23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 17–30 czerwca 2014 nr 11 (207)

galicja Jaroslava Haška

W ubiegłym roku, z okazji 130. rocznicy urodzin i 90. rocznicy śmierci

wybitnego czeskiego pisarza i publicysty Jaroslava Haška, ukazała się na

rynku wydawniczym jego książka „O Podhalu, Galicji... i Piłsudskim”

z podtytułem „Szkice nieznane” w tłumaczeniu Anny Doroty Kamińskiej.

nia trzecia wyprawa na Słowację w

ANDRZEJ SZNAJDER

roku 1902. Wtedy cała jego grupa

też zrobiła wypad do Galicji, na pol-

Opowiadania zawarte w tym

ski brzeg Popradu. Hašek dużo roz-

zbiorze nie są znowu takie niezna-

mawiał z prostymi chłopami, a ich

ne, bo niektóre z nich, te tatrzańskie,

bajania przeniósł potem do swoich

były publikowane przed wojną w

opowiadań. Czeskie pisma zaczęły

„Wierchach”; w latach 80., w tłuma-

je drukować już w 1912 roku. Oprócz

czeniu Wiesława Wójcika drukował

szkiców podhalańskich: „Dunajec,

je m.in. zakopiański kwartalnik „Pod-

biała woda”, w którym są opisy Zako-

tatrze”, a w roku 1958 Stefan Dębski

panego, czy „Powolna jazda” o woź-

opracował opowiadania galicyjskie

nicy z Nowego Targu, są też teksty

czeskiego pisarza w tomie „Wędrów-

„Rybak Gulaj” z opisami rozlewiska

ki z Jarosławem Haszkiem”. Dobrze

Wisły, „Siłacz Lębik”, którego akcja

jednak, że teraz je wydano, bo wyro-

rozgrywa się w podmyślenickiej wsi,

sło nowe pokolenie, które wcale nie

czy „Pejzaż galicyjski z wilkami” z

kojarzy tego twórcy z Galicją.

opisem wsi Stróża.

Hašek urodził się w Pradze w

do Galicji. Tam trafił do niewoli rosyj-

„Przygoda  sołtysa” Tomasza

1883 roku. Po ukończeniu szkoły

skiej, a niektórzy twierdzą, że bardzo

poświęcona jest przemytnikom na

handlowej pracował m.in. w droge-

chciał się do niej dostać. Potem był w

granicy zaboru austriackiego i rosyj-

rii, w praskim banku „Slavia” i tak,

Samarze i na Syberii, gdzie zmienił

skiego: „Bostowo leży zaledwie kwa-

jak jego późniejszy bohater Szwejk,

poglądy i wstąpił do armii bolszewic-

drans od ‘królestwa , jak nazywano

handlował również psami. Wtedy też

kiej. W roku 1920 wziął prawosławny

rosyjską Polskę, a jak się wejdzie na

zadał się ze środowiskiem czeskiej

ślub z Rosjanką Aleksandrą Grigo-

pagórek za wsią, widać wyraźnie, że

cyganerii i różnymi podejrzanymi

riewną Lwową, którą zwano „Szura”,

na drodze kończą się czarno-żółte

grupami o nastawieniu anarchistycz-

po czym wrócił do powstałej już wte-

słupy austriackie, a pojawiają się słu-

nym. Wśród bohemy były wtedy

dy Czechosłowacji. Mimo, że groziło

py rosyjskie, czerwieni się dach ‘ko-

modne wycieczki turystyczne na Sło-

mu śledztwo o dezercję i bigamię (nie

Jarosław Hašek

mory i zielenią płaskie czapki rosyj-

wację będącą częścią Węgier. Hašek

wziął rozwodu z Jarmilą), pozostał w

skich konnych i pieszych strażników

udając się w takie podróże ze swoim

Czechach i poświęcił się twórczości

śnika odnaleźli żandarmi i wsadzili do

granicznych”.

przejść pasmo blisko 2000 metrów

bratem Bogusławem i paroma przy-

literackiej.

aresztu za złamanie ośmiu drzew.

Opowiadanie „Przechadzka przez

wysokie, jeśli chcieliśmy dostać się

jaciółmi wędrował także po Galicji.

Mając dość Pragi wyniósł się ra-

Autor, jakby na przekór, nie dba tu

granicę” nawiązuje do autentycznego

na Węgry. Było nam bardzo zimno.

Pierwszy ich wypad w tamte stro-

zem ze swoją Szurą na wieś. W roku

wcale o szczegóły fałszywie lokując

wydarzenia, jak to samego Haška

Teraz jesteśmy już w dolinie Wagu w

ny miał miejsce w 1900 roku. Dotarli

1921 zamieszkał w Lipnicy, gdzie po-

np. Łomnicki Szczyt nad Morskim

zatrzymano na granicy austriacko-ro-

Św. Miklaszu”. Jak widać, Hašek był

po wielu dniach do Turczańskiego

wstał pierwszy tom dzieła „Przygody

Okiem.

syjskiej. Za ten wybryk spędził ponad

bardzo dumny ze swojego wyczynu.

Świętego Marcina. Wycieczka do

dobrego wojaka Szwejka podczas

Inną wersją „Akcji ratunkowej”

miesiąc w krakowskim areszcie.

