29

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 17–30 czerwca 2014 nr 11 (207)

Widokówki z Wołynia – Łuck

List z Warszawy

Okiem Polki

Położony nad Styrem Łuck według „Słownika Geograficznego Królestwa Pol-

skiego” jest najstarożytniejszym miastem na Wołyniu. Miasto pełni dziś funk-

Od pięciu lat bardzo często jeżdżę na Ukrainę.

cję stolicy obwodu łuckiego, liczy ponad 230 tysięcy mieszkańców. Ma bogatą

Teraz z niepokojem obserwuję co się dzieje

historię, o której świadczą zachowane zabytki. Nie jest ich może zbyt wiele,

w moim ulubionym kraju. Bardzo mnie martwi

ale z pewnością Łuck robi dziś lepsze wrażenie, niż przed wojną, gdy autor

fakt, że od początku roku na Ukrainie prawie nie

„Ilustrowanego przewodnika po Wołyniu” pisał: Ulice zabudowane są na ogół

ma polskich wycieczek. Byłam w styczniu, kwietniu,

brzydko i bezplanowo szeregiem banalnych parterowych i piętrowych domów,

maju i czerwcu. W styczniu byłam na Wołyniu,

zamieszkałych przez proletaryat żydowski, wśród których tu i ówdzie wyróżnia

w kwietniu na Podolu. Wszędzie jeżdżę samo-

się bardziej monumentalnymi kształtami jakiś gmach publiczny, a na Starem

chodem. Nie ma najmniejszego problemu na gra-

Mieście, wśród brudnych zaułków, kilka zabytków dawnej świetności Łucka.

nicy, wjazd zajmuje około pół godziny, wyjazd do

dwóch godzin. W maju na Ukrainie byłam 10 dni

i o tym wyjeździe pragnę opowiedzieć.

Zabrałam przyjaciółkę i wjecha-

Jedziemy dalej. Archiwum w

łyśmy na Ukrainę 1 maja br. Doje-

Chmielnickim, przemiła wizyta w pa-

chałyśmy do Żytomierza do przyja-

rafii w Szaróweczce. Dalej w podró-

ciół i z nimi spędziłyśmy weekend

ży kolejny przystanek to archiwum

majowy. Pojechałyśmy także do

w Równem, a potem przejazd do

Kijowa. Bardzo chciałam być na

Lwowa. We Lwowie jak w domu. Tyl-

Majdanie. Robi ogromne wrażenie.

ko znów nieznośny brak wycieczek.

Nadal stoją barykady, w namiotach

Nie widać autokarów. Brak polskich

wciąż mieszkają ludzie. A tymcza-

turystów z plecaczkami i aparatami.

sem na wyspie na Dnieprze inny

Podczas pobytu czerwcowego jest

świat. Odkryłam tam wspaniałe miej-

podobnie. Smutno i jakoś tak ina-

sce, gdzie starsi, elegancko ubrani

czej.

Ukrainie potrzeba pieniędzy.

ludzie spotykają się i tańczą w takt

Hrywna z poziomu styczniowego (1

starych szlagierów.

zł = 2,5 hr) spadła drastycznie i teraz

Objeżdżamy okolice Berdyczo-

Panorama Łucka

1 zł kosztuje ok. 3,75-3,83 hr. Tury-

wa, stare polskie hutory, stare cmen-

tarze, ślady rodzinne. Nocujemy u

styka to ogromny potencjał Ukrainy.

Wołynia. Próbując podnieść poziom

dowskich mieszkańców Łucka, na

ELŻBIETA ZIELIŃSKA

Julii w Żytomierzu. Następnie wy-

A turystów brak. Na Ukrainie nie ma

rolnictwa na podległych sobie tere-

znacznym obszarze dzisiejszej sta-

tekst i zdjęcie

jeżdżamy na zachód i natrafiamy na

wojny, choć media mówią inaczej.

nach, rząd carski zaczął zachęcać

rówki zostało wtedy utworzone getto.

