4

Przegląd wydarzeń

17–30 czerwca 2014 nr 11 (207) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

te Deum laudamus

Na szańcach w Okopach

w Okopach św. trójcy

Miejscowość Okopy Świętej Trójcy (ob. wieś Okopy koło Żwań-

ca na Ukrainie) to dawna gmina wiejska na terenie wojewódz-

W miejscowości Okopy koło Borszczowa

na Podolu, dokonano ponownej konsekracji

twa tarnopolskiego w powiecie borszczowskim. Wioska poło-

kościoła pod wezwaniem św. Trójcy. Kościół

żona niegdyś na wysuniętym najdalej na południowy wschód

wzniesiony na terenie twierdzy w Okopach św.

cyplu II Rzeczpospolitej, pomiędzy rzekami Dniestr i Zbrucz,

Trójcy pod koniec wieku XVII był kilkakrotnie

stanowi dziś ciekawą pamiątkę dawnych dziejów.

niszczony i palony w różnych okresach.

W sobotę, 14 czerwca, odbudowaną świątynię

mią, stoi samotny jakby wśród pu-

Okopów szesnaście tygodni, w mar-

BEATA KOST

ponownie oddano wiernym.

styni”. Biskup Wacław Sierakowski

cu 1769 roku „szturmem Moskwa tej

tekst i zdjęcia

wspominał w XVIII wieku po wizycie

fortecy dobyła i ludzi 190 zabrała, kil-

Miejscowi powiadają, że w Oko-

pasterskiej, że „należał do dekanatu

kadziesiąt trupem położyła, armatki

pach kur przed wojną piał na trzy

czarnokozinieckiego, że w nim ad-

żelazne tam znalezione w Dniestrze

strony, bo wioska leżała na tzw. trój-

ministrowane bywają sakramenta

potopiła” („Relacja o klęsce konfede-

styku, czyli punkcie w punkcie, gdzie

przez kapelana”.

ratów barskich w Żwańcu i Okopach

łączyły się trzy granice państwowe.

Twierdza w Okopach po pokoju

św. Trójcy 8 marca 1769 roku”). Pu-

Na wysokości wioski Polska grani-

karłowickim straciła znaczenie. Po-

łaski z wojskiem ucieka na Bukowinę

czyła z Rumunią i ZSRR.

nownie o Okopach i skromnym ko-

pod panowaniem tureckim. Kościół

Miejscowość nabrała znaczenia

ściele św. Trójcy stało się głośno w

w Okopach został spalony, a legen-

w okresie I Rzeczpospolitej, kiedy

okresie konfederacji barskiej.

da głosi, że w środku zamordowano

po upadku Kamieńca Podolskiego

garstkę najdzielniej broniących się

w 1672 roku część Podola została

żołnierzy – „śmierć znaleźli pod gru-

Okopy konfederatów

przekazana pod panowanie tureckie

Zbrojny związek szlachty pol-

zami kościółka”.

po podpisaniu „haniebnego traktatu”

skiej utworzony w Barze na Podolu

w Buczaczu. Wówczas z inicjatywy

w 1768 roku, powołany dla obrony

Wizja Krasińskiego

hetmana wielkiego koronnego Stani-

wiary i niepodległości Rzeczpospo-

W Okopach Świętej Trójcy Zyg-

sława Jabłonowskiego na polecenie

munt Krasiński umieścił akcję „Nie-

litej, skierowany przeciwko działa-

króla Jana Sobieskiego umocniono

Boskiej komedii”, czyniąc z twierdzy

niom Imperium Rosyjskiego, królowi

wysokie brzegi obydwu rzek. 26 wrze-

śnia 1692 roku hetman Jabłonowski

pisze do króla, że upatrzył miejsce,

które podobało się we wszystkim:

„Jest to nad Laszkowicami szyja

skalista, którą ściska z iednej strony

Dniestr a zdrugiey strony Zbrucz y za-

raz na dole wpada Zbrucz w Dniestr

ode Żwańca w ćwierć mili”.

Cypel przy ujściu Zbrucza do

ga, proboszcza katedry w Kamieńcu

Opr. na podstawie relacji

Dniestru staje się obozem warow-

Podolskim – inicjatora odbudowy.

JANA MALICKIEGO

nym, a potem twierdzą wybudowaną

Na uroczystość rekonsekracji

ALEKSANDRA GRYŹLAK

dla „łatwiejszego odzyskania Ka-

przybyła małżonka ambasadora RP

zdjęcie

mieńca Podolskiego z rąk Turków,

w Kijowie Henryka Litwina Hanna

wrogów  wiary  chrześcijańskiej”.

Uroczystość rozpoczęła procesja

Litwin; senator Stanisław Gogacz, z

Umocnienia w Okopach powstały w

od dawnej Bramy Kamienieckiej do

Komisji Emigracji i Łączności z Pola-

ciągu sześciu tygodni, miały stanowić

odnowionego kościoła. Przy drzwiach

kami za Granicą Senatu RP; konsul

przeszkodę w komunikacji, z twier-

kościoła głos zabrał biskup Leon

generalny RP w Winnicy, Krzysztof

dzy prowadzono też ataki na tureckie

Dubrawski: podziękował obrońcom

Świderek; delegacja Stowarzyszenia

konwoje z żywnością do twierdzy w

polskości i wiary w Okopach. Dwie

Przyjaciół Podola z Tarnowa, prof. Ihor

Kamieńcu i działania zaczepne. Ce-

starsze panie wręczyły biskupowi

Cependa, rektor Uniwersytetu Przy-

lem była blokada i planowane oblę-

klucze do drzwi świątyni, uratowane

karpackiego oraz Jan Malicki, dyrektor

żenie Kamieńca.