Reminiscencją tej przygody jest

Galicji odbyła się w następnym roku.

wojny światowej”, najbardziej poczyt-

jest szkic „Kiedy człowiek spadnie

W 1910 roku Hašek nieco spo-

humoreska „Akcja ratunkowa”. To

Okrężną drogą przez Tarnów, Kra-

na czeska książka. Zmarł nagle w

w Tatrach”, bardziej makabryczny

ważniał, o czym może świadczyć

opowieść o turyście, który wchodząc

ków i Nowy Targ przybyli do Zakopa-

1923 roku pracując nad jej czwartym

niż pierwowzór – tu niedźwiedź zjadł

jego ślub z Czeszką Jarmilą May-

od strony węgierskiej na Łomnicki

nego. Pieszo doszli aż do Morskiego

tomem. Wokół postaci Haška było

biedaka, co spadł ze skały. Trzecią

erovą. Z tego związku przyszedł na

Szczyt nad Morskim Okiem, spadł

Oka, dalej poruszali się Doliną Ry-

zawsze wiele kontrowersji, gdyż jego

wersją jest „Nieszczęście w Tatrach”,

świat ich syn Richard. Rok później

w dół na kosodrzewinę po stronie

biego Potoku, a potem pnąc się w

krótki życiorys był przedziwnie boga-

też z niedźwiedziem w finale. Autor

wziął się nasz bohater również za

polskiej. Pobrzmiewa w niej echo

górę przekroczyli na Wrotach Chału-

ty, a jak to często z pisarzami bywa,

zmienił w niej nieco formę narracji

politykę zakładając Partię Umiarko-

sporu pomiędzy Galicją a Węgrami

bińskiego granicę węgiersko-polską,

mistyfikacje i zmyślone historie przy-

i wprowadził inne osoby, a tłem opo-

wanego Postępu w Granicach Pra-

o Morskie Oko. Groteskowo brzmią

koło Stawów Ciemnosmreczyńskich

ćmiły z biegiem czasu jego prawdzi-

wieści uczynił spór między Węgrami

wa, która miała na celu ośmieszanie

w tym wszystkim słowa węgierskiego

dotarli do Doliny Koprowej i zeszli

wą osobowość.

a Galicją o jezioro Szczyrbskie Ple-

czeskiej demokracji w ramach habs-

żandarma: „Włazicie z Węgier, a on

na Słowację. Świadczy o tym kartka

Zainteresowanych tematem, a

so. Wielu krytyków uważa, że te ta-

burskiej monarchii.

łobuz jeden, spada do Galicji, do tej

wysłana potem z Liptowskiego Świę-

znających język czeski czytelników

trzańskie szkice Haška nie stanowią

Wojna zrobiła z pisarza na po-

nędznej Galicji. To skandal. To prowo-

tego Miklasza do jego kuzynki Marii

odsyłam do pracy Augustina Matovči-

najwyższych lotów jego pisarstwa, są

wrót awanturnika. W 1915 roku

kacja. Skoro właził ze strony węgier-

Hašek: „Przeszliśmy Tatry, bez prze-

ka: „Jaroslav Hašek na Slovensku”.

jednak z pewnością swego rodzaju

wstąpił jako jednoroczny ochotnik

skiej, to powinien był spaść na Węgry,

wodnika. Widzieliśmy górskie jeziora

Po polsku warto natomiast przejrzeć

osobliwością wartą przeczytania.

do armii austriackiej. Był najpierw na

a nie do Polski”. Nim po galicyjskiej

i szliśmy przez pierwobory, gdzie

książkę Radko Pytlika: „Włóczęga

Ważną, bo też znalazła odbicie w

kursie oficerskim, z którego go wy-

stronie zdołał się w ciągu paru dni

musieliśmy sobie torować drogę, nie

Jarosław Haszek”.

KG

haškowej twórczości, była jego ostat-

dalono i wysłano na front wschodni

zebrać zespół ratunkowy, nieszczę-

ma tam bowiem ścieżek. Musieliśmy

tkPZL ze Stryja na Opolskich Dniach kresowych

List do redakcji

trafić na koncert zespołu „Lwowska

W 2013 roku TKPZL oddział w

i atrakcyjny. Był koncert zespołu

Fala”, który uczestniczył w obcho-

Stryju, prezesem którego jest Danu-

„Camerton” Towarzystwa Przyjaciół

dach Opolskich Dni Kultury.

ta Skrobańska, rozpoczął współpra-

Opola w Domu EXPO, zwiedzanie

Opola oraz wycieczka do zoo, spo-

Uczestnicy wyjazdu dziękują

cę ze Stowarzyszeniem „Wspólnota

tkanie w Centrum Organizacji Po-

Stowarzyszeniu „Wspólnota Pol-

Polska” oddział w Opolu z preze-

zarządowych w Opolu, wywiad dla

ska” oddział w Opolu za tak miłe

sem Haliną Nabrdalik. Członkowie

Radia Opole, udział w obchodach

przyjęcie. Wyjazd wzbogacił człon-

Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

Opolskich Dni Kresowych, wyjazd do

ków TKPZL oddział w Stryju w nowe

niejednokrotnie odwiedzali nas w

Kędzierzyna-Koźla na XI Wojewódz-

wrażenia.

Stryju.

kie Dni Kultury Kresowej, wyjazd do

Dziękujemy rodzinom Hlawacz,

W dniach od 6-9 czerwca 2014

arboretum w Staniszczach Wielkich

Ciućkich oraz rodzinie Nabrdalik za

roku członkowie TKPZL oddział w

Stryju zostali zaproszeni na obcho-

oraz Jura Parku w Krasiejowie.

gościnne przyjęcie. Mamy nadzieję,

dy Opolskich Dni Kresowych. Pro-

Przyjemną niespodzianką był

że te dwie organizacje będą konty-

gram pobytu był bardzo intensywny

wyjazd do Opola. Mieliśmy okazję

nuować współpracę.