pierwsze barykady. Przy wjazdach

Jest ciężka i tragiczna sytuacja na

Wydarzeniem, które zagwaran-

do osiedlania się na Polesiu i Woły-

W 1942 Niemcy próbowali wysadzić

do miast będą nam towarzyszyć

południowym wschodzie, są tam pro-

towało miastu stałe miejsce na kar-

niu przybyszów zza Odry. Z pomocą

synagogę w powietrze. Pozostałości

tach podręczników historii był Zjazd

Niemców spodziewano się uzdrowić

świątyni doczekały się rekonstrukcji

Łucki. W 1429 roku odbyło się tu

gospodarkę rolną i przemysł. Roz-

w latach siedemdziesiątych, budy-

spotkanie koronowanych głów Euro-

kwit kolonii niemieckich przypadł na

nek odnawiano jednak by nadać mu

py, monarchowie zjechali na Wołyń,

lata siedemdziesiąte i osiemdziesią-

nową funkcję – sali sportowej. Przy

by przedyskutować kwestię obrony

te ХІХ wieku. Do budowy świątyni

wejściu do budynku została umiesz-

przed imperium osmańskim. Wśród

gminy ewangelickiej pretendowały

czona tablica upamiętniająca kilku-

obecnych w Łucku władców byli

dwa miasta – Łuck i Torczyn. Osta-

nastotysięczną społeczność żydow-

między innymi wielki książę litewski

tecznie prace zlokalizowano w Łuc-

ską Łucka – ofiary holocaustu.

– Witold, król Polski – Władysław II

ku. Świątynia została ufundowana w

Oprócz kirchy i synagogi, prze-

Jagiełło, król niemiecki – Zygmunt

1906 roku ze środków społeczności

trwały w Łucku liczne świątynie pra-

Luksemburski, król duński – Eryk VII,

luterańskiej.

wosławne i greckokatolickie, oraz

wielki książę moskiewski – Wasyl

1388 książę Witold wydał przy-

rzymskokatolicka katedra św. Piotra

Wasyliewicz, oraz mistrzowie zako-

wilej, zezwalający Żydom na osie-

i Pawła, która jednak zasługuje na

nu krzyżackiego i kawalerów mie-

dlanie się w Łucku. Tutejsza gmina

odrębny artykuł. Natomiast miej-

czowych, legat papieski, metropolita

była najliczniejszą na całym Wołyniu.

scem gdzie można się dowiedzieć

Rusi, chanowie tatarscy. Obrady

Od końca XVIII wieku Żydzi stano-

sporo o osobliwościach miejscowe-

Zamek obronny w Kamieńcu Podolskim

trwały siedem tygodni, towarzyszyły

wili większość mieszkańców miasta.

go prawosławia jest Muzeum Ikony

wadzone działania przeciwko separa-

ustawione rogatki, a w nich w pełni

im turnieje, bale i inne atrakcje. Pro-

Śladem ich dawnej obecności jest

Wołyńskiej.

tyzmowi i ruchom prorosyjskim. Ale

uzbrojeni żołnierze i milicja. Przejazd

fesor Stanisław Nicieja, opowiadając

budynek synagogi, dziś wykorzysty-

Nowoczesne i dobrze zarzą-

cała zachodnia Ukraina do Kijowa

kontrolowany, ale nas nie tykają.

o zjeździe łuckim, przytacza świa-

wany jako hala sportowa. Synagoga

dzane muzeum znajduje się w dość

włącznie jest bezpieczna i taka jak

Jak się potem okazało, rogatki były

dectwa kronikarzy, według których

położona jest w południowej części

niepozornym budynku na tyłach

zawsze. Jest mniej drogówki na dro-

ustawione przed 9 maja, w czerwcu

uczestnicy imprezy zjedli siedemset

miasta, tuż przy moście na Styrze.

uniwersytetu, w środku – skarby:

