kwatery pry-

nicki Ludwik Kalinowski wygrał spra-

watne.

wę sądową z którymś z Potockich

W okresie „późnego Gorbaczo-

o znieważenie. Winowajca skazany

Kościół i klasztor oo. kapucynów w Winnicy

wa”, wierni nie otrzymawszy zgody

został na zapłacenie 40 tys. złotych

na zwrot kościoła urządzili pikiety

zadośćuczynienia. Kalinowski „nie

zał starostwo szlachcicowi Czosnow-

kich kapucynów obradowali dowódca

trzeby. Z produkcją piwa związana

i manifestacje w Winnicy i Moskwie.

chciał dodawać do swego bogactwa

skiemu, z funduszy którego sporzą-

konfederacji Józef Pułaski z ojcem

jest tragiczna historia. W 1798 roku

Dopiero po kilku latach ich żądania

cenę godności szlacheckiej” i prze-

dzono kanał ściekowy do Bohu,

duchowym powstańców o. Markiem

brat Szymon, „lubiany przez wszyst-

zostały zrealizowane.

kazał wspomnianą sumę przeorowi

wodę z 35 metrowej studni czerpa-

Jandołowiczem. To wtedy gwardian

kich kapucyn”, poślizgnął się i wpadł

Dziś w klasztorze znów są Bra-

lubelskich kapucynów o. Ugolino Żół-

no przy pomocy kołowrotu, napę-

klasztoru kapucynów o. Hermenegild

do żlebu z gorącym piwem. Oparze-

cia mniejsi Kapucyni. Jest to potężne

tyczewskiemu na założenie klasztoru

dzanego przez robotnika chodzą-

mianował kapelanem wojsk konfede-

nia były tak ciężkie, że „ciało oddzie-

centrum katolików, działające chyba

w Winnicy. Pierwsi bracia przybyli do

cego w szerokim kole. W 1761 roku

rackich o. Mariofila Machajskiego, na-

liło się od kości”. Po kilkudniowych

na całą północną część obwodu

miasta i osiedlili się przy kaplicy zam-

ukończony klasztor polecono opiece

uczyciela filozofii i teologii z przyklasz-

męczarniach, zakonnik zmarł.

winnickiego. Kościół został całkowi-

kowej. 14 września 1745 roku odbyło

Matki Bożej Anielskiej, konsekrował

tornego seminarium. Jednak wkrótce

Utrzymując się z kwesty, winnicki

cie przebudowany z zewnątrz i we-

się uroczyste wmurowanie kamienia

go biskup łucki Antoni Erazm Wołło-

konfederaci odeszli, na Winnicę

klasztor kapucynów istniał najdłużej

wnątrz. Ustawiono tablice pamiąt-

węgielnego pod przyszły klasztor. W

wicz w obecności szlachty, wiernych

napadli hajdamacy i większa część

ze wszystkich i został skasowany do-

czasie uroczystości w fundamenty

i przeorów z klasztorów jezuitów i

mieszkańców uciekła. Opuścili swe

zostały włożone relikwie św. Pawła

dominikanów. Podczas uroczystości

klasztory i dominikanie, i jezuici, i ka-

i św. Jana i starą monetę rzymską.

grzmiały salwy armatnie. W kościele

pucyni. Ci ostatni schronili się w swym

Podczas uroczystości „śpiewały dwa

był drewniany ołtarz główny z obra-

konwencie w Starokonstantynowie.

chóry i strzelano z armat. Kalinowski

zem Matki Boskiej i cztery ołtarze

Lecz po ośmiu dniach powrócili.

leżał krzyżem na ziemi”, w ten spo-

boczne. W jednym z nich mieścił się

W 1770 i 1772 roku przez Podole

sób wyrażając swoje przeżycia reli-

obraz św. Anny, który później zasły-

przetoczyła się epidemia dżumy. Ka-

gijne. Pracami budowlanymi kierował

nął jako cudowny.

pucyni, w odróżnieniu od sąsiadów-

o. Konstanty, kapucyn ze zbryskiego

Za kilka lat zawiązała się Konfe-

zakonników, pozostali w mieście,

konwentu. Później fundator przeka-

deracja Barska i w refektarzu winnic-

zamykając się w klasztorze. Według

kronik klasztornych „…co dnia przez

rurę dębową spuszczaliśmy poza

mury gotowe jedzenie lub prowiant.

Po to po żywienie każdego dnia przy-

chodziło do nas ze wszystkich stron

do 200 osób. Dziwiliśmy się, jak to

wystarcza dla wszystkich pożywie-

nia… Widocznie Pan Bóg mnożył

nasze zapasy”. Jedynie o. Mariofil

kontynuował wspieranie potrzebu-

jących poza ścianami konwentu.

W tym samym roku do miasta za-

proszono znachora Zajkę, który

wyprosił sobie do pomocy 12 chłop-

ców-jedynaków i białego konia. Do

ogona  końskiego  przywiązywał

zwłoki zmarłego na dżumę i ciągał

je po mieście. Od tego, jasna rzecz,

Pomnik Jana Pawła II i kościół podominikański

zaraza jedynie się wzmogła.

kowe ku czci kapłanów świątyni,

piero w 1888 roku. Kościół pozostał

W 1793 roku przebywał tu bi-

wyremontowano podominikańskie

czynny jako kościół parafialny, a w

skup ogłoszonego przez Katarzy-

organy, a przed wejściem odsłonię-

zabudowaniach klasztornych umiesz-

nę II, ale nie uznanego przez Wa-

to pomnik Jana Pawła II. Obecnie

czono koszary. Wikarym w kościele

tykan, biskupstwa latyczowskiego,

trwa remont pomieszczeń klasz-

został o. Kazimierz Nowicki, były pro-

ks. Sierakowski.

tornych. W czasie remontu odkryto

fesor filologii seminarium, znany jako

Zakonnicy kapucyni żyli według

stary napis: „Dom mój jest domem

jeden z kronikarzy winnickiego klasz-

reguły św. Franciszka, nie mogli

modlitwy”, zawołanie nie jest cha-

toru. Pod czas I wojny światowej w

mieć żadnej własności, chodzili po

rakterystyczne dla kapucynów. Być

kościele przechowywany był obraz

miecie prosząc o datki, utrzymywali

może napis pochodzi z okresu pa-

Madonny Latyczowskiej.

się z kwesty. Na swoim terenie mieli

rafialnego.

Po przyjściu bolszewików świą-

ogród warzywny, sad, produkowali

Wnętrze kościoła

tynia, naturalnie, został okradziona

świece, warzyli piwo na własne po-

KG