po wojnie, a dziś symbolicznie prze-

Studium Europy Wschodniej UW.

kazane Kościołowi. Msza św. została

Idea odbudowy kościoła w Oko-

Kościół w Okopach

odprawiona pod przewodnictwem bi-

pach powstała na przełomie 2010–

W roku 1693 w miejscowości wy-

Kiedy byłem tam na początku lat 2000 drzwi

budowano kościół. Fundacja niewiel-

wejściowe były zabite gwoździami i zamknięte

kiej i skromnej barokowej świątyni,

na planie prostokąta z dwiema za-

na kłódkę, a sam obiekt miał wygląd budynku

krystiami, dokonana była pospiesz-

gospodarczego. Budynek częściowo nie miał

nie. Choć niektóre źródła podają, że

dachu, a na miejscu krzyża nad tympanonem

dokonał jej Jan III Sobieski, nie ma

(dziś przywróconego) znajdowało się ogromne

Ruiny kościoła przed remontem

dokładnej informacji na ten temat.

bocianie gniazdo. Wejść do budynku udało się

Kościół w Okopach św. Trójcy

Poniatowskiemu i popierającym go

symbol dawnej świetności Rzeczy-

z boku, od łączki, ale w środku trafiłem na staj-

po raz pierwszy został wspomniany

wojskom rosyjskim szybko rozprze-

pospolitej. Obraz Okopów Świętej

nię, czy też oborę – krowa, słoma, nawóz, sia-

w 1699 r. w momencie odzyskania

strzenił się na Małopolskę, Wielko-

Trójcy, wśród których ma się odbyć

no... Na ścianie dawnego prezbiterium zauwa-

Kamieńca i Podola po pokoju karło-

polskę, a później Litwę. Działania

sąd Boga nad ludzkością i kończącą

wickim: o. Jerzy Szornel odprawił w

wojenne objęły wkrótce cały kraj, a

się epoką staje się kolejnym sym-

żyłem znakomicie zachowane freski z herbami

nim mszę dziękczynną do której słu-

Podole graniczące z Rosją stało się

bolicznym elementem utrwalonym

Korony i Wielkiego Księstwa.

żył chorąży lwowski Bogusz z Ziem-

miejscem ważnych potyczek, które

przez poetę.

blic „za gorące i niestrudzone służby

zdecydowały o losach powstania.

Samo wprowadzenie do poema-

skupa Leona Dubrawskiego, z udzia-

2011 roku. Ze strony polskiej wspar-

ojczyźnie” uhonorowany przez Jana

Oddział konfederatów Kazimie-

tu Okopów Świętej Trójcy było jedno-

łem biskupa Leona Małego, sufraga-

ło ją Stowarzyszenie Przyjaciół

III. Tłumy wiernych otoczyły świąty-

rza Pułaskiego po trwającej 17 dni

znaczne z wywołaniem wspomnień

na lwowskiego, kilkunastu księży z

Podola z Tarnowa z prezesem Alek-

nię podczas nabożeństwa, a potem

obronie Berdyczowa i późniejszych

i wizji konfederacji barskiej oraz z

diecezji rzymskokatolickich na Ukra-

sandrą Świderską i wiceprezesem

przez przerzucony most na Zbruczu

perypetiach, przeprawił się przez

przywołaniem zasług i chwały rodu

inie oraz kilku księży z Polski.

Grzegorzem Knapikiem na czele, a

szły przez pola w kierunku opusz-

Dniestr w listopadzie 1768 roku i za-

poety, patriotyzmu i poświęcenia dla

Oprawę mszy św. i uroczystości

także historyk Jan Płonka. Po stro-

czonego przez Turków Kamieńca

jął obronne stanowisko koło Żwańca.

ojczyzny: przecież z konfederacją

dopełniły kameralny zespół smyczko-

nie miejscowej kluczowe znacze-

Podolskiego.

Powstały dwa stanowiska w ufortyfi-

byli związani jego przodkowie. Jako

wy, Młodzieżowa Parafialna Orkiestra

nie miało zaangażowanie biskupa

Historyk Ludwik Finkel pisał, że

kowanych miejscowościach: w Żwań-

10-letni chłopak Krasiński w towa-

Dęta „Ad Astra” z Łodzi-Andrzejowa,

Leona Dubrawskiego, ordynariusza

była to „najświetniejsza chwila Oko-

cu (dowodzone przez Franciszka

rzystwie ojca podróżuje po Podolu.

chór kościoła z udziałem miejsco-

kamienieckiego, a zwłaszcza wielka

pów św. Trójcy, ale też ostatnia. Sam

Pułaskiego) i w Okopach św. Trójcy,

W maju 1822 odbyli wycieczkę do

wych, często niemłodych już para-

praca i zaangażowanie proboszcza

kościół w chwilach gorących wojen-

gdzie dowódcą był Kazimierz Puła-

Kamieńca Podolskiego, zwiedzali

fian. Uroczystość zakończyła się

katedry kamienieckiej ks. Romana

nych wzniesiony, nieuposażony zie-

ski. Konfederaci wytrzymali broniąc

ruiny twierdzy i Okopy św. Trójcy.

owacją dla księdza Romana Twaro-

Twaroga.