gach. Ludzie wciąż są sympatyczni,

już ich nie było. Odwiedziłyśmy ko-

wołów i sto żubrów. Mury zamku Lu-

Renesansowa budowla stanęła w

ikony lokalnych twórców z XVI, XVII

serdeczni, z sercem na dłoni. Do-

lejno Starokonstantynów, Krasiłów,

barta – głównej atrakcji turystycznej

1628 roku. Podobno w podziemiach

i XVIII wieku, ciekawie eksponowa-

ceniają pomoc Polaków w trudnym

Chmielnicki, Jarmolińce i Kamieniec

miasta pamiętają jeszcze czasy tej

znajdują się pozostałości mykwy –

ne, w przestronnych, jasnych wnę-

czasie Majdanu, ponadto do wielu

Podolski. I tu wielkie zaskoczenie

najhuczniejszej imprezy w dziejach

łaźni rytualnej. Przekazy historycz-

trzach. Najcenniejszym eksponatem

osób dotarła pomoc zorganizowana

– początek maja, słońce, ciepło, a

Wołynia. Charakterystyczną sylwet-

ne mówią o proteście mnichów z

w zbiorach jest ikona Matki Boskiej

w ramach „Paczki dla Ukrainy” – w

Kamieniec jakby wyludniony. W cen-

kę wieży bramnej kojarzy każdy, kto

sąsiedniego klasztoru dominikanów,

Chełmskiej. Historia obrazu sięga

kwietniu odwiedziłam panią Zosię z

trum miasta ani jednego autokaru.

trzymał w ręku banknot dwustu hryw-

którzy nie zgadzali się na budowę

średniowiecza i postaci żony księcia

Husiatyna, do której dotarła pacz-

Prawie nie ma turystów. Nocujemy w

nowy.

żydowskiej świątyni, obawiając się,

Włodzimierza – księżniczki konstan-

ka z Olsztyna. Wszyscy – i Polacy

klasztorze oo. Paulinów i przy śnia-

Łuck przedwojenny był miastem

że rozmiarami przyćmi ich siedzibę.

tynopolitańskiej Anny – za jej spra-

i Ukraińcy – wyrażają wdzięczność

daniu spotykam znajomego – Jurka

wielonarodowościowym i wielowy-

Budynek ostatecznie stanął, tym bar-

wą cudowny wizerunek miał trafić

za okazaną pomoc i wsparcie.

– z Polskiego Radia Berdyczów. I on

znaniowym, zamieszkiwany przez

dziej, że miał odgrywać niebagatelną

na Ruś. Według legendy, od 1001

Zapraszam na Ukrainę! Jestem

z siostrzeńcem, i ja z przyjaciółką –

Żydów, Polaków, Ukraińców, Niem-

rolę w systemie obronnym miasta.

roku ikona znajdowała się w Cheł-

Polką z Warszawy, która w zasadzie

jesteśmy tutaj jednymi z nielicznych

ców, Czechów i Karaimów stanowił

Ze względu na swój forteczny cha-

mie, gdzie otaczana była szczegól-

nie ma korzeni kresowych, ale bar-

indywidualnych turystów. Wolne

przestrzeń nieustannego przenika-

rakter, świątynia była nawet nazy-

nym kultem. Wstawiennictwu Matki

dzo kocham te tereny. Zapraszam,

hotele, pozamykane restauracje, w

nia się kultur, języków, religii. Świa-

wana Małym Zamkiem. Synagoga,

Boskiej przypisywali mieszkańcy

przyjeżdżajcie, jest bezpiecznie, nic

knajpach kuchnia pracuje nieregu-

dectwem niegdysiejszej różnorod-

zwana była też Wielką, stanowiła

miasta ocalenie Chełma podczas

się nie zmieniło od zeszłego roku.

larnie i jakby niechętnie. Zamówio-

ności są świątynie.

centrum dzielnicy żydowskiej, gdzie

najazdu tatarów w 1240.

Nadal wszyscy są mile widziani. A

ne naleśniki z makiem przygotowują

Wydatnym elementem panoramy

znajdowały się też pomniejsze domy

Mieszkam w Łucku od ponad

nie być na Kresach to grzech.

40 minut, widać, że nikomu się nie

Łucka jest strzelista wieża neogotyc-

modlitwy (przed wojną Łuck liczył

roku i co dzień odkrywam to miasto

chce. Przysypiają... Na drogach nie

kiej świątyni protestanckiej. Kircha

ponad 50 bożnic i domów modli-

na nowo. Serdecznie zapraszam nad

ma aut z polską rejestracją, polskich

luterańska nie pozwala zapomnieć

twy). Czasy okupacji niemieckiej to

Styr wszystkich miłośników zabyt-

MARTA CZERWIENIEC

TIR-ów też nie widać.

o niemieckich wątkach w dziejach

najtragiczniejszy czas w historii ży-

ków, historii i ciekawych opowieści.